Wikisage, de vrije encyclopedie van de tweede generatie, is digitaal erfgoed

Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.

  • Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
  • Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
rel=nofollow

AKI (spoorwegen): verschil tussen versies

Uit Wikisage
Naar navigatie springen Naar zoeken springen
(Duplicaat, met permalink.)
 
Geen bewerkingssamenvatting
 
Regel 1: Regel 1:
[[Bestand:AKI_Noord_Kraaijertsedijk_Goes_200606.jpg|thumb|Voormalige AKI (model 1980) bij de overweg Noord Kraaijertsedijk in [[Goes]]]]
[[Bestand:AKI_Noord_Kraaijertsedijk_Goes_200606.jpg|thumb|Voormalige AKI (model 1980) bij de overweg Noord Kraaijertsedijk in [[Goes]]]]
[[Bestand:Oude AKI Spoorwegmuseum Utrecht.jpg|thumb|Voormalige AKI (model 1955) op het terrein van het [[Het Spoorwegmuseum|Spoorwegmuseum]] in [[Utrecht (stad)|Utrecht]]]]
[[Bestand:Oude AKI Spoorwegmuseum Utrecht.jpg|thumb|Voormalige AKI (model 1955) op het terrein van het [[Het Spoorwegmuseum|Spoorwegmuseum]] in [[Utrecht (stad)|Utrecht]]]]
Een '''automatische knipperlichtinstallatie''' (AKI) is een beveiliging voor [[overweg]]en in Nederland die sinds april 2007 bijna niet meer gebruikt wordt.  
Een '''Automatische Knipperlicht Installatie''' (AKI) is een beveiliging voor [[overweg]]en in die sinds april 2007 in Nederland bijna niet meer gebruikt wordt, maar in vele andere landen nog veel voorkomt.


Een AKI bestaat uit knipperende lampen en bellen die voor een trein waarschuwen. Er zijn geen overwegbomen. Het overwegtype wordt om die reden voornamelijk gebruikt bij wat rustiger overwegen, buiten de stad.
Een AKI bestaat uit knipperende lampen en bellen die voor een trein waarschuwen. Er zijn geen overwegbomen. Het overwegtype wordt om die reden voornamelijk gebruikt bij wat rustiger overwegen, buiten de stad. Het bekendste type is die met 3 lampen, maar er is geen vaststaand aantal lichten, dus één of twee lichten kan ook, als het maar automatisch is.  


== Uiterlijk ==
== Uiterlijk ==
Oorspronkelijk was er alleen een oranje knipperlicht, dat altijd aan was. Later werd de vorm een vijfhoek, met drie kleuren lichten. Boven in de punt kon een stilstaand oranje licht te zien zijn, en dat betekende storing. Linksonder zat een rood knipperlicht, en rechtsonder een wit knipperlicht. De modernere AKI, vanaf 1955, bevat drie lampen, twee rode (onder) en een witte (boven). De twee rode gaan snel knipperen als er een trein in aantocht is. Als de rode lichten uit zijn knippert het witte licht rustig, ten teken dat de overweg veilig is om over te steken. Vanaf 1955 werd pas een bel toegevoegd. Vanaf de jaren tachtig werd achter de lichten een driehoekig schild met afgeronde hoeken geplaatst. De overweg bevat aan beide kanten van de rails een AKI-paal, die aan beide kanten lichten heeft. Deze zijn tevens uitgerust met [[Andreaskruis|andreaskruisen]]. Opmerkelijk is dat het "maanwitte" licht achter een blauwe lens zit, waardoor het licht witter lijkt dan het in werkelijkheid is. Deze lichtblauwe kleur is alleen van heel dichtbij te zien.
Oorspronkelijk was er alleen een oranje knipperlicht, dat altijd knipperde. Later werd de vorm een soort van vijfhoek, met drie kleuren lichten. Boven in de punt kon een stilstaand oranje licht te zien zijn, en dat betekende storing; onveilig dus. Linksonder zat een rood knipperlicht, en rechtsonder een wit knipperlicht. Het witte licht geeft aan dat er geen trein nadert, oversteken dus veilig kan, en dat de AKI goed functioneert. De modernere AKI, vanaf 1955, bevat ook drie lampen; twee rode (onder) en een witte (boven)(in België juist andersom). De twee rode gaan snel knipperen als er een trein in aantocht is. Als de rode lichten uit zijn knippert het witte licht rustig, ten teken dat de overweg veilig is om over te steken. Vanaf 1955 werd in Nederland pas een bel toegevoegd. Vanaf de jaren tachtig werd achter de lichten een driehoekig zwart schild met afgeronde hoeken geplaatst. De overweg bevat aan beide kanten van de rails een AKI-paal, die aan beide kanten lichten heeft; in totaal dus zes. Deze zijn tevens uitgerust met [[Andreaskruis|andreaskruisen]]. Opmerkelijk is dat het "maanwitte" licht achter een blauwe lens zit, waardoor het licht witter lijkt dan het in werkelijkheid is. Deze lichtblauwe kleur is alleen van heel dichtbij te zien.


Een AKI wordt doorgaans voorafgegaan door een [[Verkeersborden in Nederland|verkeersbord]] J11.
Een AKI wordt doorgaans voorafgegaan door een [[Verkeersborden in Nederland|verkeersbord]] J11.
Regel 15: Regel 15:


== Verdwijnen ==
== Verdwijnen ==
Omdat bij een met een AKI beveiligde overweg, door het ontbreken van overwegbomen en daardoor meer gevaarlijk gedrag, een tien keer grotere kans op ongelukken bestaat,<ref name="IVW">[[Inspectie Verkeer en Waterstaat]] (IVW): Onderzoeksrapport RV-05U0023. 25 maart 2007. IVW, [[Utrecht (stad)|Utrecht]]</ref> heeft de Nederlandse overheid besloten ze om te bouwen tot de zogenaamde [[mini-AHOB]]s, die wél (korte) overwegbomen hebben. Van [[2001]] tot en met [[2007]] zijn vrijwel alle 600 AKI's in Nederland ofwel tot mini-AHOB omgebouwd, of opgeheven. Dit is gebeurd in het [[AKI-AHOB-ombouwprogramma]] van [[ProRail]]. In [[2005]] zijn de laatste overwegen met AKI aan dit traject gesloten of omgebouwd tot mini-AHOBs. In [[2006]] is de laatste overgebleven AKI van het traject [[Amersfoort]] - [[Zwolle]], aan de Tintelersteeg in [[Nijkerk (stad)|Nijkerk]], afgesloten.
Omdat bij een met een AKI beveiligde overweg, door het ontbreken van overwegbomen en daardoor meer gevaarlijk gedrag, een tien keer grotere kans op ongelukken bestaat,<ref name="IVW">[[Inspectie Verkeer en Waterstaat]] (IVW): Onderzoeksrapport RV-05U0023. 25 maart 2007. IVW, [[Utrecht (stad)|Utrecht]]</ref> heeft de Nederlandse overheid besloten ze om te bouwen tot de zogenaamde [[mini-AHOB]]s, die wél overwegbomen hebben, maar dan korte, vanwege de smalle wegen. Van [[2001]] tot en met [[2007]] zijn vrijwel alle 600 AKI's in Nederland ofwel tot mini-AHOB omgebouwd, of opgeheven. Dit is gebeurd in het [[AKI-AHOB-ombouwprogramma]] van [[ProRail]]. In [[2005]] zijn de laatste overwegen met AKI aan dit traject gesloten of omgebouwd tot mini-AHOBs. In [[2006]] is de laatste overgebleven AKI van het traject [[Amersfoort]] - [[Zwolle]], aan de Tintelersteeg in [[Nijkerk (stad)|Nijkerk]], afgesloten.


Op 2 april 2007 is de laatste AKI op het traject [[Enschede]] - [[Zwolle]] liggende in de Dwarsdijk in het buitengebied tussen [[Wierden]] en [[Nijverdal]] gesloten en ontmanteld. Een kleine twintig AKI's in Nederland zijn hierna blijven bestaan, omdat de overwegen te breed zijn voor overwegbomen (haven- of industriegebieden), omdat ze op dienstoverpaden liggen, omdat er weinig trein- en wegverkeer is (op sommige industrielijnen) of omdat ze niet van ProRail zijn (bijvoorbeeld museumlijnen).   
Op 2 april 2007 is de laatste AKI op het traject [[Enschede]] - [[Zwolle]] liggende in de Dwarsdijk in het buitengebied tussen [[Wierden]] en [[Nijverdal]] gesloten en ontmanteld. Een kleine twintig AKI's in Nederland zijn hierna blijven bestaan, omdat de overwegen te breed zijn voor overwegbomen (haven- of industriegebieden), omdat ze op dienstoverpaden liggen, omdat er weinig trein- en wegverkeer is (op sommige industrielijnen) of omdat ze niet van ProRail zijn (bijvoorbeeld museumlijnen).   
Regel 21: Regel 21:
===Overgebleven AKI’s===
===Overgebleven AKI’s===


Op verschillende dienstwegen zijn er nog actieve 1980 NS-type AKI’s te vinden, bijvoorbeeld bij [[Breda]], tussen [[Station Den Haag HS|Den Haag HS]]- en [[Station Den Haag Centraal|CS]] en bij [[Zevenbergschen Hoek]]. Op [[Kijfhoek (rangeerterrein)|rangeerterrein Kijfhoek]] zijn er ook meerdere te vinden. Dergelijke dienstwegen zijn niet openbaar toegankelijk.  
Op verschillende dienstwegen zijn er nog actieve 1980 NS-type AKI’s te vinden, bijvoorbeeld bij [[Breda]], tussen [[Station Den Haag HS|Den Haag HS]]- en [[Station Den Haag Centraal|CS]] en bij [[Zevenbergschen Hoek]]. Op [[Kijfhoek (rangeerterrein)|rangeerterrein Kijfhoek]] zijn er ook meerdere te vinden, ook van een ander type. Dergelijke dienstwegen zijn niet openbaar toegankelijk.  


Op de industrielijn nabij [[Station Delfzijl]] zijn in 2023 nog drie openbare AKI-overwegen in gebruik.  
Op de industrielijn nabij [[Station Delfzijl]] zijn in 2023 nog drie openbare AKI-overwegen in gebruik.  
Regel 27: Regel 27:
Bij Port Zelande, [[Ouddorp]] is er op het traject van [[Stichting voorheen RTM]] een NS-type AKI. De witte lampen schijnen hier niet gebruikt te worden.  
Bij Port Zelande, [[Ouddorp]] is er op het traject van [[Stichting voorheen RTM]] een NS-type AKI. De witte lampen schijnen hier niet gebruikt te worden.  


In [[Geleen]] zijn er rond [[Chemelot|industriecomplex Chemelot]] drie ouderwetse, model 1955 AKI overwegen in gebruik, waarvan er wel één is uitgerust met moderne bellen. Verder zijn er op het terrein van Chemelot ook AKI's aanwezig, dan wel met een uniek uiterlijk.  
In [[Geleen]] zijn er rond [[Chemelot|industriecomplex Chemelot]] drie ouderwetse, model 1955 AKI overwegen in gebruik, waarvan er wel één is uitgerust met 1 moderne bel. Verder zijn er op het terrein van Chemelot ook AKI's aanwezig, dan wel met een uniek uiterlijk.  


[[File:AKI-EMTL-Amsterdam.jpg|thumb|Één van de AKI-overwegen op de Electrische Museumtramlijn]]
[[File:AKI-EMTL-Amsterdam.jpg|thumb|Één van de AKI-overwegen op de Electrische Museumtramlijn]]
De [[Electrische Museumtramlijn Amsterdam]] heeft op drie achtereenvolgende overwegen een uniek type AKI staan. Zo zijn de lampen ingebouwd in een driehoekig schild met onafgeronde punten en stoten de elektrische bellen een uniek geluid uit. Ook krijgen de trams verder voorrang door middel van [[Haaientanden (verkeer)|haaientanden]] en [[Verkeersborden in Nederland|verkeersbord]] B6. Een van deze overwegen ligt op de Jachthavenweg, een busbaan die zich afscheidt van de Ringweg Zuid, en is daarom groter uitgevoerd dan de andere twee. In december 2023 was van de drie overwegen alleen die op de Jachthavenweg actief. Het traject van de Museumtramlijn heeft ook overwegen met enkel rode lichten, maar die moeten ter plaatse in- en uitgeschakeld worden.  
De [[Electrische Museumtramlijn Amsterdam]] heeft op drie achtereenvolgende overwegen een uniek type AKI staan. Zo zijn de lampen ingebouwd in een driehoekig schild (gevarendriehoek) met scherpe punten en stoten de elektrische bellen een uniek geluid uit. Ook krijgen de trams verder voorrang door middel van [[Haaientanden (verkeer)|haaientanden]] en [[Verkeersborden in Nederland|verkeersbord]] B6. Een van deze overwegen ligt op de Jachthavenweg, een busbaan die zich afscheidt van de Ringweg Zuid, en de lampen zijn daarom groter uitgevoerd dan de andere twee. In december 2023 was van de drie overwegen alleen die op de Jachthavenweg actief. Het traject van de Museumtramlijn heeft ook overwegen met enkel rode lichten, maar die moeten ter plaatse in- en uitgeschakeld worden en zijn dus niet automatisch.


Op de Robertweg bij [[Coevorden (stad)|Coevorden]] is in 2023 nog een unieke AKI-overweg te vinden. Het is uitgevoerd met lampen in de Duitse stijl, maar wel in Nederlandse opstelling. Het heeft overigens Nederlandse andreaskruisen. Deze overweg is buiten gebruik.  
Op de Robertweg bij [[Coevorden (stad)|Coevorden]] is in 2023 nog een unieke AKI-overweg te vinden. Het is uitgevoerd met 3 lampen in de Duitse stijl, maar wel in Nederlandse opstelling. In Duitsland komt dit niet voor. Het heeft overigens Nederlandse andreaskruisen. Deze overweg is buiten gebruik.  


Automatische rode knipperlichten zonder witte lamp zijn er o.a. in [[Efteling|De Efteling]], [[Walibi Holland|Walibi]], [[DierenPark Amersfoort]], [[Nederlands Openluchtmuseum|het Nederlands Openluchtmuseum]], bij de RTM, bij de Maasoeverspoorweg, en in het [[Zuiderpark (Den Haag)|Zuiderpark in Den Haag]]. Bij laatstgenoemde en in het [[Het Spoorwegmuseum|Spoorwegmuseum]] zijn er ook mini-aki's mét witte lamp.  
Automatische rode knipperlichten zonder witte lamp zijn er o.a. in [[Efteling|De Efteling]], [[Walibi Holland|Walibi]], [[DierenPark Amersfoort]], [[Nederlands Openluchtmuseum|het Nederlands Openluchtmuseum]], bij de RTM, bij de Maasoeverspoorweg, en in het [[Zuiderpark (Den Haag)|Zuiderpark in Den Haag]] (op de "Parkbaan"). Bij laatstgenoemde (op het terrein) en in het [[Het Spoorwegmuseum|Spoorwegmuseum]] zijn er ook mini-aki's mèt witte lamp.  


== België ==
== België ==
In België waren er in 2007 nog bijna 300 AKI's, waarbij die op tramwegen waarschijnlijk niet meegeteld zijn.<ref>Het verkeer/de Spoorweg, website door JP Schreurs</ref> Er zijn in 2021 AKI's op MIVB-tramlijn 44 (met bellen), op lijn M1 bij [[Anderlues]], op lijn 3 te [[Zwijndrecht (België)|Zwijndrecht]] en op veel plaatsen in [[Gent]], bij laatstgenoemde vaak zonder wit licht. Het witte licht zit in België onderaan. De bel is ook anders dan in Nederland; zij zijn mechanisch en hebben een scherp continu gerinkel. Bij overwegen zonder slagbomen blijven ze doorrinkelen tot de trein of tram voorbij is. Tegenwoordig worden deze vaak vervangen door dezelfde elektronische bellen als in Nederland. In het verleden waren er vele AKI's op de voormalige streektramlijnen van de [[Nationale Maatschappij van Buurtspoorwegen|NMVB/SNCV]]. Zoals op lijn 90 tussen [[Charleroi]] en [[La Louvière]], tot 1993. Tussen Charleroi en Anderlues zijn er nog twee in gebruik. Op de Kusttram-lijn kwamen ze tot 1998 op diverse locaties voor, tot 2011 nog op twee plaatsen, en daarna nog één, in [[De Panne]]. In 2021 is ook die laatste vervangen door verkeerslichten.
In België waren er in 2007 nog bijna 300 AKI's, waarbij die op tramwegen waarschijnlijk niet meegeteld zijn.<ref>Het verkeer/de Spoorweg, website door JP Schreurs</ref> Er zijn in 2023 AKI's op MIVB-tramlijn 44 (met bellen), op lijn M1 bij [[Anderlues]], op lijn 3 te [[Zwijndrecht (België)|Zwijndrecht]], en op veel plaatsen in [[Gent]], bij laatstgenoemde vaak zonder wit licht. Het witte licht zit in België onderaan. De bel is / was ook anders dan in Nederland; zij zijn mechanisch en hebben een scherp continu gerinkel. Bij overwegen zonder slagbomen blijven ze dóór rinkelen tot de trein of tram voorbij is. Tegenwoordig worden deze vaak vervangen door dezelfde elektronische bellen als in Nederland; die echter minder goed hoorbaar en alarmerend zijn. In het verleden waren er vele AKI's op de voormalige streektramlijnen van de [[Nationale Maatschappij van Buurtspoorwegen|NMVB/SNCV]], vaak zonder wit licht. Maar met wit licht op lijn 90 tussen [[Charleroi]] en [[La Louvière]], tot 1993. En tussen Charleroi en Anderlues zijn er nog twee in gebruik, met bel, maar in heel traag tempo. Op de [[Kusttram]]-lijn kwamen ze tot 1998 op diverse locaties voor, meestal met wit licht maar zonder bel; tot 2011 nog op twee plaatsen, en daarna nog één, in De Panne. In 2021 is ook die laatste vervangen door verkeerslichten.


==Buiten de Benelux==   
==Buiten de Benelux==   
Regel 43: Regel 43:


===AKI in de lucht===
===AKI in de lucht===
Een uitzonderlijke AKI is te vinden in [[Parc Asterix]] in [[Frankrijk]]. Hoog in de lucht op de [[Pégase Express]] achtbaan staat een AKI die lijkt op de [[Verenigd Koninkrijk|Britse]] uitvoering, terwijl dit in Frankrijk is. Van dichterbij bekeken blijkt het nog gekker, want het is ontworpen in fantasie-"Griekse" stijl, zoals vele andere elementen in het park in Egyptische, Griekse of Romeinse stijl zijn. Onder de lichten zit een verkeersbord "waarschuwing voor vliegende paarden" ([[Pegasus (mythologie)|Pegasus)]]. Deze AKI is decoratief en heeft dus eigenlijk geen functie, al kunnen de drie rode lampen wel branden.<ref>https://Parc{{Dode link}} attraction.org/pegase-express-parc-asterix/.</ref>
Een uitzonderlijke AKI is te vinden in [[Parc Asterix]] in [[Frankrijk]]. Hoog in de lucht op de [[Pégase Express]] achtbaan staat een AKI die lijkt op de [[Verenigd Koninkrijk|Britse]] uitvoering, terwijl dit in Frankrijk is. Van dichterbij bekeken blijkt het nog gekker, want het is ontworpen in fantasie-"Griekse" stijl, zoals vele andere (ook moderne) elementen in het park in oud - Egyptische, Griekse of Romeinse stijl zijn. Onder de lichten zit een verkeersbord "waarschuwing voor vliegende paarden" ([[Pegasus (mythologie)|Pegasus)]]. Deze AKI is decoratief en heeft dus eigenlijk geen functie, al kunnen de drie rode lampen wel branden.
 
Een [[Wigwag (spoorwegen)]] is eigenlijk ook een automatische knipperlicht installatie. Deze komen alleen nog voor in de Verenigde Staten, en worden steeds zeldzamer.  


== Externe links ==
== Externe links ==

Huidige versie van 30 jul 2024 om 13:46

Bestand:AKI Noord Kraaijertsedijk Goes 200606.jpg
Voormalige AKI (model 1980) bij de overweg Noord Kraaijertsedijk in Goes
Bestand:Oude AKI Spoorwegmuseum Utrecht.jpg
Voormalige AKI (model 1955) op het terrein van het Spoorwegmuseum in Utrecht

Een Automatische Knipperlicht Installatie (AKI) is een beveiliging voor overwegen in die sinds april 2007 in Nederland bijna niet meer gebruikt wordt, maar in vele andere landen nog veel voorkomt.

Een AKI bestaat uit knipperende lampen en bellen die voor een trein waarschuwen. Er zijn geen overwegbomen. Het overwegtype wordt om die reden voornamelijk gebruikt bij wat rustiger overwegen, buiten de stad. Het bekendste type is die met 3 lampen, maar er is geen vaststaand aantal lichten, dus één of twee lichten kan ook, als het maar automatisch is.

Uiterlijk

Oorspronkelijk was er alleen een oranje knipperlicht, dat altijd knipperde. Later werd de vorm een soort van vijfhoek, met drie kleuren lichten. Boven in de punt kon een stilstaand oranje licht te zien zijn, en dat betekende storing; onveilig dus. Linksonder zat een rood knipperlicht, en rechtsonder een wit knipperlicht. Het witte licht geeft aan dat er geen trein nadert, oversteken dus veilig kan, en dat de AKI goed functioneert. De modernere AKI, vanaf 1955, bevat ook drie lampen; twee rode (onder) en een witte (boven)(in België juist andersom). De twee rode gaan snel knipperen als er een trein in aantocht is. Als de rode lichten uit zijn knippert het witte licht rustig, ten teken dat de overweg veilig is om over te steken. Vanaf 1955 werd in Nederland pas een bel toegevoegd. Vanaf de jaren tachtig werd achter de lichten een driehoekig zwart schild met afgeronde hoeken geplaatst. De overweg bevat aan beide kanten van de rails een AKI-paal, die aan beide kanten lichten heeft; in totaal dus zes. Deze zijn tevens uitgerust met andreaskruisen. Opmerkelijk is dat het "maanwitte" licht achter een blauwe lens zit, waardoor het licht witter lijkt dan het in werkelijkheid is. Deze lichtblauwe kleur is alleen van heel dichtbij te zien.

Een AKI wordt doorgaans voorafgegaan door een verkeersbord J11.

Verschijnen

Bestand:Collectie het Utrechts Archief; 808547.tif
Het testen van de AKI-overweg met 3 kleuren lichten bij Steenwijk (1936)

In Nederland werd in 1936 bij overweg op de Meppelerweg in de voormalige gemeente Steenwijkerwold de eerste AKI neergezet. Dit betrof een kwikknipperinstallatie. Het knipperen van de lichten werd tot stand gebracht met behulp van een U-vormig buisje waarin zich kwik bevond. Aan het ene uiteinde van de buis bevond zich gas dat verwarmd werd en waardoor het kwik aan het schommelen werd gebracht, aan het andere uiteinde maakte het kwik door de schommelingen contact en daarna daalde het kwik weer, waardoor het contact onderbroken werd.[1] Deze kwikknipperinstallaties hebben tot 2006/2007 dienstgedaan. De STAR beschikt nog over een AKI met kwikknipperinstallatie.

Verdwijnen

Omdat bij een met een AKI beveiligde overweg, door het ontbreken van overwegbomen en daardoor meer gevaarlijk gedrag, een tien keer grotere kans op ongelukken bestaat,[2] heeft de Nederlandse overheid besloten ze om te bouwen tot de zogenaamde mini-AHOBs, die wél overwegbomen hebben, maar dan korte, vanwege de smalle wegen. Van 2001 tot en met 2007 zijn vrijwel alle 600 AKI's in Nederland ofwel tot mini-AHOB omgebouwd, of opgeheven. Dit is gebeurd in het AKI-AHOB-ombouwprogramma van ProRail. In 2005 zijn de laatste overwegen met AKI aan dit traject gesloten of omgebouwd tot mini-AHOBs. In 2006 is de laatste overgebleven AKI van het traject Amersfoort - Zwolle, aan de Tintelersteeg in Nijkerk, afgesloten.

Op 2 april 2007 is de laatste AKI op het traject Enschede - Zwolle liggende in de Dwarsdijk in het buitengebied tussen Wierden en Nijverdal gesloten en ontmanteld. Een kleine twintig AKI's in Nederland zijn hierna blijven bestaan, omdat de overwegen te breed zijn voor overwegbomen (haven- of industriegebieden), omdat ze op dienstoverpaden liggen, omdat er weinig trein- en wegverkeer is (op sommige industrielijnen) of omdat ze niet van ProRail zijn (bijvoorbeeld museumlijnen).

Overgebleven AKI’s

Op verschillende dienstwegen zijn er nog actieve 1980 NS-type AKI’s te vinden, bijvoorbeeld bij Breda, tussen Den Haag HS- en CS en bij Zevenbergschen Hoek. Op rangeerterrein Kijfhoek zijn er ook meerdere te vinden, ook van een ander type. Dergelijke dienstwegen zijn niet openbaar toegankelijk.

Op de industrielijn nabij Station Delfzijl zijn in 2023 nog drie openbare AKI-overwegen in gebruik.

Bij Port Zelande, Ouddorp is er op het traject van Stichting voorheen RTM een NS-type AKI. De witte lampen schijnen hier niet gebruikt te worden.

In Geleen zijn er rond industriecomplex Chemelot drie ouderwetse, model 1955 AKI overwegen in gebruik, waarvan er wel één is uitgerust met 1 moderne bel. Verder zijn er op het terrein van Chemelot ook AKI's aanwezig, dan wel met een uniek uiterlijk.

Bestand:AKI-EMTL-Amsterdam.jpg
Één van de AKI-overwegen op de Electrische Museumtramlijn

De Electrische Museumtramlijn Amsterdam heeft op drie achtereenvolgende overwegen een uniek type AKI staan. Zo zijn de lampen ingebouwd in een driehoekig schild (gevarendriehoek) met scherpe punten en stoten de elektrische bellen een uniek geluid uit. Ook krijgen de trams verder voorrang door middel van haaientanden en verkeersbord B6. Een van deze overwegen ligt op de Jachthavenweg, een busbaan die zich afscheidt van de Ringweg Zuid, en de lampen zijn daarom groter uitgevoerd dan de andere twee. In december 2023 was van de drie overwegen alleen die op de Jachthavenweg actief. Het traject van de Museumtramlijn heeft ook overwegen met enkel rode lichten, maar die moeten ter plaatse in- en uitgeschakeld worden en zijn dus niet automatisch.

Op de Robertweg bij Coevorden is in 2023 nog een unieke AKI-overweg te vinden. Het is uitgevoerd met 3 lampen in de Duitse stijl, maar wel in Nederlandse opstelling. In Duitsland komt dit niet voor. Het heeft overigens Nederlandse andreaskruisen. Deze overweg is buiten gebruik.

Automatische rode knipperlichten zonder witte lamp zijn er o.a. in De Efteling, Walibi, DierenPark Amersfoort, het Nederlands Openluchtmuseum, bij de RTM, bij de Maasoeverspoorweg, en in het Zuiderpark in Den Haag (op de "Parkbaan"). Bij laatstgenoemde (op het terrein) en in het Spoorwegmuseum zijn er ook mini-aki's mèt witte lamp.

België

In België waren er in 2007 nog bijna 300 AKI's, waarbij die op tramwegen waarschijnlijk niet meegeteld zijn.[3] Er zijn in 2023 AKI's op MIVB-tramlijn 44 (met bellen), op lijn M1 bij Anderlues, op lijn 3 te Zwijndrecht, en op veel plaatsen in Gent, bij laatstgenoemde vaak zonder wit licht. Het witte licht zit in België onderaan. De bel is / was ook anders dan in Nederland; zij zijn mechanisch en hebben een scherp continu gerinkel. Bij overwegen zonder slagbomen blijven ze dóór rinkelen tot de trein of tram voorbij is. Tegenwoordig worden deze vaak vervangen door dezelfde elektronische bellen als in Nederland; die echter minder goed hoorbaar en alarmerend zijn. In het verleden waren er vele AKI's op de voormalige streektramlijnen van de NMVB/SNCV, vaak zonder wit licht. Maar met wit licht op lijn 90 tussen Charleroi en La Louvière, tot 1993. En tussen Charleroi en Anderlues zijn er nog twee in gebruik, met bel, maar in heel traag tempo. Op de Kusttram-lijn kwamen ze tot 1998 op diverse locaties voor, meestal met wit licht maar zonder bel; tot 2011 nog op twee plaatsen, en daarna nog één, in De Panne. In 2021 is ook die laatste vervangen door verkeerslichten.

Buiten de Benelux

Onder andere in Centraal- en Oost-Europese landen komen veel AKI's met en zonder wit licht voor, en soms met slagbomen. Onder andere in Bulgarije, China en Rusland. Duitsland kent ook AKI's, maar zonder wit licht.

AKI in de lucht

Een uitzonderlijke AKI is te vinden in Parc Asterix in Frankrijk. Hoog in de lucht op de Pégase Express achtbaan staat een AKI die lijkt op de Britse uitvoering, terwijl dit in Frankrijk is. Van dichterbij bekeken blijkt het nog gekker, want het is ontworpen in fantasie-"Griekse" stijl, zoals vele andere (ook moderne) elementen in het park in oud - Egyptische, Griekse of Romeinse stijl zijn. Onder de lichten zit een verkeersbord "waarschuwing voor vliegende paarden" (Pegasus). Deze AKI is decoratief en heeft dus eigenlijk geen functie, al kunnen de drie rode lampen wel branden.

Een Wigwag (spoorwegen) is eigenlijk ook een automatische knipperlicht installatie. Deze komen alleen nog voor in de Verenigde Staten, en worden steeds zeldzamer.

Externe links

Bronnen, noten en/of referenties

Bronnen, noten en/of referenties
  1. º NVBS: Op de Rails. J.G.A. Krijnen: Vijftig jaar aki in Nederland. 3-1987.
  2. º Inspectie Verkeer en Waterstaat (IVW): Onderzoeksrapport RV-05U0023. 25 maart 2007. IVW, Utrecht
  3. º Het verkeer/de Spoorweg, website door JP Schreurs
rel=nofollow
rel=nofollow
rel=nofollow