Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Mani (profeet): verschil tussen versies
(http://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Mani_(profeet)&oldid=26885062 na mijn 2 bewerkingen op Wikipedia (2011)) |
(+informatiestukjes uit Britannica. / correcties / verschuiven / opmaak / verwijderen overbodig) |
||
| Regel 4: | Regel 4: | ||
| onderschrift = Mani, stichter van het manicheïsme | | onderschrift = Mani, stichter van het manicheïsme | ||
| volledigenaam = [[Perzisch|(Fa)]]: '''<big>مانی</big>''', [[Syrisch|(Sy)]]: '''<big>ܡܐܢܝ</big>''' | | volledigenaam = [[Perzisch|(Fa)]]: '''<big>مانی</big>''', [[Syrisch|(Sy)]]: '''<big>ܡܐܢܝ</big>''' | ||
| geboortedatum = 14 april 216 | | geboortedatum = [[14 april]] 216 | ||
| geboorteplaats = Mardīnū, bij [[Seleucia aan de Tigris|Seleukia]]-[[Ctesiphon|Ktesifon]], ([[Mesopotamië]], toen bij het [[Parthen|Parthische rijk]]) | | geboorteplaats = Mardīnū, bij [[Seleucia aan de Tigris|Seleukia]]-[[Ctesiphon|Ktesifon]], ([[Mesopotamië]], toen bij het [[Parthen|Parthische rijk]]) | ||
| sterfdatum = 14 februari 276 of 26 | | sterfdatum = [[14 februari]] 276 of [[26 februari]] 277 | ||
| sterfplaats = [[Gondesjapoer]], ([[Sassaniden|Sassanidische rijk]]) | | sterfplaats = [[Gondesjapoer]], ([[Sassaniden|Sassanidische rijk]]) | ||
| nationaliteit = | | nationaliteit = | ||
| Regel 17: | Regel 17: | ||
| portaal = | | portaal = | ||
}} | }} | ||
'''Mani''' (in [[Perzisch]]: <big>مانی</big>, [[Syrisch]]: <big>ܡܐܢܝ</big>) of ook (uit het Latijn) ''Manes'' (ca. 210–276) was de oprichter van het [[manicheïsme]], een oude religieuze gemeenschap die een [[dualisme|dualistische]] leer aanhing volgens dewelke de wereld waarin we leven een fusie is van twee tegengestelde principes: geest en materie, respectievelijk goed en kwaad. | |||
'''Mani''' (in [[Perzisch]]: مانی, [[Syrisch]]: ܡܐܢܝ) of ook (uit het Latijn) ''Manes'' (ca. 210–276) was de oprichter van het [[ | |||
== Leven == | == Leven == | ||
Mani werd in [[216]] n. Chr. geboren in Mardīnū, in de buurt van [[Seleucia aan de Tigris|Seleukia]]-[[Ctesiphon|Ktesifon]], in [[Mesopotamië]]. Dit was toen een deel van het [[Parthen|Parthische rijk]]. | Mani werd in [[216]] n. Chr. geboren in Mardīnū, in de buurt van [[Seleucia aan de Tigris|Seleukia]]-[[Ctesiphon|Ktesifon]], in [[Mesopotamië]]. Dit was toen een deel van het [[Parthen|Parthische rijk]]. Hij was de zoon van [[Iraanse volkeren|Iraanse]] ([[Parthen]]) ouders: zijn vader, Patek, kwam uit [[Hamadan]]; zijn moeder was van de adellijke familie van de Kamsaragan, de koninklijke familie van de Parthen. | ||
Zijn moedertaal was vermoedelijk een vorm van Oost-Aramees; midden-Perzisch of Syrisch. Volgens sommige bronnen zou hij een getalenteerd kind zijn geweest. | |||
Mani groeide op in de joods-christelijke geloofsgemeenschap van de [[elkesaieten]] (met een mogelijke maar omstreden verwantschap met de [[Mandaeërs|mandaeïsme]]). Hij las de heilige boeken [[Puran]] en [[Kural]] en begon reeds op jonge leeftijd met prediken. | |||
Op 24-jarige leeftijd ervoer Mani hoe zijn hogere Ik „ontwaakte”; dit hogere Ik was verbonden met een hoger [[geest]]elijk wezen dat aan Mani een bepaalde macht verleende. Volgens biografische aantekeningen door [[al-Biruni]], opgeslagen in de 10e-eeuwse encyclopedie ''Fihrist'' van [[Ibn al-Nadim]], kreeg Mani in zijn jeugd een visioen van een geest die hij later de ''Syzygos'' of ''Tweeling'' noemde. Deze zou hem de waarheden van de religie hebben geleerd. Sindsdien beschouwde Mani zichzelf als de [[parakleet]] uit het [[Nieuwe Testament]]: de door Jezus voorzegde Vertrooster, die door Jezus was voorzegd. —({{Bijbel|Johannes|16|12-15}}) | |||
Op 24-jarige leeftijd ervoer Mani hoe zijn hogere Ik | |||
Op latere leeftijd kwam Mani tot de conclusie dat [[verlossing]] kon worden bereikt door middel van educatie, [[vegetarisme]], vasten en [[kuisheid]]. Hij zag zichzelf als de laatste profeet. De andere profeten waren [[Seth (persoon)|Seth]], [[Noach]], [[Abraham]], [[Sem (persoon)|Sem]], [[Nikotheos]], [[Henoch]], [[Zarathustra]], [[Gautama Boeddha|Boeddha]] en [[Jezus Christus|Jezus]].<ref>{{Aut|Bevan, A. A.}}, ’Manichaeism’, in: ''Encyclopaedia of Religion and Ethics, Volume VIII'' Ed. James Hastings. London 1930.</ref> Mani presenteerde zichzelf als een verlosser en apostel van Jezus Christus. Hij schreef zeven heilige boeken in het Syrisch. Zijn belangrijkste boek was ''[[Arjang]]''. | |||
Op latere leeftijd kwam Mani | |||
Gedurende deze periode bestond er grote concurrentie om de politieke en sociale macht tussen religieuze groepen, zoals de [[christenen]] en het [[zoroastrisme]]. Mani’s religie had minder aanhangers dan deze twee religies, maar onder de aanhangers bevonden zich wel enkele hoge politieke figuren. Met de hulp van het [[Perzische Rijk]] stuurde Mani [[missionaris]]sen naar onder andere [[India]] en [[Egypte (land)|Egypte]]. Mani zou zelf ook India hebben bezocht en er een tijdje hebben gewoond. Enkele religieuze schilderijen in [[Bamyan (stad)|Bamyan]] worden aan hem toegeschreven. Tevens zou Mani naar de [[Indusbeschaving|Indusvallei]] zijn gevaren en de boeddhistische koning tot zijn religie hebben bekeerd. | Gedurende deze periode bestond er grote concurrentie om de politieke en sociale macht tussen religieuze groepen, zoals de [[christenen]] en het [[zoroastrisme]]. Mani’s religie had minder aanhangers dan deze twee religies, maar onder de aanhangers bevonden zich wel enkele hoge politieke figuren. Met de hulp van het [[Perzische Rijk]] stuurde Mani [[missionaris]]sen naar onder andere [[India]] en [[Egypte (land)|Egypte]]. Mani zou zelf ook India hebben bezocht en er een tijdje hebben gewoond. Enkele religieuze schilderijen in [[Bamyan (stad)|Bamyan]] worden aan hem toegeschreven. Tevens zou Mani naar de [[Indusbeschaving|Indusvallei]] zijn gevaren en de boeddhistische koning tot zijn religie hebben bekeerd. | ||
Bij zijn terugkeer in het Perzische rijk genoot hij de gunst van de nieuwe koning, [[Sjapoer I]], en mocht zijn religie tijdens de lange regeringsperiode van Sjapoer I vrij prediken. | |||
Tijdens de regering van de volgende Perzische koning, [[Bahram I]], werd hij door aanhangers van het [[zoroastrisme]] naar de gevangenis van [[Gondesjapoer]] (Belapet) gestuurd. Daar overleed hij na een rechtszaak die 26 dagen duurde. | |||
== Bronnen == | == Bronnen == | ||
Tot ver in de 20e eeuw was er maar weinig over Mani’s leven bekend. In 1969 werd in | Hoewel Mani’s originele geschriften verloren zijn geraakt, zijn enkele gedeelten bewaard gebleven in onder andere het [[Koptisch (taal)|Koptisch]]. | ||
Tot ver in de 20e eeuw was er maar weinig over Mani’s leven bekend. In 1969 werd in [[Opper-Egypte]] een in het [[Oudgrieks]] geschreven codex gevonden, die op ''ca.'' 400 gedateerd wordt. Deze codex waarin een [[hagiografie|hagiografische]] vertelling van Mani’s leven gecombineerd wordt met informatie over zijn religie en leer, wordt nu bewaard in de [[Universiteit van Keulen]]. | |||
{{Appendix| | {{Appendix|Weblinks | ||
* {{EB|362129|Mani}} | |||
* {{en}} [http://depts.washington.edu/silkroad/exhibit/religion/manichaeism/manichaeism.html Manichaeist art – Washington University] | * {{en}} [http://depts.washington.edu/silkroad/exhibit/religion/manichaeism/manichaeism.html Manichaeist art – Washington University] | ||
* {{en}} [http://www.ritmanlibrary.nl/c/p/h/bel_14.html | * {{en}} [http://www.ritmanlibrary.nl/c/p/h/bel_14.html ''Mani and Manichaeism in the J. R. Ritman Library''] | ||
* {{en}} [http://essenes.net/new/Manibio.html Mani-Hiya, ''The Paraclete and Apostle of Light''] | * {{en}} [http://essenes.net/new/Manibio.html Mani-Hiya, ''The Paraclete and Apostle of Light''] | ||
'''Literatuur''' | '''Literatuur''' | ||
Versie van 27 jun 2012 15:58
| Mani | ||
| Mani, stichter van het manicheïsme | ||
| Mani, stichter van het manicheïsme | ||
| Algemene informatie | ||
| Volledige naam | (Fa): مانی, (Sy): ܡܐܢܝ | |
| Geboren | 14 april 216, Mardīnū, bij Seleukia-Ktesifon, (Mesopotamië, toen bij het Parthische rijk) | |
| Overleden | 14 februari 276 of 26 februari 277, Gondesjapoer, (Sassanidische rijk) | |
| Beroep | Profeet, Religiestichter | |
| Overige informatie | ||
| Religie | Manicheïsme | |
Mani (in Perzisch: مانی, Syrisch: ܡܐܢܝ) of ook (uit het Latijn) Manes (ca. 210–276) was de oprichter van het manicheïsme, een oude religieuze gemeenschap die een dualistische leer aanhing volgens dewelke de wereld waarin we leven een fusie is van twee tegengestelde principes: geest en materie, respectievelijk goed en kwaad.
Leven
Mani werd in 216 n. Chr. geboren in Mardīnū, in de buurt van Seleukia-Ktesifon, in Mesopotamië. Dit was toen een deel van het Parthische rijk. Hij was de zoon van Iraanse (Parthen) ouders: zijn vader, Patek, kwam uit Hamadan; zijn moeder was van de adellijke familie van de Kamsaragan, de koninklijke familie van de Parthen.
Zijn moedertaal was vermoedelijk een vorm van Oost-Aramees; midden-Perzisch of Syrisch. Volgens sommige bronnen zou hij een getalenteerd kind zijn geweest.
Mani groeide op in de joods-christelijke geloofsgemeenschap van de elkesaieten (met een mogelijke maar omstreden verwantschap met de mandaeïsme). Hij las de heilige boeken Puran en Kural en begon reeds op jonge leeftijd met prediken.
Op 24-jarige leeftijd ervoer Mani hoe zijn hogere Ik „ontwaakte”; dit hogere Ik was verbonden met een hoger geestelijk wezen dat aan Mani een bepaalde macht verleende. Volgens biografische aantekeningen door al-Biruni, opgeslagen in de 10e-eeuwse encyclopedie Fihrist van Ibn al-Nadim, kreeg Mani in zijn jeugd een visioen van een geest die hij later de Syzygos of Tweeling noemde. Deze zou hem de waarheden van de religie hebben geleerd. Sindsdien beschouwde Mani zichzelf als de parakleet uit het Nieuwe Testament: de door Jezus voorzegde Vertrooster, die door Jezus was voorzegd. —(Johannes 16:12-15)
Op latere leeftijd kwam Mani tot de conclusie dat verlossing kon worden bereikt door middel van educatie, vegetarisme, vasten en kuisheid. Hij zag zichzelf als de laatste profeet. De andere profeten waren Seth, Noach, Abraham, Sem, Nikotheos, Henoch, Zarathustra, Boeddha en Jezus.[1] Mani presenteerde zichzelf als een verlosser en apostel van Jezus Christus. Hij schreef zeven heilige boeken in het Syrisch. Zijn belangrijkste boek was Arjang.
Gedurende deze periode bestond er grote concurrentie om de politieke en sociale macht tussen religieuze groepen, zoals de christenen en het zoroastrisme. Mani’s religie had minder aanhangers dan deze twee religies, maar onder de aanhangers bevonden zich wel enkele hoge politieke figuren. Met de hulp van het Perzische Rijk stuurde Mani missionarissen naar onder andere India en Egypte. Mani zou zelf ook India hebben bezocht en er een tijdje hebben gewoond. Enkele religieuze schilderijen in Bamyan worden aan hem toegeschreven. Tevens zou Mani naar de Indusvallei zijn gevaren en de boeddhistische koning tot zijn religie hebben bekeerd.
Bij zijn terugkeer in het Perzische rijk genoot hij de gunst van de nieuwe koning, Sjapoer I, en mocht zijn religie tijdens de lange regeringsperiode van Sjapoer I vrij prediken.
Tijdens de regering van de volgende Perzische koning, Bahram I, werd hij door aanhangers van het zoroastrisme naar de gevangenis van Gondesjapoer (Belapet) gestuurd. Daar overleed hij na een rechtszaak die 26 dagen duurde.
Bronnen
Hoewel Mani’s originele geschriften verloren zijn geraakt, zijn enkele gedeelten bewaard gebleven in onder andere het Koptisch.
Tot ver in de 20e eeuw was er maar weinig over Mani’s leven bekend. In 1969 werd in Opper-Egypte een in het Oudgrieks geschreven codex gevonden, die op ca. 400 gedateerd wordt. Deze codex waarin een hagiografische vertelling van Mani’s leven gecombineerd wordt met informatie over zijn religie en leer, wordt nu bewaard in de Universiteit van Keulen.
Weblinks
Literatuur
Verwijzingen
|
