Levensbeschouwing

Een levensbeschouwing is het op kennis, ervaring en aanvoelen gebaseerde geheel van persoonlijke waarden, voorstellingen en zienswijzen over de betekenis en waarde van het leven en het bestaan, de rol van het individu, de omgang met de medemens en de maatschappij. Levensbeschouwingen kunnen door een individu, een groep, een maatschappij of door verschillende culturen worden gedeeld.

De termen ’ideologie’ en ’wereldbeeld’ worden vaak geassocieerd met ’levensbeschouwing’. Deze termen overlappen elkaar voor een groot deel en zijn moeilijk te onderscheiden.

In de eigenlijke en algemene betekenis betekent filosofie wijsbegeerte. Maar ook de term ’een filosofie’ wordt soms als synoniem gebruikt voor een levensbeschouwing. In dat geval bedoelt men met een filosofie dikwijls een gerichte levensbeschouwelijke activiteit op rationele grondslag. Levensbeschouwingen in het algemeen kunnen ook een minder rationele basis hebben. Zo is het mogelijk dat de aanhangers van een levensbeschouwing zich beroepen op een al dan niet voor iedereen toegankelijke openbaring van buitenaf (religie en/of esoterie), op een ’innerlijke stem’ (eigen geweten of gevoel of ook esoterie) of op culturele tradities.

In Nederland worden scholen van een zekere levensbeschouwelijke richting aangeduid met de term ’bijzonder’ om deze te onderscheiden van openbare scholen, die door de overheid worden onderhouden en die geacht worden geen levensbeschouwelijke stroming boven een andere te stellen.

Aan diverse onderwijsinstituten is ’Levensbeschouwing’ ook de naam van een vak.

Het Duitse woord ’Weltanschauung’, dat in dezelfde betekenis wordt gebruikt, is in een aantal andere talen als leenwoord overgenomen en duikt ook op in Engelse of Franse literatuur.