Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Combimac: verschil tussen versies
(https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Combimac&oldid=49339813 24 jun 2017 Duc1199 22 jun 2017) |
(https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Combimac&oldid=49414589 7 jul 2017) |
||
| Regel 1: | Regel 1: | ||
'''COMBIMAC''' is een fabrikant van speciale [[Elektromotor|'''elektromotoren''']] en [[Ventilator|'''centrifugaal ventilatoren''']], gevestigd te [[Emmen (gemeente)|Emmen]]. | |||
'''COMBIMAC''' is een fabrikant van speciale [[Elektromotor|'''elektromotoren''']] en [[Ventilator|'''centrifugaal ventilatoren''']], gevestigd te [[Emmen (gemeente)| | |||
== Historie == | == Historie == | ||
| Regel 7: | Regel 5: | ||
=== Pelger === | === Pelger === | ||
De firma '''COMBIMAC''' is oorspronkelijk opgericht als de firma '''Pelger''' | De firma '''COMBIMAC''' is oorspronkelijk opgericht als de firma '''Pelger''' op 1 november 1919 aan de Zwanesteeg 4 te [[Rotterdam (gemeente)|Rotterdam]] door de heer W.D. Pelger met een startkapitaal van 40 [[Nederlandse gulden|Nederlandse guldens]]. De firma werd gestart als een [[Eenmanszaak|eenmans]]-reparatiebedrijf voor gelijkstroommotoren aan de Zwanesteeg 4 in Rotterdam. In 1920 wordt het eerste personeelslid in dienst genomen. [[Gelijkstroommotor|Gelijkstroommotoren]] werden destijds gebruikt vanwege het toen aanwezige [[Gelijkstroom|'''gelijkstroomnet''']] in Rotterdam, in plaats van een [[Driefasenspanning|'''draaistroomnet''']] zoals dat tegenwoordig overal aanwezig is. In maart 1926 verhuisd het bedrijf naar de Zwarte Paardenstraat 5 en in mei 1929 verhuisd het bedrijf naar de van Speykstraat 86-102. In 1936 werd een centrifugaal ventilatoren-, remmotoren- en kleine inductiemotorenprogramma van de firma '''HSM''' (afkorting van: Heinke-Schuitema-Musselkanaal, te Musselkanaal gekocht en overgenomen. De heer K.W. Heinke, één van de voormalige eigenaren van HSM en [[constructeur]], ging mee over naar de Pelger vestiging in Rotterdam. Tevens werden daarna in datzelfde jaar een 40-tal [[Octrooi|octrooien]] aangevraagd voor een 3-tal vindingen: de [[centrifugaalschakelaar]], het ventilatorhuis en de werkwijze van een kooirotor. Het Pelger reparatiebedrijf veranderde gaandeweg in een [[fabriek]] gespecialiseerd in het ontwerp en fabricage van speciale elektromotoren en ventilatoren. Na enige tijd worden de twee originele firmanamen Pelger and HSM verenigd in een nieuwe naam Hollandse Speciaal Machines Pelger of '''HSM-Pelger'''. | ||
=== HSM === | |||
[[Bestand:Locatie plaats Stadskanaal.png|miniatuur|Regio Musselkanaal]] | |||
In 1935 ontstond er bij toeval contact met de heer G.Ph. van Gelder, generaal-vertegenwoordiger van een fabrikant van oorspronkelijk smidsvuur-ventilatoren in Musselkanaal. Daar floreerde het bedrijf niet bijster. Er werd contact gezocht met deze fabriek, met als resultaat dat de fabricage werd overgenomen, alsmede de inventaris en een vijftal personeelsleden. In 1936 werd de productie ter hand genomen en de seriefabricage werd geïntroduceerd. Onder leiding van de heer Heinke werden nieuwe modellen tot ontwikkeling gebracht. De afzet van de producten wordt tot de Tweede Wereldoorlog verzorgd door de verkooporganisatie van heer van Gelder, de firma '''G. Ph. van Gelder''', te Overschie die het alleenverkooprecht had verworven. Na de Tweede Wereldoorlog wordt een nieuwe verkooporganisatie opgericht: '''Van Gelder & Pelger'''. Op 9 juni 1950 wordt de Firma Pelger [[Naamloze vennootschap|N.V.]] opgericht met een [[maatschappelijk kapitaal]] van 500.000,-- gulden en in 1951 wordt besloten de verkoop van de geproduceerd producten in eigen beheer uit te voeren, middels een zelfstandig Verkoopkantoor gevestigd aan de Groenendaal 25 te Rotterdam. | |||
=== Tweede Wereldoorlog === | === Tweede Wereldoorlog === | ||
Het bedrijf ontsnapte tijdens het begin van de Tweede Wereldoorlog tenauwernood aan het [[Bombardement op Rotterdam|bombardement van Rotterdam]]. De [http://www.brandgrens.nl/media/bronnen_en_downloads/mcith/audiotourroute.pdf '''brandgrens'''] liep vlakbij de fabriek die toen aan de van Speykstraat 102 was gevestigd. Gedurende de [[Tweede Wereldoorlog]] onder de Duitse Bezetting bleef de fabriek werkzaam tot bijna het einde van de oorlog. De heer van Gelder moest op last van hogerhand verdwijnen en [[Onderduiken (Tweede Wereldoorlog)|onderduiken]]. Ook kon de naam van de handelsfirm Firma G. Ph. van Gelder niet langer gebruit worden en veanderde in '''Handelsonderneming H.S.M.-HOLLAND'''. In 1941 wordt het bedrijf Duits vijandig verklaard en werden er weinig of geen grondstoffen toegewezen. Men werd in 1943 gedwongen om te werken voor het Duitse Regime en Industrie, hetgeen resulteerde om in opdracht van de firma [[:de:ELIN|'''Elin-Schorch Reydt''']] (het zogenaamde [[:de:Patenschaft|'''Patenschaft''']]) voor de firma [[:de:Alfred_Teves|'''Alfred Teves''']] koelkastmotoren te produceren. De productie hiervan werd op velerlei wijze gesaboteerd, door zowel de leiding alsook door de mensen in de fabriek, met grote persoonlijke moeilijkheden als gevolg. Op 1 november 1944 wordt in besloten kring het 25-jarig bestaan herdacht. Een aantal dagen erna, tijdens de [[Razzia van Rotterdam|'''Razzia van Rotterdam''']], worden op 6 november 1944 alle grondstoffen en op 10 november alle machines, met medewerking van de heer Heinke die [[Nationaalsocialistische Duitse Arbeiderspartij|NSDAP]] sympathieën bleek te hebben en inmiddels de titel [https://www.archieven.nl/nl/zoeken?mivast=0&mizig=210&miadt=298&miaet=1&micode=092b&minr=1562626&miview=inv2#inv3t3 Rüstung-Inspektor] der Rüstung und Kriegsprodukten in den Niederlanden had verworven, uit de Rotterdamse fabriek gehaald en naar Duitsland getransporteerd. De heer Heinke wilde de ingezette ontwikkeling van de [[wikt:repulsiemotor|'''repulsiemotor''']] bij de firma Pelger, waarop reeds [[octrooi]] was aangevraagd, in eigen beheer doorontwikkelen. Daartoe werd de heer J .Vos, "Chef van den Proefstand" van de firma Pelger door toedoen van de heer Heinke, als [[Arbeitseinsatz|dwangarbeider]] in Zwickau werkzaam gezet. Na het einde van de Tweede Wereldoorlog zijn de machines teruggevonden door de heer Vos, doordat hij in contact bleef met de heer Heinke. Hij wist de plaats van stalling te achterhalen. De machines waren gestald bij Tischlerei Max Siegert te [[Frankenhausen (Crimmitschau)|Frankenhausen]], tevens domicilie van de heer Heinke. De machines, die daarna nog in het bezit waren van de weduwe van de heer Heinke, die kort na de oorlog is overleden, werden officieel opgeëist bij de Amerikaans bezettingsautoriteiten in [[Crimmitschau]] en terug gebracht naar de fabriek te Rotterdam. | |||
=== Emmen === | === Emmen === | ||
[[Bestand:LocatieEmmen.png|miniatuur|Regio Emmen]] | [[Bestand:LocatieEmmen.png|miniatuur|Regio Emmen]] | ||
Na een aantal keren binnen Rotterdam te zijn verhuisd naar grotere locaties, verhuisd in 1957 de fabriek van Rotterdam naar [[Emmen (gemeente)|Emmen]]. De fabriek aan de van Speykstraat 102 in Rotterdam is te klein geworden en bevond zich in een woonwijk midden in de stad. De beschikbare subsidies in de regio Emmen in die tijd om nieuwe industrieën aan te trekken, het nieuw te ontwikkelen industrieterrein en de hoge werkeloosheid geven de doorslag een nieuwe start te maken. De beschikbare arbeidskrachten, alhoewel vaak laaggeschoold, kunnen door de aanwezige [[Lagere technische school|'''LTS''']] scholen en een '''UTS''' (de latere [[Middelbare technische school|'''MTS''']]) in Emmen en de [http://www.technischwerken.nl/kennisbank/opleiding/wat-is-bemetel-en-wat-voor-opleiding-is-dit/ Bemetel] opleiding in het eigen bedrijf tot passende werknemers worden opgeleid. Na verloop van tijd gaat de bedrijfsvoering over op de twee zoons van de heer J.W. Pelger. De technische leiding in Emmen komt in handen van de heer K.D. Pelger. De verkoopafdeling die in Rotterdam is gebleven, blijft onder leiding van de heer W.C. Pelger aldaar aanwezig tot 1969. Het bedrijf groeit tot maximaal 130 [[Voltijdsequivalent|'''fte's''']] in Emmen en 10 fte's op het Verkoopkantoor te Rotterdam. In 1971 wordt het bedrijf overgenomen door de heer L. Bood. De heren K.D. Pelger en W.C. Pelger blijven, als Directeur Inkoop en Productie actief binnen de onderneming. | |||
=== Staking === | === Staking === | ||
In | In 1972 ontstond er een dispuut tussen de algemeen directeur de heer L. Bood en een werknemer A. Platje<ref>{{Citeer web|url=http://pubnpp.eldoc.ub.rug.nl/FILES/root/tijdschrift/PolitiekenCultuur/PenC032/PenC_1972_06-07.pdf|titel=Congres van de Communistische Partij|bezochtdatum=|auteur=|datum=|uitgever=}}</ref><ref>{{Citeer web|url=http://leiden.courant.nu/issue/LD/1972-04-22/edition/0/page/7?query=Pelger&sort=relevance|titel=Leidsch Dagblad|bezochtdatum=|auteur=|datum=|uitgever=}}</ref>, die lid was van de [[Communistische Partij van Nederland|CPN]] over de arbeidsomstandigheden, alsmede de rechten en plichten binnen de [[collectieve arbeidsovereenkomst]] (<strong>CAO</strong>). De [[Vakbond|vakbonden]] raakten erbij betrokken en stakingen werden geïnitieerd. Het dispuut eindigde in de langste [[staking]] die de '''Metaal- en Elektrotechnische Industrie''' ([[FME-CWM|FME-CMW]]) heeft gekend binnen Nederland De staking duurde bijna een half jaar en ging gepaard met ettelijke '''Rechtzaken'''<ref>{{Citeer web|url=http://leiden.courant.nu/issue/LD/1973-02-15/edition/0/page/21|titel=Leidsch Dagblad|bezochtdatum=|auteur=|datum=|uitgever=}}</ref> De vakbond [[Nederlands Verbond van Vakverenigingen]] ('''NVV''') met als voorzitter [[Arie Groenevelt]] <ref>{{Citeer web|url=https://leiden.courant.nu/issue/LLC/1972-05-25/edition/0/page/13|titel=Leidsch Dagblad|bezochtdatum=|auteur=|datum=|uitgever=|taal=}}</ref>(citaat: wij zijn bereid het bedrijf kapot te staken) was niet bereid hun eisen bij te stellen en uiteindelijk eindigde deze staking daadwerkelijk in 1974 in een [[Faillissement (Nederland)|faillissement]] en het einde van de firma Pelger en de banen van 102 fte's. Het bedrijf kreeg landelijke bekendheid door alle publicaties en berichtgevingen in de kranten en media. Voor het behoud van de werkgelegenheid wordt door de '''NOM''' ([[regionale ontwikkelingsmaatschappij]]) direct nadien een Stichting in het leven geroepen om het voortbestaan van de firma mogelijk te kunnen maken, genaamd: Stichting voor behoud van Werkgelegenheid: '''Combi'''natie '''M'''achines '''A'''pparaten en '''C'''onstructies, afgekort '''COMBIMAC'''. In het bestuur van deze stichting nemen plaats: de heer [[Piet de Jong (politicus)|P.J.S. de Jong]], voormalig Minister-President van Nederland en Minister van Defensie, de heer A. Jellesma, directeur van de Firma [[W. Hubert & Co.]] te Sneek en de heer W. de Vries<ref>{{Citeer web|url=http://leiden.courant.nu/issue/NLC/1974-02-26/edition/0/page/13|titel=Leidsch Dagblad|bezochtdatum=|auteur=|datum=|uitgever=}}</ref> directeur van de Firma Hydro-Holland te Meppel. Het bedrijf maakt een doorstart met 35 fte's. In 1976 komt het bedrijf in eigendom van de heer P.W. Glasmacher, die als adjunct directeur binnen het bedrijf actief was en wordt het bedrijf gecontinueerd onder de naam: '''Machine- en Apparatenfabriek COMBIMAC B.V.'''. In 1993 wordt het bedrijf middels een [[Managementbuy-out|management buyout]] overgenomen door de heren H.J. Robben en M.J.T. de Zwart. | ||
== Producten == | == Producten == | ||
| Regel 23: | Regel 25: | ||
=== Elektromotoren === | === Elektromotoren === | ||
[[Bestand:Peter Willemoes (F362) NOCO2014 04 SMART-L.JPG|miniatuur|SMART-L aangedreven door elektromotoren]] | [[Bestand:Peter Willemoes (F362) NOCO2014 04 SMART-L.JPG|miniatuur|SMART-L aangedreven door elektromotoren]] | ||
Het bedrijf begon in 1919 als een reparatiebedrijf van gelijkstroommotoren en transformeerde gedurende de geschiedenis in een ontwerper en fabrikant van speciale elektromotoren. Deze elektromotoren worden ontworpen en gebouwd voor de aandrijving van allerlei apparaten, waaronder | Het bedrijf begon in 1919 als een reparatiebedrijf van gelijkstroommotoren en transformeerde gedurende de geschiedenis in een ontwerper en fabrikant van speciale elektromotoren. Deze elektromotoren worden ontworpen en gebouwd voor de aandrijving van allerlei apparaten, waaronder [[Pomp (machine)|pompen]], [[Compressor (gas)|compressoren]], [[Lier (werktuig)|lieren]], [[Boegschroef|boegschroeven]] en [[Radar|radarsystemem]], zoals de '''[[SMART-L]]'''. De levering van elektromotoren aan boord van [[Marine (strijdmacht)|marine]]schepen neemt door de geschiedenis van het bedrijf heen een steeds belangrijker plaats in. De eerste door Combimac ontwikkelde en gebouwde [[:en:Shock_(mechanics)|schokbestendige]] a-magnetische gelijkstroommotoren, stammen uit de begin jaren '50 en waren bestemd voor gebruik aan boord van de [[Dokkumklasse|Dokkum]] klasse mijnenjagers. [[Gelijkstroommotor|Gelijkstroommotoren]] zijn tegenwoordig vervangen door [[Draaistroommotor|draaistroommotoren]] aan boord van [[Mijnenjager|'''Mijnenjagers''']] en [[Mijnenveger (vaartuig)|'''Mijnenvegers''']]. Tegenwoordig worden een 2-tal types a-magnetische elektromotoren gebouwd. [[Magnetisch veld|laag-magnetische]]- en laag-magnetische strooiveld gecompenseerde elektromotoren. Laatst genoemde type zijn elektromotoren voorzien van additionele compensatiespoelen, die de uitgestraalde magneetvelden compenseren, hetgeen resulteert in een elektromotor met een zeer geringe magnetische en geluidssignatuur, zodat [[Zeemijn|zeemijnen]] niet '''magnetisch''' of '''akoestisch''' worden geactiveerd. De ontwikkeling van [[:en:Shock_(mechanics)|schokvaste]] en geluidsarme elektromotoren begon bij het ontwerp en fabricage van elektromotoren ten behoeve van de [[Hr.Ms. Dolfijn (1960)|Dolfijn]] klasse onderzeeërs in de jaren '60. | ||
=== Centrifugaal ventilatoren === | === Centrifugaal ventilatoren === | ||
De oorspronkelijke centrifugaal ventilator ontwerpen, werden aangekocht van de firma '''HSM''' (Heinke-Schuitema-Musselkanaal) te Musselkanaal in het jaar 1936. Door de geschiedenis heen is het gamma en programma van centrifugaal ventilatoren uitgebreid met vele modellen en uitvoeringen, alsmede '''[[ATEX]] ventilatoren''' voor gebruik in explosiegevaarlijke omgevingen. '''ATEX''' centrifugaal ventilatoren worden vaak gebruikt in the | De oorspronkelijke centrifugaal ventilator ontwerpen, werden aangekocht van de firma '''HSM''' (Heinke-Schuitema-Musselkanaal) te Musselkanaal in het jaar 1936. Door de geschiedenis heen is het gamma en programma van centrifugaal ventilatoren uitgebreid met vele modellen en uitvoeringen, alsmede '''[[ATEX]] ventilatoren''' voor gebruik in explosiegevaarlijke omgevingen. '''ATEX''' centrifugaal ventilatoren zijn in overeenstemming met Europese ATEX '''richtlijn 2014/34/EU''' (voorheen richtlijn 94/9/EG). ATEX ventilatoren worden vaak gebruikt in the [[biogas]] industrie om een juiste voordruk aan de [[Verbrandingsmotor|verbrandingsmotoren]] toe te leveren en worden voornamelijk gebruikt in '''Zone 1'''<ref>{{Citeer web|url=https://www.atexcertificaat.nl/wat-is-atex/atex-zone/|titel=ATEX zone|bezochtdatum=|auteur=|datum=|uitgever=}}</ref> '''en 2'''. | ||
[[Bestand:EX-logo.svg|miniatuur|65x65px|ATEX logo]] | |||
=== Dompelpompen === | === Dompelpompen === | ||
De fabricage van [[Dompelpomp|'''dompelpompen''']] werd in de jaren 1960 geïntroduceerd. Het bedrijf heeft voornamelijk dompelpompen gefabriceerd voor de toepassing in [[Rioolwaterzuiveringsinstallatie| | De fabricage van [[Dompelpomp|'''dompelpompen''']] werd in de jaren 1960 geïntroduceerd. Het bedrijf heeft voornamelijk dompelpompen gefabriceerd voor de toepassing in [[Rioolwaterzuiveringsinstallatie|rioolwaterzuiveringsinstallaties]] en voor bouwplaatsen waar overtollig water vermengd met zand moest worden weggepompt. De fabricage van pompen werd omstreeks 1990 beëindigd, doordat de vraag naar dit type dompelpompen door de jaren heen dalende was en er commercieel geen gewin meer te behalen viel. | ||
== Externe links == | == Externe links == | ||
* [http://www.combimac.com Officiële website] | * [http://www.combimac.com Officiële website] | ||
* [http://eur-lex.europa.eu/legal-content/NL/TXT/?uri=CELEX%3A32014L0034 ATEX richtlijn 2014/34/EU] | * [http://eur-lex.europa.eu/legal-content/NL/TXT/?uri=CELEX%3A32014L0034 ATEX richtlijn 2014/34/EU] | ||
== Gebruikers == | |||
[[File:Katanpää Särkänsalmi 05.JPG|thumb|Minehunter]] | |||
==== Mijnenjager en Mijnenvegers ==== | |||
* [[Dokkumklasse|Dokkum klasse Mijnenjagers]] | |||
* [[Tripartite klasse|Tripartite klasse Mijnenjagers]] | |||
* [[:en:Lerici-class_minehunter|''Lerici''-class minehunter]] | |||
* [[:en:Oksøy-class_mine_hunter|''Oksøy''-class mine hunter]] | |||
* [[:en:Sandown-class_minehunter|''Sandown''-class minehunter]] | |||
* [[:en:Huon-class_minehunter|''Huon''-class minehunter]] | |||
* [[:en:Kormoran_2-class_minehunter|''Kormoran 2''-class minehunter]] | |||
* [[:en:Katanpää-class_mine_countermeasure_vessel|''Katanpää''-class mine countermeasure vessel]] | |||
* [[:en:Styrsö-class_mine_countermeasures_vessel|''Styrsö''-class mine countermeasures vessel]] | |||
* [[:es:Clase_Segura|Clase Segura cazaminas]] | |||
[[File:Egyptian Navy's Type 209-1400mod submarine.jpg|thumb|Submarine]] | |||
==== Onderzeeërs ==== | |||
* [[Hr.Ms. Dolfijn (1960)|Dolfijn klasse]] | |||
* [[Walrusklasse|Walrus klasse]] | |||
* [[:en:Swiftsure-class_submarine|''Swiftsure''-class submarine]] | |||
* [[:en:Trafalgar-class_submarine|''Trafalgar''-class submarine]] | |||
* [[:en:Vanguard-class_submarine|''Vanguard''-class submarine]] | |||
* [[:en:Astute-class_submarine|''Astute''-class submarine]] | |||
* [[:en:French_Barracuda-class_submarine|Barracuda-class submarine]] | |||
* [[:en:S-80-class_submarine|S-80-class submarine]] | |||
* [[:en:Type_209_submarine|Type 209 submarine]] | |||
* [[:en:Type_214_submarine|Type 214 submarine]] | |||
[[Bestand:Underwater Explosion with a Blue Water Navy Ship.jpg|miniatuur|Schoktest op een marineschip]] | |||
== Zie ook == | == Zie ook == | ||
* [[ATEX|ATEX | * [[ATEX|ATEX richtlijn, ATEX 94/9/EG (oude richtlijn)]] | ||
* [http://ec.europa.eu/DocsRoom/documents/16402/attachments/1/translations/en/renditions/native ATEX guidelines] | * [http://eur-lex.europa.eu/legal-content/NL/TXT/?uri=CELEX%3A32014L0034 ATEX richtlijn, ATEX 2014/34/EU (meest recente richtlijn)] | ||
* [http://ec.europa.eu/DocsRoom/documents/16402/attachments/1/translations/en/renditions/native ATEX guidelines] 1st Edition - April 2016 | |||
== Publicaties == | == Publicaties / Meer info == | ||
{{ | {{References}} | ||
{{authority control|TYPE=o|Wikidata= }} | |||
[[Categorie:Nederlands bedrijf]] | |||
Versie van 7 jul 2017 22:56
COMBIMAC is een fabrikant van speciale elektromotoren en centrifugaal ventilatoren, gevestigd te Emmen.
Historie
Pelger
De firma COMBIMAC is oorspronkelijk opgericht als de firma Pelger op 1 november 1919 aan de Zwanesteeg 4 te Rotterdam door de heer W.D. Pelger met een startkapitaal van 40 Nederlandse guldens. De firma werd gestart als een eenmans-reparatiebedrijf voor gelijkstroommotoren aan de Zwanesteeg 4 in Rotterdam. In 1920 wordt het eerste personeelslid in dienst genomen. Gelijkstroommotoren werden destijds gebruikt vanwege het toen aanwezige gelijkstroomnet in Rotterdam, in plaats van een draaistroomnet zoals dat tegenwoordig overal aanwezig is. In maart 1926 verhuisd het bedrijf naar de Zwarte Paardenstraat 5 en in mei 1929 verhuisd het bedrijf naar de van Speykstraat 86-102. In 1936 werd een centrifugaal ventilatoren-, remmotoren- en kleine inductiemotorenprogramma van de firma HSM (afkorting van: Heinke-Schuitema-Musselkanaal, te Musselkanaal gekocht en overgenomen. De heer K.W. Heinke, één van de voormalige eigenaren van HSM en constructeur, ging mee over naar de Pelger vestiging in Rotterdam. Tevens werden daarna in datzelfde jaar een 40-tal octrooien aangevraagd voor een 3-tal vindingen: de centrifugaalschakelaar, het ventilatorhuis en de werkwijze van een kooirotor. Het Pelger reparatiebedrijf veranderde gaandeweg in een fabriek gespecialiseerd in het ontwerp en fabricage van speciale elektromotoren en ventilatoren. Na enige tijd worden de twee originele firmanamen Pelger and HSM verenigd in een nieuwe naam Hollandse Speciaal Machines Pelger of HSM-Pelger.
HSM
In 1935 ontstond er bij toeval contact met de heer G.Ph. van Gelder, generaal-vertegenwoordiger van een fabrikant van oorspronkelijk smidsvuur-ventilatoren in Musselkanaal. Daar floreerde het bedrijf niet bijster. Er werd contact gezocht met deze fabriek, met als resultaat dat de fabricage werd overgenomen, alsmede de inventaris en een vijftal personeelsleden. In 1936 werd de productie ter hand genomen en de seriefabricage werd geïntroduceerd. Onder leiding van de heer Heinke werden nieuwe modellen tot ontwikkeling gebracht. De afzet van de producten wordt tot de Tweede Wereldoorlog verzorgd door de verkooporganisatie van heer van Gelder, de firma G. Ph. van Gelder, te Overschie die het alleenverkooprecht had verworven. Na de Tweede Wereldoorlog wordt een nieuwe verkooporganisatie opgericht: Van Gelder & Pelger. Op 9 juni 1950 wordt de Firma Pelger N.V. opgericht met een maatschappelijk kapitaal van 500.000,-- gulden en in 1951 wordt besloten de verkoop van de geproduceerd producten in eigen beheer uit te voeren, middels een zelfstandig Verkoopkantoor gevestigd aan de Groenendaal 25 te Rotterdam.
Tweede Wereldoorlog
Het bedrijf ontsnapte tijdens het begin van de Tweede Wereldoorlog tenauwernood aan het bombardement van Rotterdam. De brandgrens liep vlakbij de fabriek die toen aan de van Speykstraat 102 was gevestigd. Gedurende de Tweede Wereldoorlog onder de Duitse Bezetting bleef de fabriek werkzaam tot bijna het einde van de oorlog. De heer van Gelder moest op last van hogerhand verdwijnen en onderduiken. Ook kon de naam van de handelsfirm Firma G. Ph. van Gelder niet langer gebruit worden en veanderde in Handelsonderneming H.S.M.-HOLLAND. In 1941 wordt het bedrijf Duits vijandig verklaard en werden er weinig of geen grondstoffen toegewezen. Men werd in 1943 gedwongen om te werken voor het Duitse Regime en Industrie, hetgeen resulteerde om in opdracht van de firma Elin-Schorch Reydt (het zogenaamde Patenschaft) voor de firma Alfred Teves koelkastmotoren te produceren. De productie hiervan werd op velerlei wijze gesaboteerd, door zowel de leiding alsook door de mensen in de fabriek, met grote persoonlijke moeilijkheden als gevolg. Op 1 november 1944 wordt in besloten kring het 25-jarig bestaan herdacht. Een aantal dagen erna, tijdens de Razzia van Rotterdam, worden op 6 november 1944 alle grondstoffen en op 10 november alle machines, met medewerking van de heer Heinke die NSDAP sympathieën bleek te hebben en inmiddels de titel Rüstung-Inspektor der Rüstung und Kriegsprodukten in den Niederlanden had verworven, uit de Rotterdamse fabriek gehaald en naar Duitsland getransporteerd. De heer Heinke wilde de ingezette ontwikkeling van de repulsiemotor bij de firma Pelger, waarop reeds octrooi was aangevraagd, in eigen beheer doorontwikkelen. Daartoe werd de heer J .Vos, "Chef van den Proefstand" van de firma Pelger door toedoen van de heer Heinke, als dwangarbeider in Zwickau werkzaam gezet. Na het einde van de Tweede Wereldoorlog zijn de machines teruggevonden door de heer Vos, doordat hij in contact bleef met de heer Heinke. Hij wist de plaats van stalling te achterhalen. De machines waren gestald bij Tischlerei Max Siegert te Frankenhausen, tevens domicilie van de heer Heinke. De machines, die daarna nog in het bezit waren van de weduwe van de heer Heinke, die kort na de oorlog is overleden, werden officieel opgeëist bij de Amerikaans bezettingsautoriteiten in Crimmitschau en terug gebracht naar de fabriek te Rotterdam.
Emmen
Na een aantal keren binnen Rotterdam te zijn verhuisd naar grotere locaties, verhuisd in 1957 de fabriek van Rotterdam naar Emmen. De fabriek aan de van Speykstraat 102 in Rotterdam is te klein geworden en bevond zich in een woonwijk midden in de stad. De beschikbare subsidies in de regio Emmen in die tijd om nieuwe industrieën aan te trekken, het nieuw te ontwikkelen industrieterrein en de hoge werkeloosheid geven de doorslag een nieuwe start te maken. De beschikbare arbeidskrachten, alhoewel vaak laaggeschoold, kunnen door de aanwezige LTS scholen en een UTS (de latere MTS) in Emmen en de Bemetel opleiding in het eigen bedrijf tot passende werknemers worden opgeleid. Na verloop van tijd gaat de bedrijfsvoering over op de twee zoons van de heer J.W. Pelger. De technische leiding in Emmen komt in handen van de heer K.D. Pelger. De verkoopafdeling die in Rotterdam is gebleven, blijft onder leiding van de heer W.C. Pelger aldaar aanwezig tot 1969. Het bedrijf groeit tot maximaal 130 fte's in Emmen en 10 fte's op het Verkoopkantoor te Rotterdam. In 1971 wordt het bedrijf overgenomen door de heer L. Bood. De heren K.D. Pelger en W.C. Pelger blijven, als Directeur Inkoop en Productie actief binnen de onderneming.
Staking
In 1972 ontstond er een dispuut tussen de algemeen directeur de heer L. Bood en een werknemer A. Platje[1][2], die lid was van de CPN over de arbeidsomstandigheden, alsmede de rechten en plichten binnen de collectieve arbeidsovereenkomst (CAO). De vakbonden raakten erbij betrokken en stakingen werden geïnitieerd. Het dispuut eindigde in de langste staking die de Metaal- en Elektrotechnische Industrie (FME-CMW) heeft gekend binnen Nederland De staking duurde bijna een half jaar en ging gepaard met ettelijke Rechtzaken[3] De vakbond Nederlands Verbond van Vakverenigingen (NVV) met als voorzitter Arie Groenevelt [4](citaat: wij zijn bereid het bedrijf kapot te staken) was niet bereid hun eisen bij te stellen en uiteindelijk eindigde deze staking daadwerkelijk in 1974 in een faillissement en het einde van de firma Pelger en de banen van 102 fte's. Het bedrijf kreeg landelijke bekendheid door alle publicaties en berichtgevingen in de kranten en media. Voor het behoud van de werkgelegenheid wordt door de NOM (regionale ontwikkelingsmaatschappij) direct nadien een Stichting in het leven geroepen om het voortbestaan van de firma mogelijk te kunnen maken, genaamd: Stichting voor behoud van Werkgelegenheid: Combinatie Machines Apparaten en Constructies, afgekort COMBIMAC. In het bestuur van deze stichting nemen plaats: de heer P.J.S. de Jong, voormalig Minister-President van Nederland en Minister van Defensie, de heer A. Jellesma, directeur van de Firma W. Hubert & Co. te Sneek en de heer W. de Vries[5] directeur van de Firma Hydro-Holland te Meppel. Het bedrijf maakt een doorstart met 35 fte's. In 1976 komt het bedrijf in eigendom van de heer P.W. Glasmacher, die als adjunct directeur binnen het bedrijf actief was en wordt het bedrijf gecontinueerd onder de naam: Machine- en Apparatenfabriek COMBIMAC B.V.. In 1993 wordt het bedrijf middels een management buyout overgenomen door de heren H.J. Robben en M.J.T. de Zwart.
Producten
Elektromotoren
Het bedrijf begon in 1919 als een reparatiebedrijf van gelijkstroommotoren en transformeerde gedurende de geschiedenis in een ontwerper en fabrikant van speciale elektromotoren. Deze elektromotoren worden ontworpen en gebouwd voor de aandrijving van allerlei apparaten, waaronder pompen, compressoren, lieren, boegschroeven en radarsystemem, zoals de SMART-L. De levering van elektromotoren aan boord van marineschepen neemt door de geschiedenis van het bedrijf heen een steeds belangrijker plaats in. De eerste door Combimac ontwikkelde en gebouwde schokbestendige a-magnetische gelijkstroommotoren, stammen uit de begin jaren '50 en waren bestemd voor gebruik aan boord van de Dokkum klasse mijnenjagers. Gelijkstroommotoren zijn tegenwoordig vervangen door draaistroommotoren aan boord van Mijnenjagers en Mijnenvegers. Tegenwoordig worden een 2-tal types a-magnetische elektromotoren gebouwd. laag-magnetische- en laag-magnetische strooiveld gecompenseerde elektromotoren. Laatst genoemde type zijn elektromotoren voorzien van additionele compensatiespoelen, die de uitgestraalde magneetvelden compenseren, hetgeen resulteert in een elektromotor met een zeer geringe magnetische en geluidssignatuur, zodat zeemijnen niet magnetisch of akoestisch worden geactiveerd. De ontwikkeling van schokvaste en geluidsarme elektromotoren begon bij het ontwerp en fabricage van elektromotoren ten behoeve van de Dolfijn klasse onderzeeërs in de jaren '60.
Centrifugaal ventilatoren
De oorspronkelijke centrifugaal ventilator ontwerpen, werden aangekocht van de firma HSM (Heinke-Schuitema-Musselkanaal) te Musselkanaal in het jaar 1936. Door de geschiedenis heen is het gamma en programma van centrifugaal ventilatoren uitgebreid met vele modellen en uitvoeringen, alsmede ATEX ventilatoren voor gebruik in explosiegevaarlijke omgevingen. ATEX centrifugaal ventilatoren zijn in overeenstemming met Europese ATEX richtlijn 2014/34/EU (voorheen richtlijn 94/9/EG). ATEX ventilatoren worden vaak gebruikt in the biogas industrie om een juiste voordruk aan de verbrandingsmotoren toe te leveren en worden voornamelijk gebruikt in Zone 1[6] en 2.
Dompelpompen
De fabricage van dompelpompen werd in de jaren 1960 geïntroduceerd. Het bedrijf heeft voornamelijk dompelpompen gefabriceerd voor de toepassing in rioolwaterzuiveringsinstallaties en voor bouwplaatsen waar overtollig water vermengd met zand moest worden weggepompt. De fabricage van pompen werd omstreeks 1990 beëindigd, doordat de vraag naar dit type dompelpompen door de jaren heen dalende was en er commercieel geen gewin meer te behalen viel.
Externe links
Gebruikers
Mijnenjager en Mijnenvegers
- Dokkum klasse Mijnenjagers
- Tripartite klasse Mijnenjagers
- Lerici-class minehunter
- Oksøy-class mine hunter
- Sandown-class minehunter
- Huon-class minehunter
- Kormoran 2-class minehunter
- Katanpää-class mine countermeasure vessel
- Styrsö-class mine countermeasures vessel
- Clase Segura cazaminas
Onderzeeërs
- Dolfijn klasse
- Walrus klasse
- Swiftsure-class submarine
- Trafalgar-class submarine
- Vanguard-class submarine
- Astute-class submarine
- Barracuda-class submarine
- S-80-class submarine
- Type 209 submarine
- Type 214 submarine
Zie ook
- ATEX richtlijn, ATEX 94/9/EG (oude richtlijn)
- ATEX richtlijn, ATEX 2014/34/EU (meest recente richtlijn)
- ATEX guidelines 1st Edition - April 2016
Publicaties / Meer info
_NOCO2014_04_SMART-L.JPG){kind=link}
