Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Bön
Bön (ook getranscribeerd als bon) is een traditionele religie uit Tibet. Er wordt een onderscheid gemaakt tussen enerzijds de oude bön-religie die in Tibet gebruikelijk was voor de opkomst van het boeddhisme, en anderzijds de nieuwe bön, die elementen van het boeddhisme overnam en nauwelijks nog te onderscheiden is van het lamaïsme.
Oude bön
De enige informatie over de oude bön is te vinden in boeddhistische bronnen. De oude bön-religie was een vorm van sjamanisme en animisme.
Het boeddhisme werd in Tibet pas populair toen het tantra-boeddhisme elementen van de bön-religie overnam, zoals het gebruik van gebedswimpels en gebedsmolens. Deze Tibetaanse vorm van het boeddhisme staat ook bekend als het lamaïsme.
Tijdens de dynastie van keizer Songzen Gampo (620–649 v.Chr.) werd het boeddhisme de staatsreligie, maar dit werd tegengestaan door de regionale heersers, die de bön-religie aanhingen.
In de negende eeuw viel het Tibetaanse rijk uiteen in kleinere, elkaar bestrijdende prinsdommen. Vanaf de tiende tot de dertiende eeuw zetten de regionale heersers zich in voor de verspreiding en versterking van het boeddhisme, dat grotendeels de positie van de bön-religie overnam.
Nieuwe bön
De bön-religie zoals die vandaag nog in Tibet bestaat, onderscheidt zich sterk van de oude bön. Toen de bön-religie in de veertiende eeuw werd vervolgd door de Tibetaanse boeddhistische koningen, groeide de nieuwe bön uit wat er na de vervolging overbleef van de oude leer. Bön-leraren namen elementen van het Tibetaans boeddhisme over, zoals de zienswijzen over karma en reïncarnatie. Beide religies gingen meer op elkaar lijken. De hedendaagse bön-aanhangers vinden dat zij de oude tradities voortzetten waarvan de oude bön een vorige fase was. Anderzijds verschilt de nieuwe bön zo sterk van de oude bön, dat dit ook als een andere religie zou kunnen worden beschouwd.
Volgens een Chinese volkstelling waren ongeveer 10% van de Tibetanen aanhangers van de bön-religie. Vóör de Chinese invasie waren er meer dan driehonderd bön-kloosters in Tibet.