Wikisage, de vrije encyclopedie van de tweede generatie, is digitaal erfgoed

Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.

  • Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
  • Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
rel=nofollow

Kunstbloed: verschil tussen versies

Uit Wikisage
Naar navigatie springen Naar zoeken springen
(wijziging)
Geen bewerkingssamenvatting
 
(14 tussenliggende versies door 3 gebruikers niet weergegeven)
Regel 1: Regel 1:
'''Kunstbloed''' is een verzamelbegrip voor bloedvervangende middelen, die in de plaats van bloedtransfusie kunnen worden toegediend. Dit kan voor vele mensen een uitkomst bieden, onder andere voor mensen met bloedgroep O-negatief die een groot bloedverlies lijden. Kunstbloed kan namelijk massaal worden geproduceerd. Op die manier kan er nooit een tekort ontstaan.
{{disclaimer medisch lemma}}
Het begrip '''kunstbloed''' wordt in verschillende betekenissen gebruikt.
# Ten eerste noemt men alle bloedvervangende middelen, die in de plaats van bloed kunnen worden getransfundeerd en die een aantal functies van het bloed kunnen vervullen, wel eens ’kunstbloed’.
# Ten tweede zoekt men hoe men echt bloed via verschillende methodes in het laboratorium veilig kan reproduceren. Ook dit kunstmatig geproduceerd bloed wordt ’kunstbloed’ genoemd.


== Ontstaan van kunstbloed ==
Deze verschillende vormen van zogenaamd ’kunstbloed’ kunnen voor vele mensen een uitkomst bieden, onder andere voor mensen met bloedgroep O-negatief die een groot bloedverlies lijden. Kunstbloed kan namelijk massaal worden geproduceerd. Op die manier kan er nooit een tekort ontstaan.
{{inhoud links}}
== Reden voor kunstbloed ==
Kunstbloed werd ontwikkeld wegens het chronische tekort aan bloeddonoren, en dan vooral in bloedgroep O-negatief. Hierdoor kreeg men het idee een bloedvervanger te gaan produceren om het bloedtekort aan te vullen.
Kunstbloed werd ontwikkeld wegens het chronische tekort aan bloeddonoren, en dan vooral in bloedgroep O-negatief. Hierdoor kreeg men het idee een bloedvervanger te gaan produceren om het bloedtekort aan te vullen.


== Chemische vervangingsmiddelen ==
== Chemische vervangingsmiddelen ==
Op langer termijn zou [[Fluosol]] gebruikt kunnen worden als volledig alternatief voor kunstbloed. Een mens kan hier 72 uur op kunnen leven. Het is nog sterk in ontwikkeling en kan de huidige bloedproducten nog niet vervangen.


Fluosol is een vervangende stof voor bloed. Het is ontwikkeld in Japan en in 1982 voor het eerst gebruikt in de Verenigde Staten, dit werd gedaan omdat een paar individuen een belangrijke operatie moesten ondergaan maar geen donorbloed wouden in verband met hun religie. Fluosol is de enige bloedvervanger die goedgekeurd is door de U.S. Food and Drug Administration (FDA).
=== Fluosol ===
[[Fluosol]] is een vervangende stof voor bloed. Het is ontwikkeld in Japan en werd in 1982 voor het eerst gebruikt in de Verenigde Staten bij zeven [[Jehovah's Getuigen]] die in het ziekenhuis behandeld werden. De werkzaamheid en veiligheid van Fluosol-DA werd in deze patiënten aangetoond.<ref>{{en}}[http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/j.1525-1594.1984.tb04238.x/abstract Surgical Use of Fluosol-DA in Jehovah’s Witness Patients]</ref> Fluosol is een witte, melkachtige emulsie van perfluordecaline–naftaleen waarin alle waterstofatomen zijn vervangen door fluor. Het is de enige bloedvervanger die goedgekeurd is door de U.S. Food and Drug Administration (FDA).


== Bloed kweken ==
Een mens zou 72 uur op Fluosol kunnen overleven. Het product wordt nog verder ontwikkeld.
’Kunstbloed’ volgens een geheel andere definitie, is ’echt’ bloed dat op een kunstmatige manier wordt gekweekt. Amerikaanse wetenschappers hebben ontdekt dat ze bloed kunnen kweken uit bloedstamcellen afkomstig van de navelstreng. Deze navelstreng knippen ze af en daaruit kunnen ze 20 eenheden O-negatief bloed halen. Een eenheid is ongeveer een halve liter. En elke oude foetusbuis kan met deze recycling nog eens tien liter O-negatief bloed produceren. O-negatief is het universeel bruikbare bloedtype. De bedoeling is dat de eerste gebruiksexperimenten met mensen in 2013 zullen beginnen.


== Wetenschappers ==
=== Oxycyte ===
=== Leland Clark ===
In 1966 demonstreerden Leland Clark en Frank Gollan de zuurstofdragende capaciteit van perfluorverbindingen. Clark was de uitvinder van Oxycyte, een perfluorocarbon (PFC) zuurstofdrager die ontwikkeld werd om het zuurstof- en kooldioxidetransport naar beschadigd weefsel te verbeteren.<ref>[http://findarticles.com/p/articles/mi_m0EIN/is_2001_Jan_18/ai_69270654/ "Two New Patents Cover Fluorovent, Oxycyte; Dr. Leland Clark Honored by American Chemical Society"] (press release). Business Wire. 2001-01-18.</ref>
In 1966 maakte Leland Clark kunstbloed. Dit kunstbloed zorgde net als gewoon bloed voor het vervoer van zuurstof en koolstofdioxide. Hij heeft dit onderzocht door een muis anderhalf uur onder te dompelen in kunstbloed. Hij veronderstelde dat een muis via zijn longblaasjes zuurstof uit het kunstbloed kon halen en weer koolstofdioxide kon afgeven. Na anderhalf uur werd de muis weer gezond uit het kunstbloed gehaald.  


=== Marc Turner ===
Clark onderzocht dit door een muis anderhalf uur onder te dompelen in het geproduceerde kunstbloed. Hij veronderstelde dat een muis via zijn longblaasjes zuurstof uit het kunstbloed kon halen en weer koolstofdioxide kon afgeven. Na anderhalf uur werd de muis weer gezond uit het kunstbloed gehaald.
In Edingburgh heeft er een team onder leiding van Marc Turner, een techniek ontwikkelt waarbij stamcellen uit het beenmerg van gezonde volwassenen worden genomen en vervolgens in een lab verder worden gekweekt. Deze stamcellen produceren iets dat erg lijkt op de rode bloedcellen die gewoonlijk in ons lichaam worden geproduceerd. Turner heeft voldoende vertrouwen in zijn techniek om een gedurfde voorspelling te doen: voor 2014 kunnen de eerste klinische tests met dit kunstbloed worden uitgevoerd.  
 
=== Universiteit van Sheffield ===
Onderzoekers aan de Universiteit van Sheffield ontwikkelden een nieuw soort kunstbloed. Dit bestaat uit kunststofmoleculen met in hun kern een op hemoglobine lijkend ijzeratoom dat zuurstof door het hele lichaam kan transporteren. Dit kunstbloed heeft als voordeel dat het erg licht is, gemakkelijk te vervoeren en langer houdbaar is. Wetenschappers verwachten hiermee vele levens te kunnen redden.<ref>{{Aut|Marjon Vinck}}, 11 mei 2007, [http://sync.nl/nieuw-soort-plastic-kunstbloed-kan-vele-levens-redden/ Nieuw soort plastic kunstbloed kan vele levens redden]</ref>
 
== Het kunstmatige kweken van Bloed ==
’Kunstbloed’ volgens een geheel andere definitie, is ’echt’ bloed dat op een kunstmatige manier wordt gekweekt. Hiertoe gebruikt men stamcellen.


Ook dit kunstbloed is echter nog niet volmaakt. Hoewel het een patiënt enkele weken in leven kan houden, wil je in feite een vorm van bloed die ook op langere termijn kan worden gebruikt. Deze vorm zal ook op langere termijn bloed kunnen vervangen. Toch kan deze vorm van kunstbloed al miljoenen mensenlevens redden, vooral in de vele landen waar de infrastructuur en de medische zorg zeer slecht is.
===Uit de navelstreng===
Amerikaanse wetenschappers verbonden aan de wetenschappelijke arm van het Pentagon ontdekten dat ze bloed kunnen kweken uit bloedstamcellen afkomstig van de navelstreng. Door de methode om uit deze stamcellen bloed te kweken, kan elke afgeknipte navelstreng ongeveer 20 eenheden O-negatief bloed opleveren. Een eenheid is ongeveer een halve liter. Dat komt dus neer op ongeveer tien liter O-negatief bloed. O-negatief is het universeel bruikbare bloedtype. In 2013 zou men klaar zijn voor de eerste gebruiksexperimenten met mensen. Tegen 2015 zou het dan mogelijk zijn om de eerste gewonde militairen op het slagveld kunstmatig gekweekt bloed te geven.<ref>''En dan dit'', [http://www.endandit.nl/en-nog/130716607/kunstbloed-op-slagveld Kunstbloed op slagveld]</ref><ref>{{Aut|Lin Edwards}}, [http://www.physorg.com/news198221258.html ''Artificial blood developed for the battlefield''] op PhysOrg.com</ref>


=== Amerikaanse wetenschappers van de Mavo Clinic ===
=== Marc Turner ===
Amerikaanse wetenschappers van de Mayo Clinic in Rochester en de Universiteit van Illinois in Chicago hebben ook een techniek ontwikkeld om kunstmatig rode bloedcellen te kweken uit embryonale stamcellen.  
In Edinburgh heeft er een team onder leiding van Marc Turner een techniek ontwikkeld waarbij stamcellen uit het beenmerg van gezonde volwassenen worden genomen en vervolgens in een lab verder worden gekweekt. Deze stamcellen produceren iets dat erg lijkt op de rode bloedcellen die gewoonlijk in ons lichaam worden geproduceerd. Turner heeft er vertrouwen in dat de eerste klinische tests met dit kunstmatig bloed voor 2014 kunnen worden uitgevoerd.<ref>University of Edinburgh, [http://www.ed.ac.uk/news/all-news/blood-140409 Scientists to create synthetic blood]</ref>


Deze medische doorbraak opent de weg naar de massaproductie van bloedgroep O-negatief in het laboratorium, het zogenaamde 'universele donorbloed'. Dat is de enige bloedgroep die probleemloos aan iedereen kan worden gegeven, ook bijvoorbeeld aan slachtoffers van een ongeluk van wie de bloedgroep niet bekend is.  
Hoewel dit soort kunstbloed een patiënt enkele weken in leven kan houden, zoekt men nog naar een vorm van kunstbloed die ook op langere termijn kan worden gebruikt. Toch kan deze vorm van kunstbloed al miljoenen mensenlevens redden, vooral in de vele landen waar de infrastructuur en de medische zorg zeer slecht is.<ref>[http://www.visionair.nl/politiek-en-maatschappij/nederland/kunstbloed-binnen-enkele-jaren-een-feit/ Kunstbloed binnen enkele jaren een feit] op visionair.nl</ref>


Helaas hebben in het Westen maar ongeveer acht op de 100 mensen dergelijk neutraal bloed. En zelfs minder mensen zijn bereidwillig. In Azië liggen de cijfers nog lager: daar heeft amper drie op de 1000 inwoners bloedgroep O-negatief. Bloed uit stamcellen fabriceren in plaats van het bij donoren te verzamelen, heeft ook voordelen qua veiligheid: kunstbloed is in ieder geval vrij van pathogenen of ziekteverwekkers, zoals HIV of de virussen die hepatitis veroorzaken.
=== Mayo Clinic en Universiteit Illinois ===
Wetenschappers aan de Mayo Clinic in Rochester en de Universiteit van Illinois, Chicago, kweekten kunstmatig rode bloedcellen uit embryonale stamcellen.<ref>[http://www.goedgevoel.be/gg/nl/9/Gezondheid/article/detail/624722/2009/01/31/Medische-doorbraken-voor-2009-kunstbloed.dhtml Medische doorbraken voor 2009: Kunstbloed] op goedgevoel.be</ref>


=== Onderzoekers aan de Universiteit van Sheffield ===
Op deze manier zou O-negatief, het ’universele donorbloed’ massaal kunnen worden geproduceerd in laboratoria.
Onderzoekers aan de Universiteit van Sheffield hebben een nieuw soort kunstbloed ontwikkeld, deze nieuwe soort is gemaakt uit kunststof. Het bloed bestaat hierbij uit kunststofmoleculen met in hun kern een hemoglobine-achtig ijzeratoom dat zuurstof door het gehele lichaam kan vervoeren. Het voordeel aan dit kunstbloed is dat het erg licht is, gemakkelijk te vervoeren en langer houdbaar is. Wetenschappers verwachten met deze uitvinden vele levens te kunnen redden.  
<!----
O-negatief is de enige bloedgroep die zonder immuunreacties aan iedereen kan worden gegeven, ook bijvoorbeeld aan slachtoffers van een ongeluk van wie de bloedgroep niet bekend is.  


=== Onderzoeksafdeling Hematopiese Research ===
Helaas hebben in het Westen maar ongeveer acht op de 100 mensen dergelijk neutraal bloed. En zelfs minder mensen zijn bereidwillig. In Azië liggen de cijfers nog lager: daar heeft amper drie op de 1000 inwoners bloedgroep O-negatief. Bloed uit stamcellen fabriceren in plaats van het bij donoren te verzamelen, heeft ook voordelen qua veiligheid: kunstbloed is in ieder geval vrij van pathogenen of ziekteverwekkers, zoals [[HIV]] of de virussen die [[hepatitis]] veroorzaken.---->
In 2010 is er een nieuwe onderzoeksafdeling opgezet: Hematopiese Research. Wat wordt begeleid door Marieke von Lindern cellulaire therapie. Wat het inhoudt? Het ontrafelen en beïnvloeden van de vorming van de verschillende soorten bloed- en afweercellen (Hematopiese).


==== Beenmergtransplantaties ====
=== Sanquin Bloedvoorziening ===
Het bestaande Stamcellaboratorium, waar onder meer cellen voor beenmergtransplantaties worden geïsoleerd en opgekweekt, is opgenomen in de nieuwe afdeling. Om deze al langer bekende vorm van cellulaire therapie verder te verbeteren is veel onderzoek nodig. Bijvoorbeeld om cellen zo te manipuleren dat ze beter de weg terugvinden naar het beenmerg. Ook ontwikkelt Sanquin Bloedvoorziening gesloten kweeksystemen voor dit soort cellulaire therapieën.
In 2010 werd er bij de organisatie Sanquin Bloedvoorziening de onderzoeksafdeling ''Hematopoiesis Research'' opgestart. [[Hematopoëse]] {Engels: ''hematopoiesis'') betekent ’bloedvorming’. Deze wordt geleid door Marieke von Lindern. Het onderzoek wordt gericht op ’cellulaire therapie’, dat houdt in dat de verschillende soorten bloed- en afweercellen er worden geanalyseerd. Het voordien reeds bestaande Stamcellaboratorium werd in deze nieuwe afdeling opgenomen. Hier worden bijvoorbeeld cellen voor beenmergtransplantaties geïsoleerd en gekweekt. Er is nog heel wat onderzoek nodig om dit type van cellulaire therapie verder te op punt te stellen. Cellen moeten nog zo worden bewerkt dat ze de weg naar het beenmerg gemakkelijker terugvinden. Sanquin ontwikkelt ook gesloten kweeksystemen voor dit soort cellulaire therapieën. Naast beenmergtransplantaties wordt er ook veel research gedaan over de rode bloedcellen. Door te analyseren hoe deze zijn samengesteld en hoe ze worden gevormd, hoopt men kennis te vergaren over zeldzame vormen van aangeboren [[Anemie|bloedarmoede]] en de weg vrij te maken om kunstmatig bloed te kunnen. Andere onderzoekers werken er aan de immuuntherapie, waarbij afweercellen (bijvoorbeeld T-cellen) tegen kankercellen worden ingezet.<ref>http://jaarverslagsanquin.nl/Op-weg-naar-kunstbloed.html</ref>


==== Bloedarmoede ====
=== Universiteit Pierre et Marie Curie, Parijs ===
Naast beenmergtransplantaties zijn ook de rode bloedcellen een focuspunt. Marieke werkt aan het ontrafelen van de vorming ervan. Dat moet kennis opleveren over zeldzame aangeboren vormen van bloedarmoede. Maar ook - nog spannender - de weg vrijmaken voor het kweken van kunstbloed.  
Ook in Parijs werken onderzoekers aan het kunstmatig kweken van bloed. Ze gebruikten [[stamcel]]len om rode bloedcellen te kweken, die dan met succes weer ingebracht werden bij de stamceldonor.


==== Landelijk expertisecentrum ====
Rode bloedcellen worden regelmatig vervangen dus ook deze nieuwe cellen. Na vijf dagen was nog ongeveer 90% van de ingebrachte gekweekte rode bloedcellen in gebruik en na 26 dagen ongeveer de helft. Dit is vergelijkbaar met de levensloop van normale bloedcellen. Er ontstond geen kwaadaardige ontwikkeling in de gekweekte cellen.<ref name=Standaard>{{ts.|De Standaard}}, 14 november 2011, [http://www.standaard.be/artikel/detail.aspx?artikelid=QV3I7ROB Kunstbloed stapje dichterbij — In lab gekweekte bloedcellen functioneren in lichaam]</ref>
Uiteindelijk moet de afdeling uitgroeien tot een landelijk expertisecentrum voor rode bloedcellen. Andere onderzoekers werken aan het inzetten van afweercellen tegen kanker: immuuntherapie. Bijvoorbeeld door bepaalde afweercellen – T-cellen – aan te zetten tot een aanval op tumorcellen.


== Onderzoek naar kunstbloed ==
Een team onder leiding van Luc Douay van de Universiteit ''[[Pierre Curie|Pierre]] et [[Marie Curie]]'' in Parijs nam ’[[hematopoëtische stamcel]]len’ uit het beenmerg van een vrijwilliger. Hieruit werden in het lab een groot aantal rode bloedcellen gekweekt. Deze werden gemerkt, waardoor ze weer kunnen opgespoord in het lichaam, en dan terug in het lichaam geplaatst. De onderzoekers hebben 10 miljard gekweekte cellen in het lichaam geplaatst, wat ongeveer overeen komt met twee milliliter bloed.<ref name=Standaard />
In Parijs hebben onderzoekers de eerste stap gezet naar de ontwikkeling van kunstmatig bloed. Ze hebben stamcellen gebruikt om rode bloedcellen te kweken, deze hebben ze met succes weer ingebracht bij de donor van de stamcellen.  


Rode bloedcellen worden regelmatig vervangen dus ook deze nieuwe cellen. Na vijf dagen was ongeveer 90% van de ingebrachte gekweekte rode bloedcellen in gebruik en na 26 dagen ongeveer de helft. De gekweekte cellen deden hun werk goed en veranderden niet in bijvoorbeeld kwaadaardige cellen.  
Deze manier om rode bloedcellen te kweken is nog niet geschikt om grote hoeveelheden bloed te maken. Voor één echte operatie heeft men al gauw tweehonderd keer zoveel bloed nodig dan wat in het experiment werd geproduceerd. Voor het massaal in gebruik kan worden genomen, moet het nog uitgebreid worden getest op werkzaamheid en veiligheid.


Kunstbloed is een goede oplossing bij operaties omdat daar nu altijd echt bloed wordt gebruikt van donoren. En aan donoren is een tekort, ook is echt bloed veel korter houdbaar en een goede controle nodig voor de veiligheid. In oorlogsgebieden is het ook een goede oplossing omdat daar ook een tekort is aan bloeddonoren. En je op het front niet even snel ergens een donor vandaan kan halen. Maar ook is de kans op besmettingsgevaar kleiner met kunstbloed. In 2015 moeten de eerste gewonde militairen op het slagveld kunstbloed gaan krijgen. Maar ook in ontwikkelingslanden zou kunstbloed een verschil maken omdat het een stuk goedkoper is.
==Weblinks==
* [http://www.ergogenics.org/medisch13.html Derde type kunstbloed in de maak] op ergogenics.org


=== Luc Douay ===
{{Bron|bronvermelding=
Een team onderleiding van Luc Douay van de Universiteit Pierre et Marie Currie in Parijs hebben eerst ‘hematopoëtische stamcellen’ weggenomen uit het beenmerg van een vrijwilliger. Hieruit zijn in het lab een groot aantal rode bloedcellen gekweekt, deze werden gemerkt en weer terug geplaatst in het lichaam. Doordat ze gemerkt zijn kunnen ze opgespoord worden in het lichaam. De onderzoekers hebben 10 miljard gekweekte cellen in het lichaam geplaatst, dit komt ongeveer overeen met twee milliliter bloed.
{{References}}
}}


Deze vorm van het kweken van rode bloedcellen is niet geschikt om grote hoeveelheden kunstbloed te maken. Er is voor één echte operatie al snel tweehonderd keer meer bloed nodig, dan er in het experiment werd aangemaakt. Ook moet er nog getest worden of het veilig is en de werkzaamheid van het kunstbloed goed is en op grote schaal uitgetest moet worden voor het in gebruik kan worden genomen.
[[Categorie:Bloed]]

Huidige versie van 9 mei 2023 om 23:56

Wikisage is niet aansprakelijk voor eventuele onjuistheden of toepassing van de in dit lemma gegeven medische informatie.    lees meer

Het begrip kunstbloed wordt in verschillende betekenissen gebruikt.

  1. Ten eerste noemt men alle bloedvervangende middelen, die in de plaats van bloed kunnen worden getransfundeerd en die een aantal functies van het bloed kunnen vervullen, wel eens ’kunstbloed’.
  2. Ten tweede zoekt men hoe men echt bloed via verschillende methodes in het laboratorium veilig kan reproduceren. Ook dit kunstmatig geproduceerd bloed wordt ’kunstbloed’ genoemd.

Deze verschillende vormen van zogenaamd ’kunstbloed’ kunnen voor vele mensen een uitkomst bieden, onder andere voor mensen met bloedgroep O-negatief die een groot bloedverlies lijden. Kunstbloed kan namelijk massaal worden geproduceerd. Op die manier kan er nooit een tekort ontstaan.

Reden voor kunstbloed

Kunstbloed werd ontwikkeld wegens het chronische tekort aan bloeddonoren, en dan vooral in bloedgroep O-negatief. Hierdoor kreeg men het idee een bloedvervanger te gaan produceren om het bloedtekort aan te vullen.

Chemische vervangingsmiddelen

Fluosol

Fluosol is een vervangende stof voor bloed. Het is ontwikkeld in Japan en werd in 1982 voor het eerst gebruikt in de Verenigde Staten bij zeven Jehovah's Getuigen die in het ziekenhuis behandeld werden. De werkzaamheid en veiligheid van Fluosol-DA werd in deze patiënten aangetoond.[1] Fluosol is een witte, melkachtige emulsie van perfluordecaline–naftaleen waarin alle waterstofatomen zijn vervangen door fluor. Het is de enige bloedvervanger die goedgekeurd is door de U.S. Food and Drug Administration (FDA).

Een mens zou 72 uur op Fluosol kunnen overleven. Het product wordt nog verder ontwikkeld.

Oxycyte

In 1966 demonstreerden Leland Clark en Frank Gollan de zuurstofdragende capaciteit van perfluorverbindingen. Clark was de uitvinder van Oxycyte, een perfluorocarbon (PFC) zuurstofdrager die ontwikkeld werd om het zuurstof- en kooldioxidetransport naar beschadigd weefsel te verbeteren.[2]

Clark onderzocht dit door een muis anderhalf uur onder te dompelen in het geproduceerde kunstbloed. Hij veronderstelde dat een muis via zijn longblaasjes zuurstof uit het kunstbloed kon halen en weer koolstofdioxide kon afgeven. Na anderhalf uur werd de muis weer gezond uit het kunstbloed gehaald.

Universiteit van Sheffield

Onderzoekers aan de Universiteit van Sheffield ontwikkelden een nieuw soort kunstbloed. Dit bestaat uit kunststofmoleculen met in hun kern een op hemoglobine lijkend ijzeratoom dat zuurstof door het hele lichaam kan transporteren. Dit kunstbloed heeft als voordeel dat het erg licht is, gemakkelijk te vervoeren en langer houdbaar is. Wetenschappers verwachten hiermee vele levens te kunnen redden.[3]

Het kunstmatige kweken van Bloed

’Kunstbloed’ volgens een geheel andere definitie, is ’echt’ bloed dat op een kunstmatige manier wordt gekweekt. Hiertoe gebruikt men stamcellen.

Uit de navelstreng

Amerikaanse wetenschappers verbonden aan de wetenschappelijke arm van het Pentagon ontdekten dat ze bloed kunnen kweken uit bloedstamcellen afkomstig van de navelstreng. Door de methode om uit deze stamcellen bloed te kweken, kan elke afgeknipte navelstreng ongeveer 20 eenheden O-negatief bloed opleveren. Een eenheid is ongeveer een halve liter. Dat komt dus neer op ongeveer tien liter O-negatief bloed. O-negatief is het universeel bruikbare bloedtype. In 2013 zou men klaar zijn voor de eerste gebruiksexperimenten met mensen. Tegen 2015 zou het dan mogelijk zijn om de eerste gewonde militairen op het slagveld kunstmatig gekweekt bloed te geven.[4][5]

Marc Turner

In Edinburgh heeft er een team onder leiding van Marc Turner een techniek ontwikkeld waarbij stamcellen uit het beenmerg van gezonde volwassenen worden genomen en vervolgens in een lab verder worden gekweekt. Deze stamcellen produceren iets dat erg lijkt op de rode bloedcellen die gewoonlijk in ons lichaam worden geproduceerd. Turner heeft er vertrouwen in dat de eerste klinische tests met dit kunstmatig bloed voor 2014 kunnen worden uitgevoerd.[6]

Hoewel dit soort kunstbloed een patiënt enkele weken in leven kan houden, zoekt men nog naar een vorm van kunstbloed die ook op langere termijn kan worden gebruikt. Toch kan deze vorm van kunstbloed al miljoenen mensenlevens redden, vooral in de vele landen waar de infrastructuur en de medische zorg zeer slecht is.[7]

Mayo Clinic en Universiteit Illinois

Wetenschappers aan de Mayo Clinic in Rochester en de Universiteit van Illinois, Chicago, kweekten kunstmatig rode bloedcellen uit embryonale stamcellen.[8]

Op deze manier zou O-negatief, het ’universele donorbloed’ massaal kunnen worden geproduceerd in laboratoria.

Sanquin Bloedvoorziening

In 2010 werd er bij de organisatie Sanquin Bloedvoorziening de onderzoeksafdeling Hematopoiesis Research opgestart. Hematopoëse {Engels: hematopoiesis) betekent ’bloedvorming’. Deze wordt geleid door Marieke von Lindern. Het onderzoek wordt gericht op ’cellulaire therapie’, dat houdt in dat de verschillende soorten bloed- en afweercellen er worden geanalyseerd. Het voordien reeds bestaande Stamcellaboratorium werd in deze nieuwe afdeling opgenomen. Hier worden bijvoorbeeld cellen voor beenmergtransplantaties geïsoleerd en gekweekt. Er is nog heel wat onderzoek nodig om dit type van cellulaire therapie verder te op punt te stellen. Cellen moeten nog zo worden bewerkt dat ze de weg naar het beenmerg gemakkelijker terugvinden. Sanquin ontwikkelt ook gesloten kweeksystemen voor dit soort cellulaire therapieën. Naast beenmergtransplantaties wordt er ook veel research gedaan over de rode bloedcellen. Door te analyseren hoe deze zijn samengesteld en hoe ze worden gevormd, hoopt men kennis te vergaren over zeldzame vormen van aangeboren bloedarmoede en de weg vrij te maken om kunstmatig bloed te kunnen. Andere onderzoekers werken er aan de immuuntherapie, waarbij afweercellen (bijvoorbeeld T-cellen) tegen kankercellen worden ingezet.[9]

Universiteit Pierre et Marie Curie, Parijs

Ook in Parijs werken onderzoekers aan het kunstmatig kweken van bloed. Ze gebruikten stamcellen om rode bloedcellen te kweken, die dan met succes weer ingebracht werden bij de stamceldonor.

Rode bloedcellen worden regelmatig vervangen dus ook deze nieuwe cellen. Na vijf dagen was nog ongeveer 90% van de ingebrachte gekweekte rode bloedcellen in gebruik en na 26 dagen ongeveer de helft. Dit is vergelijkbaar met de levensloop van normale bloedcellen. Er ontstond geen kwaadaardige ontwikkeling in de gekweekte cellen.[10]

Een team onder leiding van Luc Douay van de Universiteit Pierre et Marie Curie in Parijs nam ’hematopoëtische stamcellen’ uit het beenmerg van een vrijwilliger. Hieruit werden in het lab een groot aantal rode bloedcellen gekweekt. Deze werden gemerkt, waardoor ze weer kunnen opgespoord in het lichaam, en dan terug in het lichaam geplaatst. De onderzoekers hebben 10 miljard gekweekte cellen in het lichaam geplaatst, wat ongeveer overeen komt met twee milliliter bloed.[10]

Deze manier om rode bloedcellen te kweken is nog niet geschikt om grote hoeveelheden bloed te maken. Voor één echte operatie heeft men al gauw tweehonderd keer zoveel bloed nodig dan wat in het experiment werd geproduceerd. Voor het massaal in gebruik kan worden genomen, moet het nog uitgebreid worden getest op werkzaamheid en veiligheid.

Weblinks

Bronvermelding

rel=nofollow