Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Claus von Stauffenberg: verschil tussen versies
(paragraafje vertaald, bewerkt: http://de.wikipedia.org/w/index.php?title=Claus_Schenk_Graf_von_Stauffenberg&oldid=107912028) |
(Ingevoegd: kopie van Wikipedia:Claus Schenk von Stauffenberg#De aanslag op Hitler permalink: http://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Claus_Schenk_von_Stauffenberg&oldid=32914422) |
||
| Regel 11: | Regel 11: | ||
Nadat hij het [[Eberhard-Ludwigs-Gymnasium]] in Stuttgart bezocht, werd hij in de [[Bündische Jugend|bond]] van de ''[[Neupfadfinder|nieuwe padvinders]]'' beïnvloed door de Duitse [[Rijksmystiek]]. Later behoorde hij en zijn broers tot de vriendenkring rond [[Stefan George]] en zijn [[Elite|elitaire]] dichtergroep met de naam ''Opposition conservatrice''. Stauffenberg was zeer goed geschoold en was enthousiast over literatuur. Hij gold in die dichterkring als een man van de daad en besliste al vroeg voor een militaire carriere.<ref>[http://www.3sat.de/scobel/130139/index.html Das „Geheime Deutschland“], [[3sat]]</ref> | Nadat hij het [[Eberhard-Ludwigs-Gymnasium]] in Stuttgart bezocht, werd hij in de [[Bündische Jugend|bond]] van de ''[[Neupfadfinder|nieuwe padvinders]]'' beïnvloed door de Duitse [[Rijksmystiek]]. Later behoorde hij en zijn broers tot de vriendenkring rond [[Stefan George]] en zijn [[Elite|elitaire]] dichtergroep met de naam ''Opposition conservatrice''. Stauffenberg was zeer goed geschoold en was enthousiast over literatuur. Hij gold in die dichterkring als een man van de daad en besliste al vroeg voor een militaire carriere.<ref>[http://www.3sat.de/scobel/130139/index.html Das „Geheime Deutschland“], [[3sat]]</ref> | ||
== De aanslag op Hitler == | |||
{{Zie hoofdartikel|Complot van 20 juli 1944}} | |||
[[Bestand:Bundesarchiv Bild 146-1984-079-02, Führerhauptquartier, Stauffenberg, Hitler, Keitel.jpg|{{largethumb}}|Stauffenberg (geheel links) op de Wolfsschanze (15 juli 1944)]] | |||
In samenwerking met enkele collega-officieren (onder wie [[Henning von Tresckow]], [[Friedrich Olbricht]] en [[Fritz-Dietlof Graaf von der Schulenburg]]) onderhield Von Stauffenberg vanaf [[1942]] contact met burgerlijke actiegroepen die hij steunde, zoals de [[Kreisauer Kreis]] rond Helmuth James Graf von Moltke en Peter Graaf Yorck von Wartenburg. Hij werd daarmee een belangrijk middelpunt van het ondergronds verzet in Duitsland. Samen met anderen beraamde en coördineerde hij diverse plannen om Hitler om te brengen. Er waren al verscheidene scenario's gereed om uitgevoerd te worden die bewaard werden in onder andere [[Parijs]], [[Berlijn]] en [[Wenen]], in afwachting van het juiste moment om ze uit te voeren. Het bleek echter heel moeilijk een dergelijke gelegenheid te vinden; een aanslag met een paar vliegtuigbommen mislukte en begin [[1944]] werd bovendien de Kreisauer Kreis door de Duitse geheime politie gedeeltelijk opgerold. Nadat Von Stauffenberg als stafchef van de 10e Pantserdivisie in [[april]] [[1943]] zwaargewond was geraakt in [[Tunesië]] en ternauwernood aan de dood ontsnapte, pakte hij het verzetswerk weer op. Op [[20 juli]] [[1944]] was het uiteindelijk zover. Von Stauffenberg zou zelf de aanslag op Hitler uitvoeren, tijdens een militaire stafbespreking in het hoofdkwartier de ''[[Wolfsschanze]]'' bij [[Kętrzyn|Rastenburg]] in [[Oost-Pruisen]], een enorm groot en goed beveiligd bunkercomplex. | |||
De aanslag mislukte echter om een aantal redenen. De kolonel kon maar één springlading activeren en zette de aktetas met daarin een tijdbom onder de kaartentafel, waarover de officieren en ook Hitler gebogen stonden. De tafel was van zeer dik, stevig hout gemaakt. Bovendien vond de vergadering niet plaats in een solide betonnen bunker, maar in een bovengrondse ruimte waarin ook veel hout was verwerkt en stonden vanwege de warmte de ramen open. | |||
Nadat de kolonel de tas met de bom bij Hitler op de grond had neergezet, maakte hij zich snel uit de voeten met het excuus naar Berlijn te moeten bellen. Hij liep langs de telefonist naar een wachtende auto en met zijn medeplichtigen wist hij alle wachtposten te passeren, op weg naar een vliegveld vanwaar hij naar Berlijn vloog. Daar zou hij de onvermijdelijke opstand en machtsovername in Berlijn en Parijs mede leiden. De bomexplosie was onderweg nog hoorbaar geweest en Von Stauffenberg en de zijnen meenden dat de aanslag gelukt was. | |||
De bom ontplofte inderdaad kort na zijn vertrek, en Hitler raakte wel gewond, maar niet ernstig. Vier officieren werden gedood. In Von Stauffenbergs afwezigheid had een van de aanwezigen waarschijnlijk de tas per ongeluk doen omvallen en op een andere plaats neergezet, verder onder de beschermende tafel achter een dikke tafelpoot. De barak werd vernield, maar de schokgolf had te weinig kracht om alle aanwezigen te doden. | |||
Doordat Hitler de aanslag overleefde en al vrij snel op de radio was te horen, mislukten de pogingen om in Berlijn de macht over te nemen. | |||
Onmiddellijk na de aanslag gaf Hitler aan [[Heinrich Himmler]] de opdracht de oorzaak van de explosie te vinden. Nog diezelfde dag werden de samenzweerders overmeesterd in hun kantoor aan de Bendlerstrasse in Berlijn, waarbij Von Stauffenberg in de schouder werd geschoten. Een krijgsraad werd geïmproviseerd door zijn directe baas, generaal [[Friedrich Fromm]], en ze werden ter dood veroordeeld en het vonnis werd dezelfde dag nog uitgevoerd. Von Stauffenberg, stafchef kolonel Mertz von Quirnheim, chef Allgemeines Heeresamt Olbricht en Stauffenbergs adjudant Von Haeften werden de avond van 21 juli in het licht van koplampen van enkele militaire voertuigen doodgeschoten. [[Ludwig Beck]] trachtte zelfmoord te plegen, hetgeen mislukte, waarna hij door een [[Feldwebel]] werd doodgeschoten. Andere (vermeende) samenzweerders werden in showprocessen, door onder anderen [[Roland Freisler]] (de beruchte rechter die ook de verzetsgroep '[[Weiße Rose]]' veroordeelde), veroordeeld (waaronder Von Stauffenbergs broer Berthold) of pleegden zelfmoord (Tresckow en [[Erwin Rommel|Rommel]]). | |||
De laatste woorden van Von Stauffenberg zouden volgens sommige bronnen ''Es lebe unser heiliges Deutschland!'' (''Lang leve ons heilige Duitsland!'') zijn geweest.<ref>http://sipseystreetirregulars.blogspot.com/2009/07/stauffenbergs-choice-es-lebe-unser.html</ref> | |||
De lijken werden de volgende dag inclusief uniform en onderscheidingen begraven, maar later in opdracht van Himmler opgegraven en verbrand. Gedurende de daaropvolgende dagen werden ongeveer tweehonderd medeverdachten door [[snelrecht]] veroordeeld en terechtgesteld. | |||
Een rechtstreeks gevolg van de mislukte aanslag was tevens dat Hitler het reguliere leger niet langer vertrouwde en dat organen zoals de [[Schutzstaffel|SS]], de [[Sicherheitsdienst|SD]] en de [[Gestapo]] nóg meer macht kregen. | |||
Voor velen is graaf Von Stauffenberg een [[icoon (semiotiek)|icoon]] geworden van het verzet tegen het naziregime. Na de oorlog is op de plaats waar hij een dag na de aanslag werd terechtgesteld, de tuin van het toenmalige oorlogsministerie in Berlijn, een museum ingericht. De ''Bendlerstrasse'' is hernoemd tot ''Stauffenbergstrasse'' en in het museum is een permanente tentoonstelling ingericht, met meer dan 5.000 foto's en documenten, die het werk van de verschillende verzetsorganisaties tijdens het Hitler-regime tonen. Op de binnenplaats, waar de executie plaatsvond, staat nu een bronzen beeld van een man met samengebonden handen. | |||
{{Appendix}} | {{Appendix}} | ||
Versie van 7 okt 2012 17:03
Graaf Claus Philipp Maria Schenk von Stauffenberg (Jettingen (koninkrijk Beieren), 15 november 1907 – Berlijn, 21 juli 1944), kort: Claus von Stauffenberg, was een officier van de Duitse Wehrmacht. Tijdens de Tweede Wereldoorlog was hij een centrale figuur van het militaire verzet tegen het nationaalsocialisme in Duitsland.
Graaf von Stauffenberg pleegde de mislukte aanslag op Adolf Hitler op 20 juli 1944. Als stafchef bij de bevelhebber van het Ersatzheer zat hij mee achter de daarop volgende „Operation Walküre”, een poging om de nationaalsocialisten ten val te brengen. Op 21 juli werd hij terechtgesteld. Stauffenberg was „een gloeiende patriot, een gepassioneerde Duitse nationalist”[1] en sympathiseerde eerst met de nationalistische en revisionistische aspecten van het nationaalsocialisme. Toen hij het misdadige karakter ervan onderscheidde en tevens de uitzichtloze militaire situatie zag, koos hij de weg van het militaire verzet.
Jeugd
Claus von Stauffenberg werd geboren als derde zoon van de Zuid-Duitse katholieke adellijke familie. Zijn ouders waren graaf Alfred Schenk von Stauffenberg (1860–1936), de laatste hoofdhofmaarschalk (Oberhofmarschall- van de koning van Württemberg, en gravin Caroline van Üxküll-Gyllenband (1875–1957). Via zijn moeder had hij ook Pruissische voorouders, zoals de Pruissische legerhervormer graaf August Neidhardt von Gneisenau. Zijn oom, graaf Nikolaus von Üxküll-Gyllenband, had een grote invloed op Claus’ medewerking aan het verzet. Ook zijn tante, gravin Alexandrine von Üxküll-Gyllenband, de overste van het Duitse Rode Kruis, was een bemerkenswaardige persoonlijkheid.
Als kind verbleef hij vooral in Stuttgart, de hoofdstad van Zwaben, en in het Stauffenberg-Schloss (nu Stauffenberg-herdenkingsplaats), de zomerverblijplaats van de familie, in het huidige Lautlingen, een stadsdeel van Albstadt. zusammen mit den zwei Jahre älteren Zwillingsbrüdern
Zijn broers, graaf Berthold en graaf Alexander waren tweelingen. Claus had zelf ook een tweelingsbroer, Konrad Maria, die echter de dag na de geboorte stierf.
Nadat hij het Eberhard-Ludwigs-Gymnasium in Stuttgart bezocht, werd hij in de bond van de nieuwe padvinders beïnvloed door de Duitse Rijksmystiek. Later behoorde hij en zijn broers tot de vriendenkring rond Stefan George en zijn elitaire dichtergroep met de naam Opposition conservatrice. Stauffenberg was zeer goed geschoold en was enthousiast over literatuur. Hij gold in die dichterkring als een man van de daad en besliste al vroeg voor een militaire carriere.[2]
De aanslag op Hitler
 Zie Complot van 20 juli 1944 voor het hoofdartikel over dit onderwerp. |
In samenwerking met enkele collega-officieren (onder wie Henning von Tresckow, Friedrich Olbricht en Fritz-Dietlof Graaf von der Schulenburg) onderhield Von Stauffenberg vanaf 1942 contact met burgerlijke actiegroepen die hij steunde, zoals de Kreisauer Kreis rond Helmuth James Graf von Moltke en Peter Graaf Yorck von Wartenburg. Hij werd daarmee een belangrijk middelpunt van het ondergronds verzet in Duitsland. Samen met anderen beraamde en coördineerde hij diverse plannen om Hitler om te brengen. Er waren al verscheidene scenario's gereed om uitgevoerd te worden die bewaard werden in onder andere Parijs, Berlijn en Wenen, in afwachting van het juiste moment om ze uit te voeren. Het bleek echter heel moeilijk een dergelijke gelegenheid te vinden; een aanslag met een paar vliegtuigbommen mislukte en begin 1944 werd bovendien de Kreisauer Kreis door de Duitse geheime politie gedeeltelijk opgerold. Nadat Von Stauffenberg als stafchef van de 10e Pantserdivisie in april 1943 zwaargewond was geraakt in Tunesië en ternauwernood aan de dood ontsnapte, pakte hij het verzetswerk weer op. Op 20 juli 1944 was het uiteindelijk zover. Von Stauffenberg zou zelf de aanslag op Hitler uitvoeren, tijdens een militaire stafbespreking in het hoofdkwartier de Wolfsschanze bij Rastenburg in Oost-Pruisen, een enorm groot en goed beveiligd bunkercomplex.
De aanslag mislukte echter om een aantal redenen. De kolonel kon maar één springlading activeren en zette de aktetas met daarin een tijdbom onder de kaartentafel, waarover de officieren en ook Hitler gebogen stonden. De tafel was van zeer dik, stevig hout gemaakt. Bovendien vond de vergadering niet plaats in een solide betonnen bunker, maar in een bovengrondse ruimte waarin ook veel hout was verwerkt en stonden vanwege de warmte de ramen open.
Nadat de kolonel de tas met de bom bij Hitler op de grond had neergezet, maakte hij zich snel uit de voeten met het excuus naar Berlijn te moeten bellen. Hij liep langs de telefonist naar een wachtende auto en met zijn medeplichtigen wist hij alle wachtposten te passeren, op weg naar een vliegveld vanwaar hij naar Berlijn vloog. Daar zou hij de onvermijdelijke opstand en machtsovername in Berlijn en Parijs mede leiden. De bomexplosie was onderweg nog hoorbaar geweest en Von Stauffenberg en de zijnen meenden dat de aanslag gelukt was.
De bom ontplofte inderdaad kort na zijn vertrek, en Hitler raakte wel gewond, maar niet ernstig. Vier officieren werden gedood. In Von Stauffenbergs afwezigheid had een van de aanwezigen waarschijnlijk de tas per ongeluk doen omvallen en op een andere plaats neergezet, verder onder de beschermende tafel achter een dikke tafelpoot. De barak werd vernield, maar de schokgolf had te weinig kracht om alle aanwezigen te doden.
Doordat Hitler de aanslag overleefde en al vrij snel op de radio was te horen, mislukten de pogingen om in Berlijn de macht over te nemen.
Onmiddellijk na de aanslag gaf Hitler aan Heinrich Himmler de opdracht de oorzaak van de explosie te vinden. Nog diezelfde dag werden de samenzweerders overmeesterd in hun kantoor aan de Bendlerstrasse in Berlijn, waarbij Von Stauffenberg in de schouder werd geschoten. Een krijgsraad werd geïmproviseerd door zijn directe baas, generaal Friedrich Fromm, en ze werden ter dood veroordeeld en het vonnis werd dezelfde dag nog uitgevoerd. Von Stauffenberg, stafchef kolonel Mertz von Quirnheim, chef Allgemeines Heeresamt Olbricht en Stauffenbergs adjudant Von Haeften werden de avond van 21 juli in het licht van koplampen van enkele militaire voertuigen doodgeschoten. Ludwig Beck trachtte zelfmoord te plegen, hetgeen mislukte, waarna hij door een Feldwebel werd doodgeschoten. Andere (vermeende) samenzweerders werden in showprocessen, door onder anderen Roland Freisler (de beruchte rechter die ook de verzetsgroep 'Weiße Rose' veroordeelde), veroordeeld (waaronder Von Stauffenbergs broer Berthold) of pleegden zelfmoord (Tresckow en Rommel).
De laatste woorden van Von Stauffenberg zouden volgens sommige bronnen Es lebe unser heiliges Deutschland! (Lang leve ons heilige Duitsland!) zijn geweest.[3]
De lijken werden de volgende dag inclusief uniform en onderscheidingen begraven, maar later in opdracht van Himmler opgegraven en verbrand. Gedurende de daaropvolgende dagen werden ongeveer tweehonderd medeverdachten door snelrecht veroordeeld en terechtgesteld.
Een rechtstreeks gevolg van de mislukte aanslag was tevens dat Hitler het reguliere leger niet langer vertrouwde en dat organen zoals de SS, de SD en de Gestapo nóg meer macht kregen.
Voor velen is graaf Von Stauffenberg een icoon geworden van het verzet tegen het naziregime. Na de oorlog is op de plaats waar hij een dag na de aanslag werd terechtgesteld, de tuin van het toenmalige oorlogsministerie in Berlijn, een museum ingericht. De Bendlerstrasse is hernoemd tot Stauffenbergstrasse en in het museum is een permanente tentoonstelling ingericht, met meer dan 5.000 foto's en documenten, die het werk van de verschillende verzetsorganisaties tijdens het Hitler-regime tonen. Op de binnenplaats, waar de executie plaatsvond, staat nu een bronzen beeld van een man met samengebonden handen.
Bronnen, noten en/of referenties
|
Zie ook de categorie met mediabestanden in verband met Claus Schenk Graf von Stauffenberg op Wikimedia Commons.