Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Huis der Liefde
De familisten (Latijn: familia charitatis, „Broederschap van liefde”; ook: Hus der Lieften; Huis der Liefde; Haus der Liebe; Family of Love), was een religieuze groepering in de Nederlanden en Engeland. Ze werd in de zestiende eeuw gesticht door Hendrik Niclaes (geboren omstreeks 1501 in Münster), een leerling van David Joris.
Niclaes werkte in de grootste steden van de Nederlanden, daarna 20 jaar Emden (Oostfriesland) en ook een tijdje in Engeland (waar het de meeste aanhang zich in East Anglia bevond). Koningin Elisabeth I liet in 1580 zijn geschriften verbranden.
De familisten beschouwden de christelijke liefde als de essentie van de religie, en stonden onverschillig tegenover ceremonieën of geloofsbelijdenissen. Meestal behoorden ze pro forma tot de plaatselijke (katholieke of anglicaanse) staatskerk. Rond het midden van de zeventiende eeuw verdwenen de familisten.
Naar buiten toe vertoonden de familisten overeenkomsten met de anabaptisten. De aanhangers zouden geloofd hebben dat alles door de natuur werd gestuurd en niet rechtstreeks door God. Zij ontkenden het dogma van de Drie-eenheid en verwierpen de kinderdoop. Zij vonden dat niemand ter dood gebracht mocht worden voor zijn mening. Blijkbaar hadden zij, zoals de latere Quakers, bezwaar tegen het dragen van wapens en tegen het afleggen van een eed. Zij waren heel onpartijdig in hun afwijzing van alle andere kerken en religieuze groepen, waaronder de Brownisten en de Barrowisten.
Onder de aanhangers van de familisten rekent men onder andere de cartograaf Abraham Ortelius en de uitgever Christoffel Plantijn. Plantijn werkte overdag als de drukker van katholieke documenten voor de contrareformatie onder koning Filips II, maar drukte in het geheim ook lectuur van de familisten. In de jaren 1580 werd ontdekt dat een deel van de Yeomen of the Guard, de Engelse koninklijke lijfwacht van Elizabeth I, familisten waren. De koningin greep niet in, waardoor vragen ontstonden over haar geloofsovertuigingen.
Of de Engelse familisten opgegaan zijn in het Genootschap van Vrienden (Quakers) of hun theologie beïnvloedden, is omstreden.
Literatuur
- Alastair Hamilton, The Family of Love. Cambridge 1981
- W. N. Kerr, Henry Nicholas and the Familists. Edinburgh 1955
- Christopher Marsh, An Introduction to the Family of Love in England In: E. S. Leedham-Green, Religious Dissent in East Anglia. Cambridge 1991. ISBN 0-9513596-1-4 p. 29–36
- N. A. Penrhys-Evans, The Family of Love in England, 1550–1650. Canterbury 1971
- Christopher Hill, Milton and the English Revolution. London: Faber (1977)
- M. Konnert, The Family of Love and the Church of England, Renaiss. Reform. ISSN 0034-429X, 1991, vol. 15, no. 2, pp. 139–172
- F. Nippold, H. Niclaes und das Haus der Liebe, in: Zeitschrift für die historische Theologie (1862)
- A. J. van der Aa, Biographisch Woordenboek der Nederlanden (1868), lemma H. Niclaes
- Lemma Familisten, door Loafs, in Schaff-Herzog Encyclopedia of Religious Knowledge (1898)
- Charles Wehrenberg, Before New York, Solo Zone, San Francisco 1995/2001, ISBN 1-886163-16-2
Links
- (en) Family of Love op exlibris.org, met bibliografie
(en) Familist, in: Encyclopædia Britannica, 2024. (vertaal via: 
)
- Fell Smith, Charlotte (1885–1900), Nicholas, Henry, in: Dictionary of National Biography. London: Smith, Elder & Co.
Bronnen
- (de) Brockhaus Kleines Konversations-Lexikon, 1906. Bibliographisches Institut & F. A. Brockhaus AG.