Straatorkest Eigen Hulp

Bestand:Demonstratie tegen kernwapens.jpg

Een van de eerste demonstraties met Eigen Hulp in 1982 in Koedijk

Straatorkest Eigen Hulp is een orkest dat in de jaren 1980 ontstond in Den Haag, in de periode van de grote vredesdemonstraties. In deze periode ontstonden door het hele land zogenaamde 'aktie-orkesten' die de demonstraties opluisterden.

De context waarin het orkest onstond

In diverse grote steden in Europa ontstonden in de periode van de Hollanditis eenzelfde soort 'aktieorkesten'. Zij kwamen elkaar tegen bij allerlei demonstraties voor vrede en een beter milieu. Een groot deel van deze orkesten bestaat nog als straatorkest of fanfare.

Naam

Het orkest is vernoemd naar de coöperatie 'Eigen Hulp', die eind 19e eeuw in Den Haag is opgericht. Er zijn verschillende coöperaties onder de naam Eigen Hulp, zoals een wasserij-, een brandstof-, een aardappel- en een levensmiddelencoöperatie. Het coöperatieve beginsel betekent dat de in het bedrijf gemaakte winst niet zoals gewoonlijk aan de ondernemer of winkelier zelf wordt uitgekeerd, maar aan de leden van de coöperatie, de 'verbruikers'. De coöperatieve winkelvereniging (CWV) Eigen Hulp werd opgericht in 1878 en had in 1935 ruim 7.500 leden. De CWV Eigen Hulp is in 1978 opgeheven en kort daarna is het koor Eigen Hulp ontstaan.

In de jaren '70 ontstond eerst het koor Eigen Hulp, waar een aantal muzikanten de instrumentale omlijsting verzorgden. In welk jaar het koor is ontstaan, is niet precies bekend. In de jaren '80 splitste het orkestdeel zich af, en ging Eigen Hulp verder als 'aktieorkest'. Dit gebeurde in de tijd dat in Nederland en daarbuiten een muzikale 'aktiecultuur' of strijdcultuur ontstond.

Deze sociale grondslag sprak de oprichters van het koor en later het orkest aan. Dat is de reden dat het straatorkest hiernaar is vernoemd.

De toenmalige 'aktieorkesten' waren wars van formaliteiten en hielden zich niet graag bezig met het oprichten van een vereniging met officiële statuten. Nog steeds heeft het orkest Eigen Hulp leden uit de begintijd, en de verhalen over het ontstaan worden mondeling overgeleverd.

Pas in de jaren '90 van de vorige eeuw werd straatorkest Eigen Hulp officieel een vereniging met statuten.

Van strijdorkest naar straatorkest

Toen de tijdgeest veranderde en er minder grote demonstraties plaatsvonden, bleef orkest Eigen Hulp muziek maken. Er werd meer aandacht besteed aan de kwaliteit van de muziek, en er ontstond een steeds gevarieerder repertoire met muziek uit alle werelddelen, aangevuld met eigen composities. Het orkest maakte muziek op meerdere plekken waar mensen bij elkaar waren en waar vrolijke muziek welkom bleek. De repetities werden serieuzer van aard. De optredens verplaatsten zich naar feesten, evenementen en leuke plekken waar mensen zijn. De maatschappelijke betrokkenheid uit de jaren tachtig is altijd overeind gebleven. Dat is te zien aan de aard van de optredens, die vaak een sociaal karakter hebben. Een voorbeeld daarvan is dat het orkest naar tehuizen en instellingen gaat om mensen een fijn moment te bezorgen. Dat zijn tehuizen voor ouderen of mensen met een beperking. Of een ziekenhuis of gevangenis.

Soort muziek

Orkest Eigen Hulp speelt muziek uit alle windstreken, zoals het dat zelf noemt. Muziek uit alle werelddelen, waaronder de Balkan, Afrika, Amerika en West-Europa. Tegelijkertijd bestaat het repertoire uit verschillende muziekstijlen, zoals pop, chansons, jazz, volksmuziek, filmmuziek of klassiek.

Een groot deel van het repertoire bestaat uit nummers van bekende en onbekende componisten of arrangeurs. Ook zijn er composities van de eigen dirigent, en laat het orkest voor speciale gelegenheden in opdracht muziek schrijven. Deze eigen composities zijn o.a.:

• 1990 - Dutch Treat van dirigent Peter de Jonge, een Medley van Nederlandse volksmuziek gecomponeerd ter gelegenheid van de tournee naar Praag in 1990.
• 2000 - Macedonski Mix van Klaus Kuiper, ter gelegenheid van de tournee naar Macedonië in 2000.
• 2005 - De Dee Deediddit van Klaas Hekman en Keimpe de Jong, ter gelegenheid van het straatorkestenfestival in Den Haag in 2005, waar acht orkesten uit het hele land gezamenlijk dit nummer ten gehore brachten, gedirigeerd door Keimpe de Jong zelf.
• 2005 - Pleinvrees van dirigent Harry Over, ook ter gelegenheid van het straatorkestenfestival in Den Haag.
• 2014 - Blowing on the seaside van dirigent Harry Over, ter gelegenheid van het festival 'Blazen aan zee' dat Eigen Hulp organiseerde in Scheveningen en Kijkduin.

Voor de jaarlijkse tournees wordt bijna altijd een passend tourneenummer gezocht, dat bekend is in het betreffende land of de streek. Deze nummers zijn gearrangeerd door leden van het orkest. Vaak geven deze nummers herkenning bij het publiek en mensen zingen of dansen mee.

Jaarlijkse tournee

Jaarlijks toert het orkest Eigen Hulp in de zomer een week naar het buitenland. Ieder jaar bezoekt het een ander land in Europa, waar het vanuit een vaste standplaats optredens verzorgt voor de plaatselijke bevolking. Het orkest speelt in het openbaar, op pleinen en straten en op evenementen en wijkfeesten. Daarnaast speelt het in instellingen voor bijvoorbeeld ouderen, gehandicapten of gevangenen. Het orkest speelt voor het soort publiek dat men niet in theaters treft.

De eerste tournee was in 1990 naar Praag, waar een bijzondere en uitgelaten sfeer heerste, net na de val van het ijzeren gordijn in 1989. In 2020 werd voor het eerst een geplande tournee, naar Puglia in Italië, afgelast, vanwege de coronapandemie. Landen en steden die in de loop der jaren zijn aangedaan zijn onder meer Macedonië, Istanboel, Schotland, Riga en Bilbao. Dichter bij huis, zoals Frankrijk, Duitsland en Engeland kwam ook voor.

Externe links

• Site met informatie over strijdcultuur
• Profiel op Cultuurschakel
• Eigen Hulp op het Zeeheldenfestival