Palindroom

Een palindroom (van het Grieks: πάλιν, pálin: opnieuw; δρόμος, drómos: lopen, doorlopen (van τρέχειν, ’tréchein’: lopen)) (ook wel keerwoord of spiegelwoord) is een symmetrische sequentie, zoals een woord of een getal.

Voorbeelden van palindroomgetallen zijn 1001 en 12345678987654321: van links naar rechts gelezen zijn ze hetzelfde als van rechts naar links gelezen.

Voorbeelden van palindromische woorden zijn woorden in de Nederlandse taal zoals kok, pap, lol, lepel, etc.

Voorbeelden

Literatuur/Lectuur

Battus (Hugo Brandt Corstius) heeft veel palindromische zinnen bedacht, verzameld en opgeschreven in zijn boeken Opperlandse taal- & letterkunde en symmys. Nog voor Battus besteedde de journalist Nico Scheepmaker er in zijn column ’Hopper' in ’de Volkskrant’ begin Jaren 70 al uitgebreid aandacht aan, en de ANS (wat stond voor Algemene Nederlandse Schoolagenda) schreef in zijn editie voor het schooljaar 1961/62 zelfs een prijsvraag uit wie het langste en meest originele palindroom kon bedenken (hoofdprijs een boekenbon van fl. 50,-). Winnaar werd onderstaande zin „Koos Eekfeen...”.

In het Engels en Frans worden zelfs complete palindromische verhalen geschreven. (Adams woorden toen hij Eva voor het eerst ontmoette: „Madam, I’m Adam”. Haar antwoord: „Sir, I’m Iris” of „Eve”. Een ander palindroom is „Do geese see God?”. Nog langer is „Did I draw Della too tall, Edward? I did?”. Of „A man, a plan, a canal: Panama.”

    Zie ook: het Satorvierkant

Nederlandse woorden en namen

• Persoonsnamen: Ada, Aña, Anna, Aviva, Bob, Ebbe, Elle, Eppe, Ette, Eve, Hannah, Idi, Laval, Natan, Okko, Onno, Otto, Pip, Pop, Reinier, Sas, Suus, Tat, Viv, Eke.
• Geografische namen: Ede, Epe, Ee.
• Korte palindromen: daad, dood, kok, kajak, lel, lepel, lol, lul, madam, mam, neen, negen, nemen, neven, non, pap, pop, pup, raar, radar, redder, rotor, sas, sis, solo’s, soos, tot, nekken, neppen, serres.
• Langere palindromen: deelleed, droommoord, droomoord, eibofobie, Legovogel, meetsysteem, nepparterretrappen, parterretrap, racecar, taartstraat, legersregel.
• Zeer lange palindromen: koortsmeetsysteemstrook, legermeetsysteemregel, parterrestaalplaatserretrap, nepparterreserretrappen.

Langste palindroom

• Eén van de bekendste palindroomzinnen is ontstaan, toen het Panamakanaal werd gegraven; a man, a plan, a canal: Panama.
• Het langste bekende palindroom in alle talen is het 23-letterig woord νιψονανομηματαμημονανοψιν, dat Oud-Grieks is en zoveel betekent als was je ziel, niet alleen je gezicht.
• Het langste palindroom in het Oxford Engelse Woordenboek is het 12-letterig tattarrattat, een nonce woord betekenende rat-een-tat uit. De Ierse auteur James Joyce gebruikte het woord in Ulysses (1922): „ik wist zijn tattarrattat aan de deur”. Langer, maar niet in een literair werk gebruikt, is het woord partyboobytrap. Het telt 14 in plaats van 12 letters.
• Het langste palindroom, dat in het Nederlands Guinness Book of Records heeft gestaan was koortsmeetsysteemstrook. Maar ijverige palindromers kwamen ook aandraven met potstalmelkkoortspilstaalplaatslipstrookklemlatstop.
• Als je de woorden nep - pen toevoegt aan koortsmeetsysteemstrook, krijg je het woord: Nepkoortsmeetsysteemstrookpen, uitleg: een nep-pen om strookjes mee in te vullen van een systeem dat koorts meet.

Nederlandse zinnen

• De sla nemen als Ed
• Lezen is in, ezel
• Fel temde pap ed met lef
• Baas, neem een racecar, neem een Saab.
• ’Mooie zeden in Ede’, zei oom.
• Nelli plaatst op ’n parterretrap ’n pot staalpillen. (afkomstig uit Opperlandse taal- & letterkunde)
• Tom, ram of omarm Ot.
• Een ton snot, nee.
• ’De mooie zeeman nam Anna mee’, zei oom Ed.
• Nepmop: net alsof u net sufte? O, massa moet fusten ufo’s laten pompen.
• Pa, al ski jij, ik slaap.
• Koos u de garage dus ook?
• Ai, de media.
• Laat af, Sire, velpon eten op lever is fataal.
• Jij slaapt, ronkt, knort; ronkt, knort pa als jij?
• Er is daar nog onraad, Sire.
• ’n Ezel laat Reinier taal lezen.
• Koot, mannen, nam ei. Bie, mannen, nam ’t ook. (Van Kooten en De Bie)
• Nora bedroog, o zo goor, de baron.
• Gadsi, ’t is dag.
• Leverde die kale dame op ’n poema de lakei de drevel?
• Koos Eekfeen keek maar door ’t rood kerkraam maar krek door ’t rood raam keek neef Kees ook.
• Ik ski.
• Steeds in ere heren is de ets.
• Ah, hé, de man nam Ed, eh... ha!
• En er is ananas Irene.
• De racecar, Ed.
• De ufo’s of u, Ed.
• Ojo, legovogel, ojo.
• Partizan-oen ! Neonazitrap

Nederlandse zinnen, tevens elkaars anagram

• Top steelt asla, als atleet spot.
• Laat stopte Els, sleet pot staal.

Nederlandse zinnen per woord

Bij deze vorm van palindroomzinnen worden de woorden van achter naar voor gelezen, niet de letters.

• Kauwen paarden als kraaien; dat is waar, niet waar is dat kraaien als paarden kauwen.
• Lollig zijn lui die zeggen: die lui zijn lollig.
• Gieren kunnen goed vliegen; dat is waar, niet waar is dat vliegen goed kunnen gieren.
• Boeren kunnen goed knorren; dat is waar, niet waar is dat knorren goed kunnen boeren.
• Wel, niet nietmachine niet? Niet naaimachine dus? Neen! Dus: naaimachine niet niet, nietmachine niet wel.

Moses Kiptanui

• Mooi: u, nat, pikt eelt af, of atleet Kiptanui, oom.

Palindroom naar aanleiding van het wereldrecord 3000 meter steeplechase van 8.02,08 van Moses Kiptanui in 1992.

Reclame en popcultuur

In de reclame en popcultuur worden er ook vaak (niet-bestaande) palindromen bedacht. Een voorbeeld is de Pokémon Girafarig, of het wasmiddelmerk, Omo. Een voorbeeld uit de popcultuur is het nummer „BoB” van Weird Al Yankovic, een remake van het nummer „Subterranean Homesick Blues” van Bob Dylan: dit nummer bestaat volledig uit palindromen.

Andere soorten

Er zijn ook woorden die door de leesrichting om te draaien in elkaar overgaan, zoals:

• koorts - strook
• leger - regel
• regen - neger
• moord - droom
• sloop - Pools
• klak - kalk
• ronk - knor
• stop - pots
• krap - park
• klok - kolk
• kerk - krek
• pils - slip
• eens - snee
• rook - koor

Er zijn ook woorden en letters die bij spiegelen in een verticale as weer hetzelfde zijn, zoals:

• Letters: l, o, T, w, v en i.
• bood of bod
• lol of tot
• wow

Een woord dat ondersteboven weer hetzelfde is, is:

• nu
• nou
• dop
• doop

Externe links

• World’s Longest Palindrome? 15,139 17,259 words. Website van Peter Norvig met een (door een computer gegenereerde) Engelse palindroomzin van 17.259 woorden/72.046 letters. (en)
• Amoebe oma Website om palindromen te genereren.