Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Twijfel
Twijfel of twijfelen is het niet kunnen kiezen tussen zaken die gekend zijn, vanwege een gebrek aan vastheid van wil of besluit (besluiteloosheid). De stam twij- is etymologisch verwant aan het woord voor het getal twee. In feite komt twijfel voort uit de beredenerende manier van denken, wat de meeste mensen doen. Door deze lineaire beredeneringen worden afzonderlijke (beknopte) begrippen gevormd, die ook afzonderlijk en gelijktijdig het maken van één eindconclusie belemmeren, oftewel het maken van een keuze belemmeren. Veelal hebben ook bepaalde gevoelswaarden hun invloed (inmenging).
Iemand die veel twijfelt noemt men een twijfelaar(ster), en iets dat te betwijfelen is twijfelachtig.
In de filosofie wordt gesproken van methodische twijfel: men kan aan alles (ook het zintuiglijk waarneembare) twijfelen, behalve aan het feit dat aan alles te twijfelen valt. Het is zeker dat ik op dit moment twijfel, dus dat ik denk. Alles wat ik buiten mij waarneem zou bedrieglijk kunnen zijn, alles wat ik maar kàn denken zou onwaar kunnen zijn, maar dat ik denk, betekent dat ik besta, dat ik in ieder geval zeker van mezelf kan zijn als denkend wezen. Het bekende adagium van Descartes is daarvan de kernachtigste formulering: "Dubito, ergo cogito, ergo sum" (ik twijfel, dus ik denk, dus ik ben).
Het uitstellen van een oordeel lijkt op twijfel; de Stoïcijnen deden dat met overtuiging, met als doel zo veel mogelijk gegevens te verzamelen alvorens tot een oordeel te komen. Onthouden van oordeel is een methodische noodzaak in de fenomenologie. De uitdrukking "het voordeel van de twijfel hebben / geven" houdt in dat vanwege die aanwezige twijfel iemand of iets het voordeel (doorgang, erkenning, verkrijging, beschikking enz.) krijgt toegewezen. Zo wordt een eventuele onterechte afwijzing voorkomen / vermeden.
In de psychiatrie is pathologische twijfel een bekende aandoening. Twijfel kan pathologisch zijn als hij destructief is voor de persoon zelf of voor zijn omgeving, tot volslagen immobilisme aanzet of veel te lang duurt. Een voorbeeld hiervan in de literatuur is Hamlet, die in het gelijknamige stuk van Shakespeare letterlijk gek wordt van de twijfel.
Volgens aanhangers van de theorie van begrijpend denken kunnen bij beelddenken woorden, beredeneringen en de daardoor ontstane twijfel meestal zelfs helemaal achterwege blijven. Het zou gaan om een vorm van niet-lineair denken waarbij de veelheid aan begrippen als één geheel wordt geschouwd, waardoor ze dan wel samenhang verkrijgen.
Twijfelen of weifelen
Het werkwoord weifelen heeft dezelfde wortel als wuiven, en betekent van oorsprong heen en weer bewegen. De huidige betekenis van aarzelen is wellicht mede ontstaan door de gelijkenis (in vorm en betekenis) met 'twijfelen'. Als voornaamste verschil tussen de twee wordt gezien dat er bij twijfel sprake moet zijn van twee (of meer) alternatieven, terwijl men kan weifelen zonder dat er überhaupt iets te kiezen is. De mengvorm wijfelen wordt weliswaar al sinds de 17e eeuw in het Nederlands gebruikt, maar is niettemin een foutieve spellingsvorm.
Zie ook
- Twijfelaar (bed)
- Twijfelarij, scepticisme.