Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Wereldenergievoorziening
Wereldenergievoorziening bestaat uit het wereldwijd winnen en gebruiksklaar maken van brand- en splijtstoffen, het opwekken van elektriciteit, en het energietransport.
De mensheid heeft altijd al brandstof gebruikt. Steenkool- en oliewinning zijn heel oud. Ook wind- en watermolens en zeilschepen bestaan al duizenden jaren. Ongeveer twee eeuwen geleden is met het grootschalig delven van bruin- en steenkool in mijnen veel meer brandstof beschikbaar gekomen zodat de industrialisatie kon beginnen. Elektriciteit wordt in centrales opgewekt sinds 1882 en het gebruik groeit sindsdien sterk.
De energievoorziening maakt ca 10% uit van alle bestedingen in de wereld[1] en is van groot belang voor economie en leefbaarheid:
- in de economie zijn de kosten van elektriciteit en brandstof belangrijk voor de concurrentiepositie van producenten en voor confort en welvaart van consumenten.
- voor de leefbaarheid is het effect van de energieproductie op het milieu belangrijk (kwaliteit van lucht en water, afvalverwerking, klimaatverstoring).
Deze belangen zijn vaak strijdig. De industrie is bijv. gebaat bij goedkope stroom van kolencentrales maar die zijn niet klimaatvriendelijk. Deze belangen en de relaties met landen waarmee gehandeld wordt in brandstof zijn onderwerp van energiebeleid.
Hier wordt verder de huidige energievoorziening beschreven, van productie naar eindgebruik, met data die door de experts van het Internationaal Energieagentschap e.a. grote organisaties periodiek verzameld en gepubliceerd worden.
Energieproductie
| Wereldwijde primaire energieproductie |
|
|
Wereldwijd wordt primaire energie gewonnen uit fossiele, nucleaire en duurzame bronnen. Primair betekent: direct gewonnen uit natuurlijke bronnen, niet geraffineerd of geconverteerd. Vooral in China is de energieproductie sterk toegenomen.
- Fossiel: steen- en bruinkool, aardolie en aardgas
- Nucleair: uranium
- Duurzaam: onder andere waterkracht, biomassa, wind- en zonne-energie
Duurzaam betekent niet alleen: gewonnen uit onuitputtelijke natuurlijke bronnen, maar ook: met verantwoord natuurbeheer.
De statistiek van primaire energie volgt bepaalde regels[3] die gericht zijn op eenvoudige meetbaarheid en vergelijkbaarheid van energie soorten.
In de tabel staat de wereld-energieproductie en de landen/regio's die het grootste deel (86%) daarvan winnen.
De Perzische Golfstaten zijn Saoedi-Arabië, Iran, Qatar, Verenigde Arabische Emiraten, Koewait, Irak en Oman, in volgorde van productie.
De hoeveelheden zijn uitgedrukt in miljoen ton olie equivalent per jaar (1 Mtoe/a = 11,63 terawattuur per jaar = 1,327 gigawatt). De data zijn van 2013.[4][5]
| Totaal Mtoe/a |
Fossiel | Nucleair | Duurzaam | |
|---|---|---|---|---|
| WERELD | 13600 | 81% | 5% | 14% |
| China | 2570 | 86% | 1% | 13% |
| Verenigde Staten | 1880 | 80% | 11% | 8% |
| Perzische Golfstaten | 1740 | 0% | 0% | 0% |
| Rusland | 1320 | 95% | 3% | 2% |
| Afrika | 1130 | 65% | 0% | 33% |
| Europese Unie | 793 | 47% | 29% | 26% |
| India | 523 | 59% | 2% | 39% |
| Indonesië | 460 | 84% | 0% | 16% |
| Canada | 435 | 83% | 6% | 11% |
| Brazilië | 253 | 51% | 2% | 47% |
| Mexico | 217 | 92% | 1% | 7% |
| Venezuela | 192 | 96% | 0% | 4% |
| Noorwegen | 192 | 93% | 0% | 7% |
Van de fossiele energieproductie in de wereld is 36% kolen, 38% aardolie en 26% aardgas.
De grootste producenten in Afrika zijn Nigeria (256), Z-Afrika (166) en Algerije (138).
In de Europese Unie produceren Frankrijk (136, vooral nucleair), Duitsland (120), Ver. Koninkrijk (110), Polen (71, vooral kolen) en Nederland (69, vooral aardgas) het meest.
Tussen productie en eindgebruik
| Export | Import | |
|---|---|---|
| Perzische Golfstaten | 1170 | 21 |
| Rusland | 620 | 27 |
| Indonesië | 301 | 56 |
| Canada | 263 | 78 |
| Noorwegen | 166 | 8 |
| Europese Unie | 539 | 1451 |
| Japan | 18 | 455 |
| India | 72 | 327 |
| Z-Korea | 57 | 291 |
De primaire energie wordt op vele manieren geconverteerd voor het geschikt is voor eindgebruik.
- Bruin- en steenkool gaat grotendeels naar elektriciteitscentrales. Kolen gaan ook naar een cokesfabriek.
- Aardolie wordt geraffineerd, zie Aardoliedestillaat.
- Uranium wordt verrijkt en gebruikt in kerncentrales.
- Biomassa wordt verwerkt tot biobrandstof.
Elektriciteit wordt opgewekt met een wisselstroomgenerator die mechanisch gekoppeld is aan
- een stoom- of gasturbine in een thermische centrale,
- of een hydraulische turbine in een waterkrachtcentrale,
- of een windturbine, alleenstaand of in een windpark.
Na de uitvinding van de silicium PV cel in 1954 begon de elektriciteitsopwekking met zonnepanelen, verbonden met een DC/AC convertor.
Primaire en geconverteerde energie wordt ook wereldwijd verhandeld tussen landen. In de tabel staan landen en regio's die hun energie grotendeels exporteren, gevolgd door landen die veel energie moeten importeren voor hun economie. De hoeveelheden zijn uitgedrukt in Mtoe/a en de data zijn van 2013.[4]
Groot energietransport wordt gedaan met olie- en gastankers, tankauto's, gasnetwerken, elektriciteitsnetten, zie Hoogspanning (elektriciteit).
Van de primaire energieproductie wordt 32% gebruikt bij conversie en transport en 6% voor niet-energetische producten zoals smeermiddelen, asphalt en petrochemicaliën. Voor energie eindgebruikers resteert 62%.
Eindgebruik
Dit is de energie die wereldwijd afgeleverd wordt aan eindgebruikers. Het bestaat uit brandstof (76%), elektriciteit (20%) en warmte verkregen uit warmtedistributie (4%). De tabel bevat brandstof en elektriciteit hoeveelheden en hoeveel daarvan duurzaam is. Een korte warmtetabel staat apart.
Brandstof:
- Fossiel: aardgas, brandstof geproduceerd uit aardolie (LPG, benzine, kerosine, diesel, stookolie), uit kolen (anthraciet, cokes).
- Duurzaam: biobrandstof en brandstof geproduceerd uit afval, voor zover commercieel.
- Warmte verkregen uit warmtedistributie.
De hoeveelheden zijn gebaseeerd op netto calorische waarde.
Elektriciteit:
Zie Wereldelektriciteitsgebruik voor meer details.
In de eerste tabel staat het wereldwijd eindgebruik en grote landen/regio's die daarvan 3/4 gebruiken. In ontwikkelingslanden is het brandstofgebruik relatief duurzaam. Canada en Brazilië wekken elektriciteit duurzaam op met waterkracht.
| Brandstof Mtoe/a |
waarvan duurzaam | Elektriciteit Mtoe/a |
waarvan duurzaam | Inwoners miljoen | |
|---|---|---|---|---|---|
| WERELD | 6800 | 17% | 1680 | 21% | 7120 |
 China |
1390 | 16% | 387 | 20% | 1360 |
 Verenigde Staten |
1050 | 7% | 325 | 13% | 316 |
| Europese Unie | 801 | 10% | 238 | 13% | 508 |
| Afrika | 485 | 62% | 51 | 13% | 1110 |
 India |
415 | 41% | 77 | 16% | 1250 |
 Rusland |
300 | 1% | 64 | 21% | 143 |
 Japan |
191 | 2% | 82 | 12% | 127 |
 Brazilië |
170 | 34% | 42 | 82% | 200 |
 Indonesië |
135 | 40% | 16 | 11% | 250 |
 Canada |
133 | 9% | 42 | 59% | 35 |
 Iran |
130 | 0% | 18 | 5% | 77 |
 Mexico |
91 | 9% | 21 | 23% | 118 |
 Zuid-Korea |
82 | 4% | 42 | 2% | 50 |
De volgende tabel toont een aantal van de 28 landen van de Europese Unie die het grootste deel (80%) gebruiken, en Noorwegen. In de laatste drie landen wordt elektriciteit grotendeels duurzaam opgewekt.
| Brandstof Mtoe/a |
waarvan duurzaam | Elektriciteit Mtoe/a |
waarvan duurzaam | Inwoners miljoen | |
|---|---|---|---|---|---|
 Duitsland |
158 | 9% | 45 | 25% | 82 |
 Frankrijk |
106 | 12% | 38 | 16% | 66 |
 Verenigd Koninkrijk |
96 | 2% | 27 | 13% | 64 |
 Italië |
90 | 10% | 25 | 32% | 61 |
 Spanje |
56 | 9% | 20 | 31% | 47 |
 Polen |
51 | 12% | 11 | 11% | 39 |
 Nederland |
38 | 3% | 9 | 14% | 17 |
.png){kind=small} België |
26 | 8% | 7 | 14% | 11 |
 Portugal |
11 | 20% | 4 | 60% | 10 |
 Denemarken |
11 | 13% | 3 | 48% | 6 |
 Noorwegen |
9 | 11% | 9 | 98% | 5 |
Eindgebruik per inwoner
Het eindgebruik gedeeld door het inwonertal geeft het gebruik per inwoner van een land. In de meeste geïndustrialiseerde landen ligt dat tussen 1,7 en 3,4 toe/a (20 tot 40 megawattuur per jaar). In de Verenigde Staten en de Arabische Emiraten is dit veel hoger, in China en ontwikkelingslanden veel lager. Gemiddeld in de wereld is het ongeveer 11 MWh/a brandstof plus 3 MWh/a elektriciteit.
Zie ook
Bronvermelding
Bronnen, noten en/of referenties:
- º http://www.leonardo-energy.org/blog/world-energy-expenditures
- º quad = 1015 Btu = 293 TWh, eia.gov–U.S. Energy Information Administration International Energy Statistics
- º IEA Statistics manual, chapter 7
- Fossiel: gebaseeerd op netto calorische waarde.
- Nucleair: warmte geproduceerd door kernreacties, 3 maal de elektrische energie, gebaseeerd op 33% rendement van kerncentrales. Deze productie wordt toegerekend aan het land waar de kerncentrales staan - dat is vaak niet het land waar het uraniumerts gedolven is.
- Duurzaam: biomassa gebaseeerd op netto calorische waarde. Elektriciteit geproduceerd met waterkracht, windturbines en zonnepanelen. Geothermische warmte die in centrales gebruikt wordt, 10 maal de opgewekte elekticiteit, gebaseerd op 10% rendement.
- ↑ 4,0 4,1 IEA Statistics search, Balances
- º Het Internationaal Energie Agentschap gebruikt de energie eenheid Mtoe. Praktisch dezelfde data zijn te vinden bij de Energy Information Administration van de VS http://www.eia.doe.gov/ uitgedrukt in quads. 1 quad = 1015 Btu = 25,2 Mtoe.
