Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Tekstkritiek van de Hebreeuwse Bijbel: verschil tussen versies
(oude vertalingen) |
Geen bewerkingssamenvatting |
||
| (Een tussenliggende versie door dezelfde gebruiker niet weergegeven) | |||
| Regel 20: | Regel 20: | ||
==Literatuur== | ==Literatuur== | ||
* {{aut|Emanuel Tov}}, ''Textual Criticism of the Hebrew Bible'' (verschillende edities) | * {{en}}{{aut|Emanuel Tov}}, ''Textual Criticism of the Hebrew Bible'' (verschillende edities) | ||
* {{de}}{{Aut|Ernst Würthwein}}, ''Der Text des Alten Testaments'' | |||
[[Categorie: Tekstkritiek]] | [[Categorie: Tekstkritiek|Hebreeuwse Bijbel]] | ||
[[Categorie: Hebreeuwse Bijbel]] | [[Categorie: Hebreeuwse Bijbel]] | ||
Huidige versie van 3 mrt 2018 om 10:45
De tekstkritiek van de Hebreeuwse Bijbel is het geheel van methoden die gebruikt worden om aan de hand van de verschillende bestaande tekstvarianten te proberen vast te stellen wat de meest oorspronkelijke tekst van de Hebreeuwse Bijbel is.
Werkwijze
Bij de tekstkritiek van de Hebreeuwse Bijbel kan men gebruik maken van dezelfde werkwijzen als bij de tekstkritiek in het algemeen of zoals bij de tekstkritiek van het Nieuwe Testament. Toch zijn er ook geheel andere kenmerken, als gevolg van het verschil in bronmateriaal (tekstgetuigen).
Bij het Nieuwe Testament kan men gebruik maken van talloze documenten uit een periode die dicht bij de oorspronkelijke autografen ligt. In het geval van de Hebreeuwse Bijbel (het Oude Testament) is meer tijd verstreken tussen het oorspronkelijke schrijven en de documenten die tot nu toe bewaard gebleven zijn. Meestal gebruikt men de Codex Leningradensis, soms de Codex van Aleppo. Deze laatste stamt uit 925 (n.Chr.) en is het oudst bewaarde manuscript van de volledige Hebreeuwse Bijbel (al is vrijwel de gehele Pentateuch verloren gegaan bij een aanslag op de synagoge van Aleppo in 1947).
Bekende tekstkritische uitgaven van de Hebreeuwse en Aramese Bijbeltekst zijn de Biblia Hebraica van Rudolf Kittel (BHK) en de Biblia Hebraica Stutttgartensia (BHS). De nieuwste uitgave is de Biblia Hebraica Quinta (BHQ). Sinds 1956 wordt ook gewerkt aan de Hebrew University Bible (HUB), met uitgebreidere noten, afkomstig uit de verschillende manuscripten, oude vertalingen en rabbijnse citaten. Tot op heden (2016) werden hiervan de boeken Jesaja, Jeremia en Ezechiël uitgegeven.
Tekstgetuigen
Naast de oude Hebreeuwse (gedeeltelijk Aramese) handschriften, kan voor het vaststellen van tekstvarianten en het afwegen van het bewijsmateriaal gebruik gemaakt worden van:
- Oude vertalingen
- Griekse vertalingen zoals de Septuaginta, of andere klassieke vertalingen, voornamelijk door Aquila, Theodotion en Symmachus de Ebioniet.
- De Syrische Pesjitta (van het Oude Testament)
- De oude Ethiopische vertaling in het Ge'ez.
- Targoemim: oude parafraserende vertalingen in het Syrisch Aramees.
- Citaten in oude rabbijnse werken.
- De Bijbelmanuscripten onder de Dode-Zeerollen. Deze zijn veel ouder dan de bewaard gebleven manuscripten met de Masoretische Tekst.
- De Samaritaanse Pentateuch, die geen vertaling is, maar een geheel eigen teksttraditie volgt. Een aantal varianten hierin houden verband met de verschillende zienswijze van de Samaritanen. Een aantal andere varianten kunnen een tekstversie bewaren die ouder is dan de Masoretische Tekst.
Literatuur
- (en) Emanuel Tov, Textual Criticism of the Hebrew Bible (verschillende edities)
- (de) Ernst Würthwein, Der Text des Alten Testaments