Wikisage, de vrije encyclopedie van de tweede generatie, is digitaal erfgoed

Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.

  • Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
  • Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
rel=nofollow

Toyisme: verschil tussen versies

Uit Wikisage
Naar navigatie springen Naar zoeken springen
(https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Toyisme&oldid=45253883 4 nov 2015 Ymnes)
(Aanvulling en aanpassing)
 
(4 tussenliggende versies door dezelfde gebruiker niet weergegeven)
Regel 1: Regel 1:
[[Bestand:De Stip in Emmen cropped.jpg|thumb|[[De Stip (Emmen)|De ''Stip'']] in Emmen]]
{{Infobox kunststroming
| naam              = Toyisme
| afbeelding        = TOYISTEN IJSLAND.jpg
| ontstaan          = 1992
| ontstaanslocatie  = [[Emmen (Drenthe)|Emmen]]
| hoogtepunt        = 2001-heden
| bedenker          = Dejo
| onderdeelvan      = Op zichzelf staand
| website            = http://www.toyism.com/
}}
Het '''toyisme''' is een internationale kunstbeweging. De kunstenaars treden naar buiten als collectief met uiteenlopende [[hedendaagse kunst]]. Het werd in 1992 opgericht in [[Emmen (Drenthe)|Emmen]], [[Nederland]]. De kunstenaarsgroep die in deze kunstbeweging actief is, wisselde in de loop der jaren van samenstelling en inmiddels zijn wereldwijd tientallen kunstenaars aan het collectief verbonden.


Het '''toyisme''' is een kunstenaarscollectief dat in 1992 werd opgericht door drie kunstschilders uit [[Emmen (Drenthe)|Emmen]]. De samenstelling wisselde in de loop van de jaren en inmiddels zijn wereldwijd tientallen kunstenaars aan het collectief verbonden.
De kunstenaarsbeweging is verantwoordelijk voor het grootste kunstwerk van Nederland, [[De Stip (Emmen)|de ''Stip'']] in Emmen,<ref name="ZOH" /><ref>Gemeente Emmen, [https://web.archive.org/web/20150407175902/http://gemeente.emmen.nl/vrije-tijd/kunst-en-cultuur/beeldende-kunst/de-stip.html De Stip]</ref> en van [[IJsland]], de watertoren [[Uppspretta]] in [[Keflavík]].<ref name="Keflavík" /> Tot 2021 telde het oeuvre van de toyisten meer dan 800 werken die variëren van schilderijen tot sculpturen en ruimtelijke objecten.
 
{{Inhoud beperkt|2}}
De kunstenaarsbeweging is verantwoordelijk voor het grootste kunstwerk van Nederland, [[De Stip (Emmen)|de ''Stip'']] in Emmen,<ref name="ZOH" /><ref>Gemeente Emmen, [http://gemeente.emmen.nl/vrije-tijd/kunst-en-cultuur/beeldende-kunst/de-stip.html De Stip]</ref> en van IJsland, de watertoren [[Uppspretta]] in [[Keflavík]].<ref name="Keflavík" /> Inmiddels telt het oeuvre van de toyisten meer dan 777 werken die variëren van schilderijen tot sculpturen en ruimtelijke objecten.


== Kunstbeweging ==
== Kunstbeweging ==
Het woord toyisme bestaat uit twee onderdelen. De letterlijke vertaling van de eerste lettergreep is speelgoed. Het achtervoegsel -isme refereert aan brede bewegingen of stromingen zoals die in de kunstwereld of in religie bestaan.<ref>Beek, W. van der (2012) Toyism Behind the Mask. Zwolle: Uitgeverij de Kunst, pp. 8 {{ISBN|978-94-91196-20-1}}</ref>


Het woord toyisme bestaat uit twee onderdelen. De letterlijke vertaling van de eerste lettergreep is speelgoed. Het achtervoegsel –isme refereert aan brede bewegingen of stromingen zoals die in de kunstwereld of in religie bestaan. <ref>Beek, W. van der (2012), Toyism Behind the Mask. Zwolle: Uitgeverij de Kunst, pp. 8 ISBN 978-94-91196-20-1</ref>
Aan de basis van de kunstwerken liggen veelal eigenzinnige en eigentijdse filosofieën en inzichten, die verbeeld worden in een herkenbare wereld die daarentegen vreemd aandoet. Een [[anekdote]] is de rode lijn door een kunstwerk.<ref name="Drenthe Kunst" />


In het oprichtingsstatuut uit het begin van de jaren negentig wordt de dominantie van het individualisme in de kunst gehekeld. Als reactie hierop is het doel van het toyisme sindsdien om de kunst opnieuw centraal te stellen<ref name="Drenthe Kunst" /> en niet de kunstenaar. Dit wordt bijvoorbeeld tot uiting gebracht door het dragen van gezichtsmaskers en het werken onder een [[pseudoniem]].<ref>Zuidoosthoeker, [http://www.zuidoosthoeker.nl/nieuws/41009/boekpresentatie-toyisten/ Boekpresentatie Toyisten], 29 januari 2014</ref>
In het manifest, notarieel vastgelegd op 5 september 1992, wordt de dominantie van het individualisme in de kunst gehekeld. Als reactie op het individualisme is het doel van het toyisme sindsdien om de kunst opnieuw centraal te stellen<ref name="Drenthe Kunst" /> en niet de kunstenaar. Dit wordt bijvoorbeeld tot uiting gebracht door het dragen van gezichtsmaskers en het werken onder een [[pseudoniem]].<ref>Zuidoosthoeker, [http://www.zuidoosthoeker.nl/nieuws/41009/boekpresentatie-toyisten/ Boekpresentatie toyisten], 29 januari 2014</ref>


<gallery caption=”Toyisten Maskers”>
Dejo.jpg | Dejo
GIHILI.jpg | Gihili
QOOIMEE.jpg | Qooimee
BLIISSEM_HRIBSO.jpg | Bliissem en Hribso
</gallery>


''Op zoek naar kunsthistorische kaders waarbinnen het werk en het gedachtegoed van de Toyisten geplaatst kan worden zijn verwijzingen naar de [[Pop Art]] die, komend vanuit Amerika, in de jaren zestig de wereld veroverde en naar [[Keith Haring]] en [[Graffiti]] die in de jaren tachtig en negentig het postmodernistische tijdperk inluidden, onontkoombaar. Maar in het rijtje namen van groeperingen waartoe zij niet gerekend willen worden, hebben ze de Graffitibeweging steeds buiten beschouwing gelaten. Verwonderlijk is dat natuurlijk niet. De geestver­wantschap met toonaangevende vertegenwoordigers van die beweging is groot. Eén van de meest in het oog springende overeenkomsten is het gebruik van pseudoniemen. Ook de bewuste keuze voor anonimiteit, ontindividualisering, de voorkeur voor een guerrilla-achtige aanpak, voorliefde voor de openbare ruimte als podium en een anti-establishment mentaliteit verbindt de Toyisten met graffitikunstenaars. Minder opvallend zijn de overeenkomsten in de beeldtaal en in het handschrift. '' (Citaat uit Toyism Behind the Mask).
{{Citaat|''Op zoek naar kunsthistorische kaders waarbinnen het werk en het gedachtegoed van de toyisten geplaatst kan worden zijn verwijzingen naar de [[popart]] ... [[Keith Haring]] en [[graffiti]] ... onontkoombaar. ... De geestverwantschap met toonaangevende vertegenwoordigers van die beweging is groot. Een van de meest in het oog springende overeenkomsten is het gebruik van pseudoniemen. Ook de bewuste keuze voor anonimiteit, ontindividualisering, de voorkeur voor een guerrilla-achtige aanpak, voorliefde voor de openbare ruimte als podium en een anti-establishment mentaliteit verbindt de toyisten met graffitikunstenaars.''|Kunstrecensent W. van der Beek, in: ''Toyism behind the mask'', 2012<ref>Beek, W. van der (2012), Toyism Behind the Mask. Zwolle: Uitgeverij de Kunst, pp. 34 {{ISBN|978-94-91196-20-1}}</ref>}}
<ref>Beek, W. van der (2012), Toyism Behind the Mask. Zwolle: Uitgeverij de Kunst, pp. 34 ISBN 978-94-91196-20-1</ref>
 
Aan de basis van de kunstwerken liggen veelal eigenzinnige en eigentijdse filosofieën en inzichten, die verbeeld worden in een herkenbare wereld die daarentegen vreemd aandoet. Een [[anekdote]] is de rode lijn door een kunstwerk.<ref name="Drenthe Kunst" />


== Geschiedenis ==
== Geschiedenis ==
De stijl van het toyisme is op te delen in twee periodes. De eerste periode liep van 1992 tot 2000, de tweede periode van 2002 tot heden. Beide periodes lopen zowel artistiek als persoonlijk geheel uiteen.


{{Infobox schilderij
=== 1992-2000 ===
| afbeelding        = Ontsnapping van Computerspinnen.jpg
De naam toyisme ontstond in 1990 toen Dejo ([[pseudoniem]]) een grafisch werk maakte met de titel “Ontsnapping van computerspinnen”. Het was dit werk en later meer gelijksoortige werken die aan de wieg stonden van de stijl aan het begin van de jaren negentig. Het duurde echter nog twee jaar voordat dit uitmondde in een manifest.<ref>Beek, W. van der (2012) Toyism Behind the Mask. Zwolle: Uitgeverij de Kunst, blz. 10 {{ISBN|978-94-91196-20-1}}</ref>
| onderschrift      = Ontsnapping van Computerspinnen
| kunstenaar        = Dejo
| titel             = Ontsnapping van Computerspinnen
| jaar             = 1990
| type              = acryl op papier
| hoogte            = 50
| breedte          = 70
}}  


[[Bestand:Ten_Cate2_Emmen.jpg|thumb|Hotel ten Cate in Emmen]]
Dejo is ook de schrijver van dit manifest dat de naam ''Moeder'' draagt. Hij schreef het op 5 september 1992 en na een maand sloten twee andere kunstschilders uit Emmen zich bij de beweging aan. Het eerste werk werd vertoond op 24 februari 1993 in het [[Veenpark]].<ref name="Drenthe Kunst">Drenthe Kunst Breed in Beeld, [http://drenthekunstbreed.nl/kunst/galerie.asp?G=0&id=52&meer=1 DEJO - Toyisme Studio]</ref><ref name="Trouw-Sierksma">Peter Sierksma, [http://www.trouw.nl/tr/nl/5009/Archief/article/detail/2474827/1998/04/09/Het-laatste-manifest-van-de-eeuw.dhtml Het laatste manifest van de eeuw], 9 april 2008</ref> Een jaar na de oprichting werd werk tentoongesteld in [[New York (stad)|New York]]. In de beginfase werd in elk werk een symbool van de drie kunstenaars verwerkt.
[[Bestand:Ten_Cate3_Emmen.jpg|thumb|Hotel ten Cate (bij nacht)]]
[[Bestand:Leven met energie de Toyisten.jpg|thumb|[[De Stip (Emmen)|De ''Stip'']] - ''Leven met energie'' aan de Dordsestraat in Emmen]]


De naam toyisme ontstond in 1990 toen Dejo ([[pseudoniem]], toen nog werkzaam onder zijn echte naam) een grafisch werk maakte met de titel “Ontsnapping van computerspinnen”. Het was dit werk en later meer gelijksoortige werken die aan de wieg stonden van de stijl toyisme aan het begin van de jaren negentig. Het duurde echter nog twee jaar voordat dit uitmondde in een manifest. <ref>Beek, W. van der (2012) Toyism Behind the Mask. Zwolle: Uitgeverij de Kunst, blz. 10 ISBN 978-94-91196-20-1</ref>
Aan de basis van de kunstrichting ligt een [[Figuratieve kunst|figuratieve stijl]] die aanvankelijk vooral geïnspireerd was op het computerspel ''[[Super Mario]]'' en de spelcomputer [[Nintendo]].


Het toyisme werd in 1992 opgericht door grondlegger Dejo. Het manifest, dat de naam ''Moeder'' draagt, werd op 5 september van datzelfde jaar door hem geschreven en na een maand sloten twee andere kunstschilders uit Emmen zich bij de beweging aan. Het eerste werk werd vertoond op 24 februari 1993 in het [[Veenpark]].<ref name="Drenthe Kunst">Drenthe Kunst Breed in Beeld, [http://drenthekunstbreed.nl/kunst/galerie.asp?G=0&id=52&meer=1 DEJO - Toyisme Studio]</ref><ref name="Trouw-Sierksma">Peter Sierksma, [http://www.trouw.nl/tr/nl/5009/Archief/article/detail/2474827/1998/04/09/Het-laatste-manifest-van-de-eeuw.dhtml Het laatste manifest van de eeuw], 9 april 2008</ref> Een jaar na de oprichting werd werk tentoongesteld in [[New York]]. In de beginfase werd in elk werk een symbool van de drie kunstenaars verwerkt.
Aan de basis van de kunstrichting ligt een [[Figuratieve kunst|figuratieve stijl]] die aanvankelijk vooral geïnspireerd was op het computerspel ''[[Super Mario]]'' en de spelcomputer [[Nintendo]].
De wolken op de achtergrond van dit spel en de computer waren inspiratiebronnen en zijn direct terug te herleiden als kenmerkende symbolen van de stijl van het toyisme destijds. Zo werd eerst vooral nog simpele kunst voortgebracht met beeldelementen die zich herhaalden zoals de [[spaceshuttleprogramma|spaceshuttle]] en de [[computer]].<ref name="Drenthe Kunst" />
De wolken op de achtergrond van dit spel en de computer waren inspiratiebronnen en zijn direct terug te herleiden als kenmerkende symbolen van de stijl van het toyisme destijds. Zo werd eerst vooral nog simpele kunst voortgebracht met beeldelementen die zich herhaalden zoals de [[spaceshuttleprogramma|spaceshuttle]] en de [[computer]].<ref name="Drenthe Kunst" />
[[Bestand:De Stip Leven met energie de Toyisten.jpg|thumb|300px|''De Stip - Leven met energie'' aan de Dordsestraat te Emmen]]
=== Sinds 2002 ===
Dejo gaf het toyisme verder vorm en herschreef het manifest in 2001 geheel. Hierdoor werden de beperkingen van de steeds terugkerende symbolen afgeworpen. Niettemin is de figuratieve stijl nog steeds leidend. Verder is er sprake van strakke afgebakende vlakken en lijnen en het gebruik van felle kleuren.<ref name="Drenthe Kunst" />


De stijl toyisme is op te delen in twee periodes. De eerste periode liep van 1992 tot 2000, de tweede periode van 2002 tot heden. Beide periodes lopen zowel artistiek als persoonlijk geheel uit een.
Er sloten zich kunstenaars uit [[Nederland (hoofdbetekenis)|Nederland]] en een reeks andere landen aan, uit onder meer [[België (hoofdbetekenis)|België]], [[Duitsland]], [[Italië]], [[IJsland]], [[Roemenië]], de [[Verenigde Staten (hoofdbetekenis)|Verenigde Staten]], [[Canada]], [[Mexico (land)|Mexico]], [[Peru]], [[Zuid-Afrika]], [[Australië (land)|Australië]], [[Thailand]], [[Maleisië]] en [[China]]. Alle kunstenaars werken onder een pseudoniem en het maximum aantal leden van de groep ligt vast op 26: elk pseudoniem begint met een andere letter uit het alfabet.


In 2001 werd het manifest door Dejo herschreven, daardoor werden de beperkingen van de steeds terugkerende symbolen afgeworpen en sloten zich kunstenaars uit Nederland en een reeks andere landen bij het collectief aan. Niettemin is de figuratieve stijl nog steeds leidend. Verder is er sprake van strakke afgebakende vlakken en lijnen en het gebruik van felle kleuren.<ref name="Drenthe Kunst" />
Inmiddels telt het oeuvre van de toyisten 800 werken die variëren van schilderijen tot sculpturen en ruimtelijke objecten.


Dejo ging verder met het vormgeven van het toyisme. Hij wist wereldwijd een groep kunstenaars aan zich te binden, uit onder meer [[Nederland]], [[België]], [[Italië]], [[IJsland]], de [[Verenigde Staten]], [[Canada]], [[Mexico (land)|Mexico]], [[Peru]], [[Zuid-Afrika]], [[Australië (land)|Australië]], [[Thailand]] en [[Maleisië]]. Alle kunstenaars werken onder een pseudoniem en het maximum aantal leden van de groep ligt vast op 26: elk pseudoniem begint met een andere letter uit het alfabet.
Tot 2015 hadden de toyisten een permanente en wisselende expositie in de [[Toyisme Studio]] in Emmen. In datzelfde jaar hebben zij hun hoofdkwartier verhuisd naar Groningen. De galerie was voor twee jaar gevestigd in [[Villa Heymans]], naast het [[Groninger Museum]].<ref>http://www.dvhn.nl/nieuws/cultuur/toyisten-verruilen-emmen-voor-groningen-12509243.html</ref> Vanaf 2017 is toyisme gevestigd op het terrein van de [[KLM Flight Academy]] naast [[Groningen Airport Eelde]].<ref>{{Citeer web|url = https://www.rtvdrenthe.nl/nieuws/122674/Kunstenaarsgroep-Toyisten-terug-in-Drenthe|titel = Kunstenaarsgroep Toyisten terug in Drenthe|bezochtdatum = |auteur = |datum = 8 juni 2017|uitgever =}}</ref> Sinds juni 2020 is de kunstbeweging gevestigd in paviljoen Vredestein, ontworpen door architect [[Gerhardus Hoekzema]], in [[Zuidlaren]].<ref>{{Citeer web|url = https://www.rtvdrenthe.nl/nieuws/159077/Toyisten-betrekken-pand-voormalig-Dennenoord-terrein-Zuidlaren|titel = Toyisten betrekken pand voormalig Dennenoord Zuidlaren|bezochtdatum = |auteur = Jasmijn Wijnbergen |datum = 15 april 2020|uitgever =}}</ref>


==Voorbeelden==
==Filosofie==
Het werk van de toyisten kent een permanente en wisselende expositie in de [[Toyisme Studio]] in Emmen.
Toen het manifest door Dejo werd herschreven, kreeg het toyisme een nieuwe visie en een ander gedachtegoed. Aan de basis hiervan stond het egocentrische karakter in de kunst, terwijl in het toyisme het individu ondergeschikt is aan de groep. Daarom dragen zij in de publiciteit altijd een masker en werken zij onder een pseudoniem. Toyisten hebben verschillende culturele achtergronden maar hebben een gelijkgestemde opvatting over hoe het toyisme te interpreteren. Elke toyist kan zich uiten in de stijl zonder eigen waarde en gevoel te verliezen. Door de inbreng van verschillende disciplines ontstaan er nieuwe inzichten en wordt het gezamenlijke gedachtegoed versterkt. Toch blijft elke toyist in de positie om een eigen verhaal te vertellen en te verbeelden. Toyisten werken aan eigen toyistische kunstwerken, maar werken soms ook gezamenlijk aan een kunstwerk. Projecten als ''[[De Stip (Emmen)|De Stip]]'' worden altijd met een groep uitgevoerd. Het toyisme is als stijl direct herkenbaar ondanks de diversiteit en onderlinge verschillen tussen de toyisten.<ref>https://web.archive.org/web/20151130124232/http://www.toyism.com/Footer/Artists/art-movement-toyism</ref>


In 2004 opende de vroegere directeur van het [[Groninger Museum]], [[Frans Haks]], een tentoonstelling van de toyisten in [[Eindhoven]]. Destijds telde de groep zes leden.<ref>{{Citeer web|url = http://www.dekrantvantoen.nl/vw/article.do?code=DVHN&date=20040312&id=DVHN-20040312-DW01019007|titel = Frank Haks openent Toyisten-expositie|bezochtdatum = |auteur = |datum = 12 maart 2004|uitgever = Dagblad van het Noorden}}</ref> In Nederland exposeerden de toyisten daarna in [[Emmen (Drenthe)|Emmen]], [[Hooghalen]], [[Maassluis]] en [[Schiedam]] en buiten Nederland in [[Peking]], [[Cincinnati]], [[Houston]], [[Miami Beach]], [[Silkeborg (plaats)|Silkeborg]] en in [[Taiwan]] (National Taiwan Museum of Fine Arts).
==Expressies==
In 2004 opende de vroegere directeur van het [[Groninger Museum]], [[Frans Haks]], een tentoonstelling van de toyisten in [[Eindhoven]]. Destijds telde de groep zes leden.<ref>{{Citeer web|url = http://www.dekrantvantoen.nl/vw/article.do?code=DVHN&date=20040312&id=DVHN-20040312-DW01019007|titel = Frank Haks opent Toyisten-expositie|bezochtdatum = |auteur = |datum = 12 maart 2004|uitgever = Dagblad van het Noorden}}</ref> In Nederland exposeerden de toyisten daarna in [[Emmen (Drenthe)|Emmen]], [[Hooghalen]], [[Schiedam]], [[Assen]] [[Drents Museum]], [[Den Haag]] en [[Amsterdam]] en buiten Nederland in [[Peking]], [[Cincinnati]], [[Houston]], [[Miami]], [[Austin (Texas)|Austin]], [[San Antonio (Texas)|San Antonio]], [[New York (stad)|New York]], [[Keflavík]] en in [[Taiwan]] (National Taiwan Museum of Fine Arts).
[[Bestand:Ten Cate2 Emmen.jpg|thumb|300ppx|Hotel Ten Cate]]
=== Voorbeelden ===
Voorbeelden van het toyisme zijn:
* [[De Stip (Emmen)|De ''Stip'']] uit 2009, een beschildering van een 22 meter hoge voormalige [[Overslag (transport)|gasbol]] in Emmen. De ''Stip'' vertelt het verhaal van ''Leven met energie'' en is het grootste kunstwerk van Nederland.<ref name="ZOH">{{Citeer web|url = http://www.dekrantvantoen.nl/vw/page.do?code=ZOH&id=ZOH-01-031-20100608&aid=ZOH-20100608-01031004|titel = Grootste kunstwerk van Nederland|bezochtdatum = |auteur = Paul Abrahams|datum = 8 juni 2010|uitgever = De Zuidoosthoeker}}</ref>


Voorbeelden van het toyisme zijn:
*  [[De Stip (Emmen)|De ''Stip'']] uit 2009, een beschildering van een 22 meter hoge voormalige [[Overslag (transport)|gasbol]] in Emmen. De ''Stip'' vertelt het verhaal van ''Leven met energie'' en is het grootste kunstwerk van Nederland.<ref name="ZOH">{{Citeer web|url = http://www.dekrantvantoen.nl/vw/page.do?code=ZOH&id=ZOH-01-031-20100608&aid=ZOH-20100608-01031004|titel = Grootste kunstwerk van Nederland|bezochtdatum = |auteur = Paul Abrahams|datum = 8 juni 2010|uitgever = De Zuidoosthoeker}}</ref>
* De beschildering van de gevel van Hotel ten Cate in Emmen in 2012, met als thema ''Dromen als ontbijt''. Ook zijn meerdere kamers in het hotel door toyisten geschilderd.<ref>{{Citeer web|url = http://www.rtvdrenthe.nl/nieuws/hotel-emmen-veranderd-groot-schilderij|titel = Hotel in Emmen veranderd in groot schilderij|bezochtdatum = |auteur = |datum = 17 mei 2012|uitgever = RTV Drenthe}}</ref><ref>{{Citeer web|url = http://www.dvhn.nl/nieuws/drenthe/emmen-bekent-opnieuw-kleur-9054571.html|titel = Emmen bekent opnieuw kleur|bezochtdatum = |auteur = |datum = 16 mei 2012|uitgever = Dagblad van het Noorden}}</ref> In 2013 werd er in opdracht van het hotel ook in dezelfde toyistische kleuren van het hotel een [[Rolls-Royce Silver Spirit]] geschilderd.<ref>{{Citeer web|url = http://www.dvhn.nl/nieuws/groningen/bedrijf-uit-groningen-wrapt-rolls-royce-9811091.html|titel = Bedrijf uit Groningen 'wrapt' Rolls Royce|bezochtdatum = |auteur = |datum = 12 februari 2013|uitgever = Dagblad van het Noorden}}</ref>
* De beschildering van de gevel van Hotel ten Cate in Emmen in 2012, met als thema ''Dromen als ontbijt''. Ook zijn meerdere kamers in het hotel door toyisten geschilderd.<ref>{{Citeer web|url = http://www.rtvdrenthe.nl/nieuws/hotel-emmen-veranderd-groot-schilderij|titel = Hotel in Emmen veranderd in groot schilderij|bezochtdatum = |auteur = |datum = 17 mei 2012|uitgever = RTV Drenthe}}</ref><ref>{{Citeer web|url = http://www.dvhn.nl/nieuws/drenthe/emmen-bekent-opnieuw-kleur-9054571.html|titel = Emmen bekent opnieuw kleur|bezochtdatum = |auteur = |datum = 16 mei 2012|uitgever = Dagblad van het Noorden}}</ref> In 2013 werd er in opdracht van het hotel ook in dezelfde toyistische kleuren van het hotel een [[Rolls-Royce Silver Spirit]] geschilderd.<ref>{{Citeer web|url = http://www.dvhn.nl/nieuws/groningen/bedrijf-uit-groningen-wrapt-rolls-royce-9811091.html|titel = Bedrijf uit Groningen 'wrapt' Rolls Royce|bezochtdatum = |auteur = |datum = 12 februari 2013|uitgever = Dagblad van het Noorden}}</ref>
* [[Uppspretta]] - In 2013 werd in [[IJsland]] een verwaarloosde watertoren in de IJslandse stad [[Keflavík]] door de toyisten omgevormd tot een beeldverhaal dat de [[Legende (volksverhaal)|legende]] van Uppspretta weergeeft.<ref name=Beek>Editie waarin ''Wim van der Beek'' in vier hoofdstukken het [[Uppspretta]]-project beschrijft. Van het boek zijn honderd speciale exemplaren verschenen met een jute kaft (gemaakt van de jute koffiezakken waarmee het project tijdens realisatie was afgeschermd van de buitenwereld) en in het boek een zeefdruk van het project.</ref> Het is de grootste muurschildering in IJsland.<ref name="Keflavík">{{Citeer web|url = http://www.vf.is/mannlif/staersta-veggmalverk-a-islandi-gert-i-keflavik/58129|titel = Stærsta veggmálverk á Íslandi gert í Keflavík|bezochtdatum = |auteur = |datum = 7 juli 2013|uitgever = Víkurfréttir|taal = is}}</ref>
 
[[Bestand:Uppspretta by Evening.jpg|thumb|300px|''Uppspretta'' voormalige watertoren in Keflavik, IJsland]]
* [[Uppspretta]] - In 2013 werd in [[IJsland]] een verwaarloosde watertoren in de IJslandse stad [[Keflavík]] door de toyisten omgevormd tot een beeldverhaal dat de [[Legende (volksverhaal)|legende]] van Uppspretta weergeeft.<ref name="Beek">Editie waarin ''Wim van der Beek'' in vier hoofdstukken het [[Uppspretta]]-project beschrijft. Van het boek zijn honderd speciale exemplaren verschenen met een jute kaft (gemaakt van de jute koffiezakken waarmee het project tijdens realisatie was afgeschermd van de buitenwereld) en in het boek een zeefdruk van het project.</ref> Het is de grootste muurschildering in IJsland.<ref name="Keflavík">{{Citeer web|url = http://www.vf.is/mannlif/staersta-veggmalverk-a-islandi-gert-i-keflavik/58129|titel = Stærsta veggmálverk á Íslandi gert í Keflavík|bezochtdatum = |auteur = |datum = 7 juli 2013|uitgever = Víkurfréttir|taal = is}}</ref>
 
* Vanaf 2018 heeft toyisme het werkveld verlegd naar [[China]]. In [[Peking|Beijing]] werd de eerste prijs gewonnen in een kunstcompetitie die werd ondersteund door de [[ambassade]] van het Koninkrijk der Nederlanden in Beijing.<ref>{{Citeer web|url=https://www.rtvdrenthe.nl/nieuws/139120/Kunstenaarsgroep-De-Toyisten-wint-prijs-in-China|titel=Kunstenaarsgroep De Toyisten wint prijs in China| datum = 26 september 2018}}</ref> Hierdoor heeft de beweging het kunstwerk What’s for Dinner mogen maken in het [[798 Kunstdistrict]] in het [[Chaoyang (district)|Chaoyang District]]. Daarnaast heeft toyisme een community kunstproject gedaan in [[Hong Kong]] op een lagere school onder de naam [[Ark van Noach (schip)|Ark van Noach]] – De filosofie van het geloof.<ref>Sing Tao Daily, 20 oktober 2018, Hong Kong, Sing Tao Newspaper Group Limited, pp.8</ref>
 
== Toyisten ==
Alle toyisten, onder hun pseudoniemen, die tot het toyisme hebben behoord of horen:<ref>Rijksbureau voor Kunsthistorische Documentatie</ref>{{Bron?|Opgegeven bron is onvolledig en niet verifieerbaar, daarom bron gewenst. Zie ook Wikipedia:Verifieerbaarheid}}
{{Kolommen lijst| breedte=9| aantal=5
|
* Alfago
* Amukek
* Aniyina
* Bogha
* Blaak
* Bliissem
* Clamaoing
* Cluv
* Dejo
* Eiiz
* Fihi
* Gihili
* Hribso
* Iffio
* Iqoy
* Jaf’r
* Kixoz
* Knafoe
* Link
* Lodieteb
* Miku
* Mwano
* Nooiya
* Ollafinah
* Pixy
* Qooimee
* Roq
* Sassy
* Srylyn
* Toescat
* UULUU
* Vixyv
* Wennigeb
* Wolemeo
* Wywy
* Xippez
* Yoza
* Yicazoo
* Zigowst
}}


== Bibliografie ==
== Bibliografie ==
[[File:Publicaties Toyisme 1992-2013.jpg|thumb|Publicaties van de Toyisten]]
* 1993 - ''The Fairy Tale of the Toyists''
* 1993 - ''The Fairy Tale of the Toyists''
* 1996 - ''The History of the Toyists''
* 1996 - ''The History of the Toyists''
Regel 77: Regel 120:
* 2013 - ''Toyism Making History''
* 2013 - ''Toyism Making History''
* 2013 - ''More Art by Printing''
* 2013 - ''More Art by Printing''
* 2014 - ''[[Uppspretta]]''<ref name=Beek/>
* 2014 - ''[[Uppspretta]]''<ref name="Beek" />
 
;Literatuur
*Beek, Wim van der, ''Toyism Behind the Mask'', 2012, jubileumeditie, 20 jaar Toyisme, waarin 'Wim van der Beek in dertien hoofdstukken de stroming en de projecten beschrijft. Van het boek zijn honderd speciale exemplaren verschenen met voorop de kaft een [[driedimensionaal]] handbeschilderd masker en in het boek een zeefdruk van ''Moeder''. Er bestaat ook een publiekseditie.
[[Bestand:The Legend of Uppspretta.jpg|left|thumb|850px|<center>uitbeelding van de reis van Uppspretta</center>]]
{{Clearall}}
== Zie ook ==
== Zie ook ==
* [[De Stip (Emmen)|De Stip]]
* [[Uppspretta]]
* [[Lijst van Europese kunststromingen]]
* [[Lijst van Europese kunststromingen]]
 
== Externe links ==
== Externe link ==
* [http://www.toyisten.nl/ www.toyisten.nl]
* [http://www.toyisten.nl/ www.toyisten.nl]
 
* [http://toyism.biz/ toyism.biz]
{{Commonscat|Toyists}}
* [http://www.rtvdrenthe.nl/nieuws/hotel-emmen-veranderd-groot-schilderij ‘Hotel in Emmen veranderd in groot schilderij’]
{{Commonscat|Toyism|Toyisme}}
{{Appendix|1=Bronnen|2=
{{Appendix|1=Bronnen|2=
*Dagblad van het Noorden d.d. 6 september 2012: [http://www.dekrantvantoen.nl/vw/article.do?code=DVHN&date=20120906&id=DVHN-20120906-DO01038004 ’De tijd lijkt rijp voor de Toyisten’]
*Dagblad van het Noorden d.d. 6 september 2012: [http://www.dekrantvantoen.nl/vw/article.do?code=DVHN&date=20120906&id=DVHN-20120906-DO01038004 ’De tijd lijkt rijp voor de Toyisten’]
*Dagblad van het Noorden d.d. 6 september 2012: [http://www.dekrantvantoen.nl/vw/article.do?code=DVHN&date=20120616&id=DVHN-20120616-DO02049004 Overal Toyisme]
*Dagblad van het Noorden d.d. 6 september 2012: [http://www.dekrantvantoen.nl/vw/article.do?code=DVHN&date=20120616&id=DVHN-20120616-DO02049004 Overal Toyisme]
*Nieuwsblad van het Noorden d.d. 30 oktober 1997: [http://www.dekrantvantoen.nl/vw/article.do?code=NVHN&date=19971030&id=NVHN-19971030-AE0015009 Broadway-expositie bekroning van het eerste toyisten-lustrum]
*Nieuwsblad van het Noorden d.d. 30 oktober 1997: [http://www.dekrantvantoen.nl/vw/article.do?code=NVHN&date=19971030&id=NVHN-19971030-AE0015009 Broadway-expositie bekroning van het eerste toyisten-lustrum]
*Centrum Beeldende Kunst Drenthe [http://www.cbkdrenthe.nl/toyisten-toyisme-studio Toyisten/ Toyisme Studio]
*Centrum Beeldende Kunst Drenthe [https://web.archive.org/web/20140104022356/http://www.cbkdrenthe.nl/toyisten-toyisme-studio Toyisten/ Toyisme Studio]
-----
----
'''Literatuur'''
*Beek, Wim van der, ''Toyism Behind the Mask'', 2012, jubileumeditie, 20 jaar Toyisme, waarin 'Wim van der Beek in dertien hoofdstukken de stroming en de projecten beschrijft. Van het boek zijn honderd speciale exemplaren verschenen met voorop de kaft een [[driedimensionaal]] handbeschilderd masker en in het boek een zeefdruk van ''Moeder''. Er bestaat ook een publiekseditie.
-----
'''Noten'''
'''Noten'''
{{References}}
{{References}}
}}
}}
{{authority control|TYPE=t|Wikidata=Q2362424}}
<!--
{{ne|'''NE''' - clubje van schilders met zucht naar roem (zowel in de openbare ruimte als hier op WP, incl. anderstalige WP's), echter zonder erkenning van gezaghebbende instanties. De Jong, alias Dejo, (c.s.) lijkt over te lopen van self-fulfillment en dit artikel moet daar ogenschijnlijk aan bijdragen. Afgezien van het eigen ne van het onderwerp Toyisme, zit het artikel vol met pov. (Eventueel zou hooguit zou De Stip in Emmen een neutraal artikel verdienen, maar dan meer vanwege gasbol; en voor 'Uppspretta' hooguit een vermelding in het artikel over het plaatsje Keflavík.) Zie verder [[Overleg:Toyisme#Problemen]] voor enkele van de haken en ogen die maken dat afgezien van bovenstaande het artikel ne is, dus: zowel onderwerp als inhoud. NB: Zie ook nominatie [[Wikipedia:Te_beoordelen_pagina's/Toegevoegd_20210205#Toyisme_Studio]]. Het vergt enig graafwerk om erachter te komen hoe marketinggericht alles is en hoe flinterdun de roem (er wordt veel geschermd met 'internationaal' en kunst 'in de openbare ruimte' (waarvan de opdrachtgever niet is te achterhalen, dan wel niet eenvoudig is te achterhalen - wat een veeg teken is.))}} -->
[[Categorie:Nederlands kunstenaarscollectief]]
[[Categorie:Nederlands kunstenaarscollectief]]
[[Categorie:Kunststroming]]
[[Categorie:Kunststroming]]
[[Categorie:Cultuur in Emmen]]
[[Categorie:Cultuur in Emmen]]
[[Categorie:Cultuur in Groningen (stad)]]
[[Categorie:Popcultuur]]
[[Categorie:Toyisme| ]]

Huidige versie van 21 feb 2021 om 09:20

Toyisme
Bestand:TOYISTEN IJSLAND.jpg
Algemene gegevens
Ontstaan 1992
Plaats van ontstaan Emmen
Hoogtepunt 2001-heden
Bedenker Dejo
Onderdeel van Op zichzelf staand
Officiële website
rel=nofollow

Het toyisme is een internationale kunstbeweging. De kunstenaars treden naar buiten als collectief met uiteenlopende hedendaagse kunst. Het werd in 1992 opgericht in Emmen, Nederland. De kunstenaarsgroep die in deze kunstbeweging actief is, wisselde in de loop der jaren van samenstelling en inmiddels zijn wereldwijd tientallen kunstenaars aan het collectief verbonden.

De kunstenaarsbeweging is verantwoordelijk voor het grootste kunstwerk van Nederland, de Stip in Emmen,[1][2] en van IJsland, de watertoren Uppspretta in Keflavík.[3] Tot 2021 telde het oeuvre van de toyisten meer dan 800 werken die variëren van schilderijen tot sculpturen en ruimtelijke objecten.

Kunstbeweging

Het woord toyisme bestaat uit twee onderdelen. De letterlijke vertaling van de eerste lettergreep is speelgoed. Het achtervoegsel -isme refereert aan brede bewegingen of stromingen zoals die in de kunstwereld of in religie bestaan.[4]

Aan de basis van de kunstwerken liggen veelal eigenzinnige en eigentijdse filosofieën en inzichten, die verbeeld worden in een herkenbare wereld die daarentegen vreemd aandoet. Een anekdote is de rode lijn door een kunstwerk.[5]

In het manifest, notarieel vastgelegd op 5 september 1992, wordt de dominantie van het individualisme in de kunst gehekeld. Als reactie op het individualisme is het doel van het toyisme sindsdien om de kunst opnieuw centraal te stellen[5] en niet de kunstenaar. Dit wordt bijvoorbeeld tot uiting gebracht door het dragen van gezichtsmaskers en het werken onder een pseudoniem.[6]


„Op zoek naar kunsthistorische kaders waarbinnen het werk en het gedachtegoed van de toyisten geplaatst kan worden zijn verwijzingen naar de popart ... Keith Haring en graffiti ... onontkoombaar. ... De geestverwantschap met toonaangevende vertegenwoordigers van die beweging is groot. Een van de meest in het oog springende overeenkomsten is het gebruik van pseudoniemen. Ook de bewuste keuze voor anonimiteit, ontindividualisering, de voorkeur voor een guerrilla-achtige aanpak, voorliefde voor de openbare ruimte als podium en een anti-establishment mentaliteit verbindt de toyisten met graffitikunstenaars.”
Kunstrecensent W. van der Beek, in: Toyism behind the mask, 2012[7]

Geschiedenis

De stijl van het toyisme is op te delen in twee periodes. De eerste periode liep van 1992 tot 2000, de tweede periode van 2002 tot heden. Beide periodes lopen zowel artistiek als persoonlijk geheel uiteen.

1992-2000

De naam toyisme ontstond in 1990 toen Dejo (pseudoniem) een grafisch werk maakte met de titel “Ontsnapping van computerspinnen”. Het was dit werk en later meer gelijksoortige werken die aan de wieg stonden van de stijl aan het begin van de jaren negentig. Het duurde echter nog twee jaar voordat dit uitmondde in een manifest.[8]

Dejo is ook de schrijver van dit manifest dat de naam Moeder draagt. Hij schreef het op 5 september 1992 en na een maand sloten twee andere kunstschilders uit Emmen zich bij de beweging aan. Het eerste werk werd vertoond op 24 februari 1993 in het Veenpark.[5][9] Een jaar na de oprichting werd werk tentoongesteld in New York. In de beginfase werd in elk werk een symbool van de drie kunstenaars verwerkt.

Aan de basis van de kunstrichting ligt een figuratieve stijl die aanvankelijk vooral geïnspireerd was op het computerspel Super Mario en de spelcomputer Nintendo.

De wolken op de achtergrond van dit spel en de computer waren inspiratiebronnen en zijn direct terug te herleiden als kenmerkende symbolen van de stijl van het toyisme destijds. Zo werd eerst vooral nog simpele kunst voortgebracht met beeldelementen die zich herhaalden zoals de spaceshuttle en de computer.[5]

De Stip - Leven met energie aan de Dordsestraat te Emmen

Sinds 2002

Dejo gaf het toyisme verder vorm en herschreef het manifest in 2001 geheel. Hierdoor werden de beperkingen van de steeds terugkerende symbolen afgeworpen. Niettemin is de figuratieve stijl nog steeds leidend. Verder is er sprake van strakke afgebakende vlakken en lijnen en het gebruik van felle kleuren.[5]

Er sloten zich kunstenaars uit Nederland en een reeks andere landen aan, uit onder meer België, Duitsland, Italië, IJsland, Roemenië, de Verenigde Staten, Canada, Mexico, Peru, Zuid-Afrika, Australië, Thailand, Maleisië en China. Alle kunstenaars werken onder een pseudoniem en het maximum aantal leden van de groep ligt vast op 26: elk pseudoniem begint met een andere letter uit het alfabet.

Inmiddels telt het oeuvre van de toyisten 800 werken die variëren van schilderijen tot sculpturen en ruimtelijke objecten.

Tot 2015 hadden de toyisten een permanente en wisselende expositie in de Toyisme Studio in Emmen. In datzelfde jaar hebben zij hun hoofdkwartier verhuisd naar Groningen. De galerie was voor twee jaar gevestigd in Villa Heymans, naast het Groninger Museum.[10] Vanaf 2017 is toyisme gevestigd op het terrein van de KLM Flight Academy naast Groningen Airport Eelde.[11] Sinds juni 2020 is de kunstbeweging gevestigd in paviljoen Vredestein, ontworpen door architect Gerhardus Hoekzema, in Zuidlaren.[12]

Filosofie

Toen het manifest door Dejo werd herschreven, kreeg het toyisme een nieuwe visie en een ander gedachtegoed. Aan de basis hiervan stond het egocentrische karakter in de kunst, terwijl in het toyisme het individu ondergeschikt is aan de groep. Daarom dragen zij in de publiciteit altijd een masker en werken zij onder een pseudoniem. Toyisten hebben verschillende culturele achtergronden maar hebben een gelijkgestemde opvatting over hoe het toyisme te interpreteren. Elke toyist kan zich uiten in de stijl zonder eigen waarde en gevoel te verliezen. Door de inbreng van verschillende disciplines ontstaan er nieuwe inzichten en wordt het gezamenlijke gedachtegoed versterkt. Toch blijft elke toyist in de positie om een eigen verhaal te vertellen en te verbeelden. Toyisten werken aan eigen toyistische kunstwerken, maar werken soms ook gezamenlijk aan een kunstwerk. Projecten als De Stip worden altijd met een groep uitgevoerd. Het toyisme is als stijl direct herkenbaar ondanks de diversiteit en onderlinge verschillen tussen de toyisten.[13]

Expressies

In 2004 opende de vroegere directeur van het Groninger Museum, Frans Haks, een tentoonstelling van de toyisten in Eindhoven. Destijds telde de groep zes leden.[14] In Nederland exposeerden de toyisten daarna in Emmen, Hooghalen, Schiedam, Assen Drents Museum, Den Haag en Amsterdam en buiten Nederland in Peking, Cincinnati, Houston, Miami, Austin, San Antonio, New York, Keflavík en in Taiwan (National Taiwan Museum of Fine Arts).

Hotel Ten Cate

Voorbeelden

Voorbeelden van het toyisme zijn:

  • De Stip uit 2009, een beschildering van een 22 meter hoge voormalige gasbol in Emmen. De Stip vertelt het verhaal van Leven met energie en is het grootste kunstwerk van Nederland.[1]
  • De beschildering van de gevel van Hotel ten Cate in Emmen in 2012, met als thema Dromen als ontbijt. Ook zijn meerdere kamers in het hotel door toyisten geschilderd.[15][16] In 2013 werd er in opdracht van het hotel ook in dezelfde toyistische kleuren van het hotel een Rolls-Royce Silver Spirit geschilderd.[17]
Uppspretta voormalige watertoren in Keflavik, IJsland
  • Uppspretta - In 2013 werd in IJsland een verwaarloosde watertoren in de IJslandse stad Keflavík door de toyisten omgevormd tot een beeldverhaal dat de legende van Uppspretta weergeeft.[18] Het is de grootste muurschildering in IJsland.[3]
  • Vanaf 2018 heeft toyisme het werkveld verlegd naar China. In Beijing werd de eerste prijs gewonnen in een kunstcompetitie die werd ondersteund door de ambassade van het Koninkrijk der Nederlanden in Beijing.[19] Hierdoor heeft de beweging het kunstwerk What’s for Dinner mogen maken in het 798 Kunstdistrict in het Chaoyang District. Daarnaast heeft toyisme een community kunstproject gedaan in Hong Kong op een lagere school onder de naam Ark van Noach – De filosofie van het geloof.[20]

Toyisten

Alle toyisten, onder hun pseudoniemen, die tot het toyisme hebben behoord of horen:[21][bron?]

  • Alfago
  • Amukek
  • Aniyina
  • Bogha
  • Blaak
  • Bliissem
  • Clamaoing
  • Cluv
  • Dejo
  • Eiiz
  • Fihi
  • Gihili
  • Hribso
  • Iffio
  • Iqoy
  • Jaf’r
  • Kixoz
  • Knafoe
  • Link
  • Lodieteb
  • Miku
  • Mwano
  • Nooiya
  • Ollafinah
  • Pixy
  • Qooimee
  • Roq
  • Sassy
  • Srylyn
  • Toescat
  • UULUU
  • Vixyv
  • Wennigeb
  • Wolemeo
  • Wywy
  • Xippez
  • Yoza
  • Yicazoo
  • Zigowst

Bibliografie

  • 1993 - The Fairy Tale of the Toyists
  • 1996 - The History of the Toyists
  • 2004 - The Building Blocks of the Toyists
  • 2004 - Playing Dice with the Toyists
  • 2004 - Invasion of the Toyists
  • 2005 - Let the Games Begin[22]
  • 2007 - Art through the Mind of a Toyist
  • 2011 - Connecting the Dots
  • 2011 - The Toyists have landed
  • 2012 - Toyism Behind the Mask
  • 2013 - Toyism Making History
  • 2013 - More Art by Printing
  • 2014 - Uppspretta[18]
Literatuur
  • Beek, Wim van der, Toyism Behind the Mask, 2012, jubileumeditie, 20 jaar Toyisme, waarin 'Wim van der Beek in dertien hoofdstukken de stroming en de projecten beschrijft. Van het boek zijn honderd speciale exemplaren verschenen met voorop de kaft een driedimensionaal handbeschilderd masker en in het boek een zeefdruk van Moeder. Er bestaat ook een publiekseditie.
uitbeelding van de reis van Uppspretta

Zie ook

Externe links

Wikimedia Commons  Zie ook de categorie met mediabestanden in verband met Toyisme op Wikimedia Commons.

rel=nofollow

Bronnen, noten en/of referenties

Bronnen

Noten

  1. ↑ 1,0 1,1 Paul Abrahams. Grootste kunstwerk van Nederland. De Zuidoosthoeker (8 juni 2010)
  2. º Gemeente Emmen, De Stip
  3. ↑ 3,0 3,1 (is) Stærsta veggmálverk á Íslandi gert í Keflavík. Víkurfréttir (7 juli 2013)
  4. º Beek, W. van der (2012) Toyism Behind the Mask. Zwolle: Uitgeverij de Kunst, pp. 8 ISBN 978-94-91196-20-1
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 Drenthe Kunst Breed in Beeld, DEJO - Toyisme Studio
  6. º Zuidoosthoeker, Boekpresentatie toyisten, 29 januari 2014
  7. º Beek, W. van der (2012), Toyism Behind the Mask. Zwolle: Uitgeverij de Kunst, pp. 34 ISBN 978-94-91196-20-1
  8. º Beek, W. van der (2012) Toyism Behind the Mask. Zwolle: Uitgeverij de Kunst, blz. 10 ISBN 978-94-91196-20-1
  9. º Peter Sierksma, Het laatste manifest van de eeuw, 9 april 2008
  10. º http://www.dvhn.nl/nieuws/cultuur/toyisten-verruilen-emmen-voor-groningen-12509243.html
  11. º Kunstenaarsgroep Toyisten terug in Drenthe (8 juni 2017)
  12. º Jasmijn Wijnbergen. Toyisten betrekken pand voormalig Dennenoord Zuidlaren (15 april 2020)
  13. º https://web.archive.org/web/20151130124232/http://www.toyism.com/Footer/Artists/art-movement-toyism
  14. º Frank Haks opent Toyisten-expositie. Dagblad van het Noorden (12 maart 2004)
  15. º Hotel in Emmen veranderd in groot schilderij. RTV Drenthe (17 mei 2012)
  16. º Emmen bekent opnieuw kleur. Dagblad van het Noorden (16 mei 2012)
  17. º Bedrijf uit Groningen 'wrapt' Rolls Royce. Dagblad van het Noorden (12 februari 2013)
  18. ↑ 18,0 18,1 Editie waarin Wim van der Beek in vier hoofdstukken het Uppspretta-project beschrijft. Van het boek zijn honderd speciale exemplaren verschenen met een jute kaft (gemaakt van de jute koffiezakken waarmee het project tijdens realisatie was afgeschermd van de buitenwereld) en in het boek een zeefdruk van het project.
  19. º Kunstenaarsgroep De Toyisten wint prijs in China (26 september 2018)
  20. º Sing Tao Daily, 20 oktober 2018, Hong Kong, Sing Tao Newspaper Group Limited, pp.8
  21. º Rijksbureau voor Kunsthistorische Documentatie
  22. º Met een voorwoord van Frans Haks, voormalig directeur van het Groninger Museum
rel=nofollow
rel=nofollow
rel=nofollow
Overgenomen van "https://nl.wikisage.org/w/index.php?title=Toyisme&oldid=322529"