Wikisage, de vrije encyclopedie van de tweede generatie, is digitaal erfgoed

Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.

  • Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
  • Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
rel=nofollow

Geluksdubbeltje: verschil tussen versies

Uit Wikisage
Naar navigatie springen Naar zoeken springen
(https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Geluksdubbeltje&oldid=38906394 8 sep 2013 SdeVries 16 feb 2006 Maniago)
 
(https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Geluksdubbeltje&oldid=49229842 4 jun 2017 De Wikischim)
Regel 1: Regel 1:
Het '''geluksdubbeltje''' is het allereerste [[dubbeltje]] dat [[Dagobert Duck]] ooit heeft verdiend, op tienjarige leeftijd. Het dubbeltje is van Amerikaanse afkomst. Het ''geluksdubbeltje'' is ontsproten aan het brein van Disneytekenaar [[Carl Barks]], die de geestelijke vader van de gehele [[Donald Duck-stamboom|familie Duck]] kan worden genoemd. Hoe Dagobert aan zijn dubbeltje komt is te lezen in de albums nummer 53 en 58 van de serie [[Oom Dagobert, avonturen van een Steenrijke Eend]].
Het '''geluksdubbeltje''' is het allereerste [[dubbeltje]] dat [[Dagobert Duck]] ooit heeft verdiend<ref name="Parool2012">{{Citeer web|url=http://www.parool.nl/kunst-en-media/geluksdubbeltje-dagobert-duck-op-transport~a3329678/|titel=Geluksdubbeltje Dagobert Duck op transport|uitgever=Het Parool|datum=10 okt 2012}}</ref>, op tienjarige leeftijd.


== Oorsprong van het dubbeltje ==
== Oorsprong en verhaallijnen==
Het dubbeltje komt van een rijke Amerikaan die wat kleingeld voor de armen strooit in de straten van [[Glasgow]]. [[Doortje Duck|Doortje]], het zusje van Dagobert, vindt het dubbeltje en geeft het aan haar vader [[Fergus McDuck|Fergus]]. Dagobert is die dag net gestart als schoenenpoetser, want hij had van zijn vader voor zijn tiende verjaardag een schoenenpoetsdoos gekregen om zijn eerste geld te verdienen. Zijn eerste dag loopt niet echt voorspoedig, want wanneer zijn vader langskomt heeft hij nog geen klanten gehad. Fergus besluit om zijn vriend Bert, een grondwerker met erg vieze laarzen, te vragen om langs Dagobert te gaan om zijn laarzen te laten poetsen. Fergus geeft Bert het Amerikaanse dubbeltje om Dagobert mee te betalen. Fergus weet dat het Amerikaans muntje in Glasgow niks waard is, maar hij hoopt dat Dagobert leert wat hard werken is en dat hij niemand moet vertrouwen. Nadat Bert Dagobert heeft betaald met het Amerikaanse dubbeltje merkt Dagobert dat hij opgelicht is, maar zoals zijn vader al hoopte ontsteekt het de wil in Dagobert om hard voor zijn geld te werken en het eerlijk te verdienen.
<!--[[Bestand:Festival International de la Bande Dessinée d'Angoulême 2013 038.jpg|miniatuur|rechts|Het geluksdubbeltje wordt vaak onder een [[stolp (omhulsel)|stolp]] bewaard]] -->
{{Leeswaarschuwing}}
Het muntje is ontsproten aan het brein van Disneytekenaar [[Carl Barks]], die de geestelijke vader van de gehele [[familie Duck]] kan worden genoemd. Hoe Dagobert precies aan zijn dubbeltje is gekomen is verder uitgewerkt door [[Keno Don Rosa]] in de verhalen ''De laatste van de clan McDuck'' en ''Van Ducks dubbeltje tot dwaze heksen'' (verschenen in de albums nummer 53 en 58 van de serie ''[[Oom Dagobert, avonturen van een Steenrijke Eend]]'').


== Status ==
Het dubbeltje komt in Don Rosa's verhalen van een rijke Amerikaan, die wat kleingeld voor de armen strooit in de straten van [[Glasgow]]. [[Doortje Duck|Doortje]], het zusje van Dagobert, vindt het dubbeltje en geeft het aan haar vader [[Fergus McDuck|Fergus]]. Voor Dagobert is het dan net zijn eerste dag als schoenenpoetser, hij heeft van zijn vader voor zijn tiende verjaardag een schoenenpoetsdoos gekregen om zijn eerste geld te verdienen. Dagoberts eerste werkdag verloopt niet voorspoedig, wanneer zijn vader langskomt heeft hij nog steeds geen klanten gehad. Fergus vraagt hierop zijn vriend Bert – een grondwerker met erg vieze laarzen – om zijn laarzen door Dagobert te laten poetsen. Fergus geeft Bert het Amerikaanse dubbeltje om Dagobert mee te betalen. Fergus weet dat het muntje in Glasgow niks waard is, maar hij hoopt dat Dagobert op deze manier kennismaakt met het echte leven, waarin hard werken de norm is en waarin niemand te vertrouwen is. Fergus' plan slaagt: nadat Bert Dagobert met het Amerikaanse dubbeltje heeft betaald, realiseert Dagobert zich dat hij opgelicht is, maar tegelijk ontsteekt dit de wil in hem om voortaan hard voor zijn geld te werken en het eerlijk te verdienen.
In hoeverre het geluksdubbeltje Dagobert werkelijk geluk brengt varieert sterk per strip, daar de verschillende tekenaars en scenaristen die de strips maken er elk hun eigen kijk op hebben.  


Striptekenaar [[Don Rosa|Keno Don Rosa]], die grotendeels verantwoordelijk is voor het uitwerken van het levensverhaal van Dagobert (en daarbij ook hoe Dagobert aan zijn eerste dubbeltje komt), spreekt in zijn strips bewust niet over een "geluksdubbeltje". Don Rosa laat Dagobert in zijn strips herhaaldelijk spreken over het dubbeltje als inspiratiebron, en niet als geluksbrenger. Rosa's argument was dat Dagoberts fortuin niet gebouwd is op geluk, maar op hard werken. In Episode 5 van het levensverhaal van oom Dagobert laat hij zijn mening zelfs nog een keer in stripvorm terugkomen:
Dagobert Duck bewaart het geluksdubbeltje meestal onder een glazen [[stolp (omhulsel)|stolp]].<ref>{{Citeer web|url=https://www.donaldduck.nl/duckipedia/d/dagobert-duck/|titel=Duckipedia - Alles over Disney figuren en Donald Duck {{!}} DonaldDuck - Donald Duck, een vrolijke website|bezochtdatum=2017-05-31|werk=DonaldDuck|taal=nl}}</ref> Hij kust het dubbeltje regelmatig als uitdrukking van zijn liefde ervoor.
Donald gebruikt de term "geluksdubbeltje", en zegt dat iedereen van Dagoberts geluksdubbeltje weet, waarna Dagobert boos antwoord: "''GELUKSdubbeltje? Welke ongeschoren halfwas krantenkop heeft DIE kletskoek bedacht? [...] Ik had dat dubbeltje al 20 jaar VOOR ik rijk werd! En ik werd RIJK door eerlijk, hard werk!''". Dit stukje strip kan gelezen worden alsof Don Rosa insinueert dat de term "geluksdubbeltje" in [[Duckstad]] is ontstaan als een soort van mythe, waarbij Dagoberts rijkdom in verband werd gebracht met zijn eerste verdiende dubbeltje.


Een andere variant is dat het dubbeltje wel speciaal is, zij het niet van zichzelf maar door het feit dat Dagobert het zo lang in zijn bezit heeft gehad en doordat hij de rijkste man ter wereld is. Dit uitgangspunt komt onder andere ter sprake in de strip waarin [[Zwarte Magica]] haar debuut maakt. Daarin blijkt dat muntjes die aangeraakt zijn door rijke mensen speciale eigenschappen krijgen, en hoe langer het muntje in bezit geweest is van dezelfde miljonair, hoe sterker die eigenschap wordt. In het verhaal ''Van Ducks, dubbeltjes en dwaze heksen''<ref>[http://coa.inducks.org/story.php?c=D+91249 Van Ducks, dubbeltjes en dwaze heksen op inducks.org]</ref> reist Magica terug in de tijd en steelt het dubbeltje van de jonge Dagobert net nadat hij het gekregen heeft, maar beseft al snel dat het dubbeltje in deze vorm waardeloos is daar Dagobert het nu nooit in zijn bezit heeft gehad terwijl hij rijk werd. Uiteindelijk is ze gedwongen hem het dubbeltje terug te geven en de geschiedenis zijn beloop te laten zodat het muntje weer speciaal kan worden.
In de Nederlandse vertaling van de tekenfilmserie ''[[DuckTales]]'' wordt het geluksdubbeltje het gelukskwartje genoemd.
 
== Status als "geluksamulet"==
In hoeverre het geluksdubbeltje Dagobert werkelijk geluk brengt varieert sterk per strip, daar de verschillende tekenaars en scenaristen die de strips maken er elk hun eigen kijk op hebben.<ref>[http://resolver.kb.nl/resolve?urn=KBNRC01:000030085:mpeg21:a0120 Hoe klinkt een knipoog? De liefdevolle verzorging van een oude eend]</ref>
 
Don Rosa is grotendeels verantwoordelijk voor het uitwerken van het levensverhaal van Dagobert, inclusief hoe Dagobert aan zijn eerste dubbeltje komt. Hij vermijdt in zijn strips bewust de naam "geluksdubbeltje". Don Rosa laat Dagobert in zijn strips herhaaldelijk spreken over het dubbeltje als inspiratiebron, en niet als geluksbrenger. De bijbehorende boodschap is dat Dagoberts fortuin niet gebouwd is op geluk, maar op hard werken. In Episode 5 van het levensverhaal van Dagobert wordt de suggestie gewekt dat de term "geluksdubbeltje" in [[Duckstad]] is ontstaan als een soort van mythe, waarbij Dagoberts rijkdom in verband werd gebracht met zijn eerste verdiende dubbeltje.


== Verdere informatie ==
Een andere verklaring is dat het dubbeltje wel speciale krachten heeft, zij het niet van zichzelf maar door het feit dat Dagobert het zo lang in zijn bezit heeft en de rijkste ter wereld is. Dit uitgangspunt komt onder andere ter sprake in Barks' verhaal ''The Midas Touch'' (1961) waarin [[Zwarte Magica]] haar debuut maakt. Daarin blijkt dat muntjes die aangeraakt zijn door iemand die rijk is, speciale eigenschappen krijgen. Hoe langer het muntje in bezit is van dezelfde miljonair, hoe sterker die eigenschap wordt.<ref>[https://www.donaldduck.nl/duckipedia/z/zwarte-magica/ Zwarte Magica], duckipedia.com</ref> In Don Rosa's verhaal ''Van Ducks, dubbeltjes en dwaze heksen''<ref>[http://coa.inducks.org/story.php?c=D+91249 Van Ducks, dubbeltjes en dwaze heksen op inducks.org]</ref> reist Magica terug in de tijd en steelt het dubbeltje van de jonge Dagobert net nadat hij het gekregen heeft. Ze beseft echter al snel dat het dubbeltje in deze vorm waardeloos is, aangezien Dagobert het nu nooit in zijn bezit zal hebben tijdens zijn latere carrière. Dus ziet ze zich gedwongen hem het dubbeltje terug te geven, om zodoende de geschiedenis haar beloop te laten.
In veel verhalen wil de heks [[Zwarte Magica]] het dubbeltje stelen, om een [[amulet]] te maken waardoor zij de gave van [[Midas (mythologie)|Koning Midas]] (alles wat hij aanraakte veranderde in goud) zou gaan bezitten. Hiervoor zou zij het in het lava van de [[Vesuvius (vulkaan)|Vesuvius]] tot amulet willen omsmelten. Ook zitten de [[Zware Jongens (Disney)|Zware Jongens]] soms achter Dagoberts geluksdubbeltje of zijn gehele fortuin aan.


Het geluksdubbeltje wordt vaak onder een [[stolp (omhulsel)|stolp]] bewaard, en Dagobert Duck kust dit dubbeltje regelmatig als uitdrukking van zijn liefde ervoor.
==Wetenswaardigheden==
In de Nederlandse vertaling van de tekenfilmserie ''[[DuckTales]]'' wordt het geluksdubbeltje het gelukskwartje genoemd.
Een replica van het geluksdubbeltje werd in 2012 tentoongesteld in het [[Drents Museum]] te Assen en daarna onder zware beveiliging naar het [[Nederlands Stripmuseum]] te Groningen gebracht.<ref name="Parool2012" /><ref>[http://www.rtvdrenthe.nl/nieuws/67915/Geluksdubbeltje-Dagobert-naar-Groningen-gebracht Geluksdubbeltje Dagobert naar Groningen gebracht]</ref>


Ter gelegenheid van zijn 60e verjaardag geeft Dagobert voor het eerst van zijn leven geld weg. Het weekblad Donald Duck brengt in samenwerking met ABN AMRO zijn geluksdubbeltje uit.  
In 2007 gaf de [[ABN AMRO Group|ABN AMRO]] ter gelegenheid van 60 jaar Dagobert Duck een geluksdubbeltje uit met de afbeelding van de schatrijke eend.<ref>{{Citeer web|url=https://www.catawiki.nl/catalogus/penningen-medailles/soorten/coincards/1787291-geluksdubbeltje-60-jaar-dagobert-duck|titel=Geluksdubbeltje - 60 jaar Dagobert Duck - Coincards - Catawiki|bezochtdatum=2017-05-31|werk=www.catawiki.nl|taal=nl}}</ref>


== Buitenlandse namen ==
== Buitenlandse namen ==
Het ''geluksdubbeltje'' heet in andere talen:
* [[Deens]]: ''Den første femogtyveøre'' en ''Lykkeskillingen''
* [[Deens]]: ''Den første femogtyveøre'' en ''Lykkeskillingen''
* [[Duits]]: ''Der glückszehner'' en ''Der Glückstaler''
* [[Duits]]: ''Der glückszehner'' en ''Der Glückstaler''
* [[Engels]]: ''The number one dime'' en ''The lucky dime''
* [[Engels]]: ''The number one dime'' en ''The lucky dime''
* [[Italiaans (taal)|Italiaans]]: ''La numero uno''
* [[Italiaans]]: ''La numero uno''
* [[Indonesisch]]: ''Keping Keberuntungan''
* [[Indonesisch]]: ''Keping Keberuntungan''
* [[Noors]]: ''Den første tiøringen'' en ''Lykkeskillingen''
* [[Noors]]: ''Den første tiøringen'' en ''Lykkeskillingen''
Regel 33: Regel 36:
* [[Zweeds]]: ''Den första kronan'' en ''Turkronan''
* [[Zweeds]]: ''Den första kronan'' en ''Turkronan''


{{appendix}}
{{Appendix}}
 
{{authority control|TYPE=|Wikidata=Q2738245 }}
{{Navigatie Duckstad}}
{{Navigatie Duckstad}}
{{Navigatie DuckTales}}
{{Navigatie DuckTales}}
[[Categorie:Donald Duck]]
 
[[Categorie:Voorwerp uit verhalen met Donald Duck]]

Versie van 8 jun 2017 21:16

Het geluksdubbeltje is het allereerste dubbeltje dat Dagobert Duck ooit heeft verdiend[1], op tienjarige leeftijd.

Oorsprong en verhaallijnen

Leeswaarschuwing — Onderstaande tekst bevat details van de plot en/of de afloop van het verhaal
rel=nofollow

Het muntje is ontsproten aan het brein van Disneytekenaar Carl Barks, die de geestelijke vader van de gehele familie Duck kan worden genoemd. Hoe Dagobert precies aan zijn dubbeltje is gekomen is verder uitgewerkt door Keno Don Rosa in de verhalen De laatste van de clan McDuck en Van Ducks dubbeltje tot dwaze heksen (verschenen in de albums nummer 53 en 58 van de serie Oom Dagobert, avonturen van een Steenrijke Eend).

Het dubbeltje komt in Don Rosa's verhalen van een rijke Amerikaan, die wat kleingeld voor de armen strooit in de straten van Glasgow. Doortje, het zusje van Dagobert, vindt het dubbeltje en geeft het aan haar vader Fergus. Voor Dagobert is het dan net zijn eerste dag als schoenenpoetser, hij heeft van zijn vader voor zijn tiende verjaardag een schoenenpoetsdoos gekregen om zijn eerste geld te verdienen. Dagoberts eerste werkdag verloopt niet voorspoedig, wanneer zijn vader langskomt heeft hij nog steeds geen klanten gehad. Fergus vraagt hierop zijn vriend Bert – een grondwerker met erg vieze laarzen – om zijn laarzen door Dagobert te laten poetsen. Fergus geeft Bert het Amerikaanse dubbeltje om Dagobert mee te betalen. Fergus weet dat het muntje in Glasgow niks waard is, maar hij hoopt dat Dagobert op deze manier kennismaakt met het echte leven, waarin hard werken de norm is en waarin niemand te vertrouwen is. Fergus' plan slaagt: nadat Bert Dagobert met het Amerikaanse dubbeltje heeft betaald, realiseert Dagobert zich dat hij opgelicht is, maar tegelijk ontsteekt dit de wil in hem om voortaan hard voor zijn geld te werken en het eerlijk te verdienen.

Dagobert Duck bewaart het geluksdubbeltje meestal onder een glazen stolp.[2] Hij kust het dubbeltje regelmatig als uitdrukking van zijn liefde ervoor.

In de Nederlandse vertaling van de tekenfilmserie DuckTales wordt het geluksdubbeltje het gelukskwartje genoemd.

Status als "geluksamulet"

In hoeverre het geluksdubbeltje Dagobert werkelijk geluk brengt varieert sterk per strip, daar de verschillende tekenaars en scenaristen die de strips maken er elk hun eigen kijk op hebben.[3]

Don Rosa is grotendeels verantwoordelijk voor het uitwerken van het levensverhaal van Dagobert, inclusief hoe Dagobert aan zijn eerste dubbeltje komt. Hij vermijdt in zijn strips bewust de naam "geluksdubbeltje". Don Rosa laat Dagobert in zijn strips herhaaldelijk spreken over het dubbeltje als inspiratiebron, en niet als geluksbrenger. De bijbehorende boodschap is dat Dagoberts fortuin niet gebouwd is op geluk, maar op hard werken. In Episode 5 van het levensverhaal van Dagobert wordt de suggestie gewekt dat de term "geluksdubbeltje" in Duckstad is ontstaan als een soort van mythe, waarbij Dagoberts rijkdom in verband werd gebracht met zijn eerste verdiende dubbeltje.

Een andere verklaring is dat het dubbeltje wel speciale krachten heeft, zij het niet van zichzelf maar door het feit dat Dagobert het zo lang in zijn bezit heeft en de rijkste ter wereld is. Dit uitgangspunt komt onder andere ter sprake in Barks' verhaal The Midas Touch (1961) waarin Zwarte Magica haar debuut maakt. Daarin blijkt dat muntjes die aangeraakt zijn door iemand die rijk is, speciale eigenschappen krijgen. Hoe langer het muntje in bezit is van dezelfde miljonair, hoe sterker die eigenschap wordt.[4] In Don Rosa's verhaal Van Ducks, dubbeltjes en dwaze heksen[5] reist Magica terug in de tijd en steelt het dubbeltje van de jonge Dagobert net nadat hij het gekregen heeft. Ze beseft echter al snel dat het dubbeltje in deze vorm waardeloos is, aangezien Dagobert het nu nooit in zijn bezit zal hebben tijdens zijn latere carrière. Dus ziet ze zich gedwongen hem het dubbeltje terug te geven, om zodoende de geschiedenis haar beloop te laten.

Wetenswaardigheden

Een replica van het geluksdubbeltje werd in 2012 tentoongesteld in het Drents Museum te Assen en daarna onder zware beveiliging naar het Nederlands Stripmuseum te Groningen gebracht.[1][6]

In 2007 gaf de ABN AMRO ter gelegenheid van 60 jaar Dagobert Duck een geluksdubbeltje uit met de afbeelding van de schatrijke eend.[7]

Buitenlandse namen

  • Deens: Den første femogtyveøre en Lykkeskillingen
  • Duits: Der glückszehner en Der Glückstaler
  • Engels: The number one dime en The lucky dime
  • Italiaans: La numero uno
  • Indonesisch: Keping Keberuntungan
  • Noors: Den første tiøringen en Lykkeskillingen
  • Pools: Pierwsza Dziesięciocentówka
  • Portugees: Moedinha número um
  • Spaans: La Número Uno en La moneda amuleto
  • Zweeds: Den första kronan en Turkronan

Bronnen, noten en/of referenties

Bronnen, noten en/of referenties
rel=nofollow
rel=nofollow
rel=nofollow
rel=nofollow
rel=nofollow