Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Grooming (sociaal): verschil tussen versies
(https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Grooming_(sociaal)&oldid=57637768 28 nov 2020 Hjbarten2) |
(Aanvulling en aanpassing) |
||
| Regel 1: | Regel 1: | ||
[[Bestand:Cat_and_Kitten.jpg|thumb|Voorbeeld van ''mutual grooming''; een moederkat likt het hoofd van haar kitten.]] | <!--[[Bestand:Cat_and_Kitten.jpg|thumb|Voorbeeld van ''mutual grooming''; een moederkat likt het hoofd van haar kitten.]] --> | ||
'''Grooming''' in sociale zin ([[Engels]]: ''social grooming'') is een vorm van sociale [[verzorging]] bij dieren onderling die deel uitmaakt van ontspannen en het bevorderen van het gevoel van gezelligheid en vertrouwen<ref>Henazi SP, Barrett L (January 1999). "The value of grooming to female primates". Primates; Journal of Primatology. 40 (1): 47–59. doi:10.1007/BF02557701. PMID 23179531. S2CID 34106634.</ref> | '''Grooming''' in sociale zin ([[Engels]]: ''social grooming'') is een vorm van sociale [[verzorging]] bij dieren onderling die deel uitmaakt van ontspannen en het bevorderen van het gevoel van gezelligheid en vertrouwen<ref>Henazi SP, Barrett L (January 1999). "The value of grooming to female primates". Primates; Journal of Primatology. 40 (1): 47–59. doi:10.1007/BF02557701. PMID 23179531. S2CID 34106634.</ref> | ||
Aangenomen wordt dat dit gedrag bij de meeste [[Sociaal dier|sociale dieren]] een vorm van verzoening is en een rol speelt bij het verminderen van spanningen en conflicten binnen de groep. De hieraan gerelateerde term “allogrooming” betekent 'elkaar verzorgen' en slaat doorgaans op verzorging van elkaar binnen hetzelfde ras of soort. Mutual grooming beschrijft de verzorging tussen twee individuelen, meestal onderdeel van het sociale groomen, ontwikkelen van onderlinge verhoudingen of parings-gedrag.<ref name="Know Your Dog 2007">Know Your Dog, Dr. David Sands (2007) EAN/ {{ISBN|9780600617075}}.</ref><ref>Aureli F, Van Schaik CP, Van Hooff JA (1989). "Functional aspects of reconciliation among captive long-tailed macaques (Macaca fascicularis)". American Journal of Primatology. 19 (1): 39–51. doi:10.1002/ajp.1350190105. PMID 31964021. S2CID 86673865.</ref> | Aangenomen wordt dat dit gedrag bij de meeste [[Sociaal dier|sociale dieren]] een vorm van verzoening is en een rol speelt bij het verminderen van spanningen en conflicten binnen de groep. De hieraan gerelateerde term “allogrooming” betekent 'elkaar verzorgen' en slaat doorgaans op verzorging van elkaar binnen hetzelfde ras of soort. Mutual grooming beschrijft de verzorging tussen twee individuelen, meestal onderdeel van het sociale groomen, ontwikkelen van onderlinge verhoudingen of parings-gedrag.<ref name="Know Your Dog 2007">Know Your Dog, Dr. David Sands (2007) EAN/ {{ISBN|9780600617075}}.</ref><ref>Aureli F, Van Schaik CP, Van Hooff JA (1989). "Functional aspects of reconciliation among captive long-tailed macaques (Macaca fascicularis)". American Journal of Primatology. 19 (1): 39–51. doi:10.1002/ajp.1350190105. PMID 31964021. S2CID 86673865.</ref> | ||
| Regel 24: | Regel 24: | ||
Al deze hormonen zijn gekoppeld aan de [[hersenstam]] en [[hypothalamus]].<ref name="Know Your Dog 2007"/> | Al deze hormonen zijn gekoppeld aan de [[hersenstam]] en [[hypothalamus]].<ref name="Know Your Dog 2007"/> | ||
<ref>Spruijt BM, van Hooff JA, Gispen WH (July 1992). "Ethology and neurobiology of grooming behavior". Physiological Reviews. 72 (3): 825–52. doi:10.1152/physrev.1992.72.3.825. hdl:1874/3750. PMID 1320764</ref> | <ref>Spruijt BM, van Hooff JA, Gispen WH (July 1992). "Ethology and neurobiology of grooming behavior". Physiological Reviews. 72 (3): 825–52. doi:10.1152/physrev.1992.72.3.825. hdl:1874/3750. PMID 1320764</ref> | ||
<!-- | |||
== Fotogalerij == | == Fotogalerij == | ||
<gallery heights="150px" widths="200px"> | <gallery heights="150px" widths="200px"> | ||
| Regel 33: | Regel 33: | ||
Bestand:Macaca fuscata Iwatayama.jpg|thumb|Totale overgave aap wordt gevlooid | Bestand:Macaca fuscata Iwatayama.jpg|thumb|Totale overgave aap wordt gevlooid | ||
Bestand:ProjectROVER Assistance Dog (12123317646).jpg|thumb|Thuiskomen mond likken | Bestand:ProjectROVER Assistance Dog (12123317646).jpg|thumb|Thuiskomen mond likken | ||
</gallery> | </gallery> --> | ||
== Referenties en bronnen == | == Referenties en bronnen == | ||
{{References}} | {{References}} | ||
{{authority control|TYPE=|Wikidata=Q616914 }} | |||
[[Categorie:Dier in groep]] | [[Categorie:Dier in groep]] | ||
[[Categorie:Communicatie]] | [[Categorie:Communicatie]] | ||
[[Categorie:Sociale wetenschap]] | [[Categorie:Sociale wetenschap]] | ||
[[Categorie:Ethologie]] | [[Categorie:Ethologie]] | ||
[[Categorie:Mammalogie]] | |||
[[Categorie:Hygiëne]] | |||
Huidige versie van 26 dec 2020 om 23:05
Grooming in sociale zin (Engels: social grooming) is een vorm van sociale verzorging bij dieren onderling die deel uitmaakt van ontspannen en het bevorderen van het gevoel van gezelligheid en vertrouwen[1] Aangenomen wordt dat dit gedrag bij de meeste sociale dieren een vorm van verzoening is en een rol speelt bij het verminderen van spanningen en conflicten binnen de groep. De hieraan gerelateerde term “allogrooming” betekent 'elkaar verzorgen' en slaat doorgaans op verzorging van elkaar binnen hetzelfde ras of soort. Mutual grooming beschrijft de verzorging tussen twee individuelen, meestal onderdeel van het sociale groomen, ontwikkelen van onderlinge verhoudingen of parings-gedrag.[2][3]
Grooming
Lichamelijke tegenover geestelijke aspecten
Er bestaat verschil van mening of grooming belangrijkers is voor de praktische gezondheids- en hygiënische aspecten, of dat de sociale aspecten een grotere rol spelen. Algemeen wordt aangenomen dat grooming oorspronkelijk louter een verzorgende hygenische functie had, gesterkt door het feit dat het vaak lichaamsdelen betreft die middels autogrooming slecht bereikbaar zijn. Met name bij sociale diersoorten heeft grooming zich echter tevens als een zeer belangrijk sociaal aspect ontwikkeld, wat mogelijk belangrijker is geworden dan de verzorgende factor. Met betrekking hiertoe is het goed om te begrijpen dat bijvoorbeeld de Communicatie bij honden tot een veel hoger niveau ontwikkeld is, dan bij de meeste dieren, en er dus grote onderlinge verschillen in de grooming-functie per dier soort zijn. Tevens wordt het feitelijke socialisatie level per dier voor een groot deel bepaald tijdens de inprenting periode (jong dier) door de moeder en eventueel andere roedel leden.
Roedeldieren / honden
In het geval van huisdieren zoals een gedomesticeerde huishond ziet deze zijn gezin als zijn roedel waartoe alle levende huisgenoten behoren. Te meer omdat de roedelleider doorgaans een mens is zal de grooming behoefte in dat geval tussen dier en mens zijn. Huisdieren, vinden het daarom prettig geaaid te worden en nodigen daartoe uit. In het bijzonder honden, likken hun baasje met betrekking tot groomen om drie redenen:
- het algemene allogrooming ter bevordering van ontspanning, rust, gezelligheid en status/rangorde bevestiging. (wang)
- het schoonhouden van plaatsen waar men zelf met de tong niet bij kan, zoals bovenzijde hoofd, nek en oren.
- het specifieke likken van de mondstreek, vaak bij het thuiskomen, is het verzoek om als thuisblijver in de buit mee te mogen delen. (Gebruikelijk is voor dieren dat er direct bij thuiskomst de prooi gegeten wordt)
Een belangrijk concept van allogrooming met sociale achtergrond is onderwerping aan het dominante groepslid. Het aanbieden van de meest kwetsbare onderbuik en geslachtsdelen (op de rug draaien) aan een vertrouwd groepslid om te snuffelen en te verzorgen is hiervan onderdeel.
Hormonen
Social grooming zoals het likken en aaien van bijvoorbeeld een hond heeft ook een chemische reden. Het verzorgingsgedrag heeft een rustgevend effect en stimuleert de afgifte van hormonen in de hersenen. Er zijn drie belangrijke hormonen die worden geactiveerd:
- endorfine - blokkeert stress, pijn en irritaties
- dopamine - vrijkomt door het gevoel van anticipatie veroorzaakt door plezier en rustgevend contact
- serotonine - vrijkomt als een specifieke beloning die een feel-good factor geeft
Al deze hormonen zijn gekoppeld aan de hersenstam en hypothalamus.[2] [4]
Referenties en bronnen
- º Henazi SP, Barrett L (January 1999). "The value of grooming to female primates". Primates; Journal of Primatology. 40 (1): 47–59. doi:10.1007/BF02557701. PMID 23179531. S2CID 34106634.
- ↑ 2,0 2,1 Know Your Dog, Dr. David Sands (2007) EAN/ ISBN 9780600617075.
- º Aureli F, Van Schaik CP, Van Hooff JA (1989). "Functional aspects of reconciliation among captive long-tailed macaques (Macaca fascicularis)". American Journal of Primatology. 19 (1): 39–51. doi:10.1002/ajp.1350190105. PMID 31964021. S2CID 86673865.
- º Spruijt BM, van Hooff JA, Gispen WH (July 1992). "Ethology and neurobiology of grooming behavior". Physiological Reviews. 72 (3): 825–52. doi:10.1152/physrev.1992.72.3.825. hdl:1874/3750. PMID 1320764
