Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Tonijnen
| Tonijnen | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Een tonijn (Thunnus thynnus) | |||||||
| Taxonomische indeling | |||||||
| |||||||
| Geslacht | |||||||
| Thunnus South, 1845 | |||||||
| Ondergeslacht | |||||||
 Afbeeldingen Tonijnen |
Tonijn is een verzamelnaam voor enkele soorten oceaanvissen uit de familie der makrelen (Scombridae). In het bijzonder worden de soorten in het geslacht Thunnus tot de tonijnen gerekend. Tonijnen zijn snelle zwemmers die snelheden kunnen bereiken van bijna 80 km/u. Hun lichaam is dichtbij de staart erg slank, de staart is diep gevorkt, en er zijn twee rugvinnen.
Anders dan de meeste vissen, die wit vlees hebben, heeft de tonijn roze vlees. Dit komt door het myoglobine in de spieren van de tonijn. Deze rode spieren geven de tonijn een groot uithoudingsvermogen. Van sommige grotere tonijnsoorten, zoals de blauwvintonijn (bluefin), is de temperatuur van de lichaamskern hoger dan de watertemperatuur. Dit stelt hen in staat om in koelere wateren te leven dan andere vissoorten.[1]
Tonijnen voeden zich met haring, makreel, inktvis en zandspiering en kwallen. Ze komen het gehele jaar voor in de Atlantische Oceaan, Grote Oceaan en de Middellandse Zee, in de lente en zomer trekken ze noordwaarts en komen dan soms in de Noordzee voor.
Taxonomie
Volgens ITIS[2] wordt het geslacht Thunnus onderverdeeld in de volgende soorten:
Ondergeslacht Thunnus (Neothunnus) Kishinouye, 1923
- Thunnus albacares (Bonnaterre, 1788)
- Thunnus atlanticus (Lesson, 1831)
- Thunnus tonggol (Bleeker, 1851)
Ondergeslacht Thunnus (Thunnus) South, 1845
- Thunnus alalunga (Bonnaterre, 1788)
- Thunnus maccoyii (Castelnau, 1872)
- Thunnus obesus (Lowe, 1839)
- Thunnus orientalis (Temminck and Schlegel, 1844)
- Thunnus thynnus (Linnaeus, 1758)
Soorten van de commerciële visvangst
- Thunnus maccoyii - Southern bluefin Tuna (zuidelijk blauwvintonijn) - wordt het meest bedreigd in haar voortbestaan
- Thunnus thynnus - Northern bluefin Tuna (noordelijke blauwvintonijn) - wordt het meest bedreigd in haar voortbestaan
- Thunnus obesus – Big eye Tuna (grootoogtonijn) - alle grootoogbestanden lopen terug en de meeste zijn overbevist
- Thunnus albacares – Yellowfin Tuna (geelvintonijn) - alle geelvinbestanden lopen terug en worden in toenemende mate overbevist
- Thunnus tonggol – Longtail Tuna (langstaarttonijn)
- Thunnus atlanticus – Blackfin Tuna (zwartvintonijn)
- Thunnus alalunga - Albacore (albacore of witte tonijn) - nog niet alle bestanden worden overbevist
Consumptie
Bijna alle commercieel gevangen blauwvintonijn, ook wel reuzentonijn genoemd, gaat naar Japan. Hij wordt daar rauw gegeten als sushi en sashimi. Als gevolg van de overbevissing is met name het aantal blauwvintonijnen in aantal afgenomen. Deze soort heeft inmiddels de status 'ernstig bedreigd'. De vraag naar tonijn blijft echter groeien door een hevige concurrentiestrijd tussen de Japanse Genki Sushi en de Britse Yo Sushi restaurantketens. Er zijn ook soorten die ondanks de visserij goed weten stand te houden, zoals de vaak als tonijn verkochte skipjack. Belangrijk is de herkomst van de vis en de manier waarop gevist wordt (handlijn of longline). De Viswijzer geeft actuele informatie over welke soorten duurzaam gevangen worden en niet bedreigd worden.
Het vlees van een tonijn heeft een betrekkelijk hoog kwikniveau, omdat zij hoger in de voedselketen zitten dan de meeste andere consumptievissen. Hierdoor kan het eten van veel tonijn schadelijk zijn voor de gezondheid. De Amerikaanse FDA heeft in maart 2004 richtlijnen opgesteld waarin zwangere vrouwen, borstvoedende moeders en kinderen wordt aangeraden niet te veel tonijn te eten.
Behalve voor de consumptie wordt de tonijn ook gevangen in de sportvisserij.
Vangst
De blauwvintonijn wordt al meer dan 2000 jaar in de Middellandse zee gevangen. De Grieken, Romeinen en Feniciërs maakten melding van de jacht op de blauwvintonijn. Het dier trekt ieder jaar in mei - juli in grote groepen naar de Middellandse Zee om kuit te schieten. Hij is dan (te) makkelijk te vangen. Andere soorten tonijn komen niet altijd op dezelfde plek terug. Het gewicht van gevangen tonijn neemt af in de loop der jaren. Was halverwege de vorige eeuw een gewicht van 700 kilo niet ongewoon, nu is een gewicht van 200 kilo een topexemplaar. Momenteel kent de tonijnvloot een overcapaciteit van bijna 400% ten opzichte van het duurzaamheidsquotum.
Kweek
Sinds de jaren 90 wordt tonijn ook gekweekt in open water (aquacultuur). Jonge exemplaren worden in het wild gevangen en in een aantal maanden vetgemest met wilde sardien, haring en inktvis (de tonijn is een vleeseter). Door de grote aantallen, hoge dichtheid, productie van uitwerpselen, en het gebruik van antibiotica zijn de tonijnboerderijen te vergelijken met bioindustrie aan land. Een stap verder, maar veel moeilijker, is het kweken van tonijn van ei tot volwassen dier waardoor er helemaal geen wilde vis meer nodig is. In 2002 slaagde Japan er in om de tonijn op deze manier te kweken en in 2004 kwamen er bescheiden hoeveelheden van de Kindai-tonijn op de markt. Australië en Europa hebben inmiddels ook kweekprojecten opgestart. Er wordt geëxperimenteerd met plantaardig voedsel om wilde vis te ontzien.
Regelgeving en Controle
De Internationale Commissie voor het beheer van de Atlantische Tonijn (ICCAT) is verantwoordelijk voor het vaststellen van vangstquota. Daarbij wordt ze geadviseerd door tonijnwetenschappers die hun adviezen baseren op duurzame bevissing. Echter, de quota van de ICCAT zijn hoger dan wat de tonijnwetenschappers adviseren. Bovendien worden de quota op allerlei manier ontdoken. Om de tonijn te redden zou er in de Middellandse Zee een absoluut vangstverbod tijdens de paringsperiode van mei tot juli ingesteld moeten worden. De EU speelt een dubbelrol. Enerzijds heeft ze Spaanse, Franse en Italiaanse tonijnvissers gesubsidieerd, anderzijds probeert ze nu met subsidies de overcapaciteit weer terug te brengen. Controle op naleving wordt uitgevoerd door het Europese Visserij Controle Agentschap. De meest vergaande politieke maatregel die recent is voorgesteld is de internationale handel in reuzentonijn volledig te verbieden door de blauwvintonijn op CITES lijst 1 (dat zijn direct met uitsterven bedreigde dieren en planten) te plaatsen.
Handel
Het Japanse Mitsubishi Corporation is de grootste importeur van tonijn en beschikt over een eigen tonijnvloot en tonijnboerderijen. Verder produceert en verhandelt ze auto's, schepen, motoren, olie, kolen, metalen, voedingsmiddelen. Zij erkent dat er een probleem is maar blijft de handel in tonijn voortzetten.
In 2007 zijn de laatste blauwvintonijnproducten uit de Nederlandse supermarkten verwijderd. In 2008 zijn de meeste supermarkten gestopt met overbeviste geelvintonijnsteaks [3]. Ook volgens de ISSF wordt blauwvintonijn uitsluitend vers aangeboden en niet meer in blik in de supermarkten [4]. Een probleem blijft de illegale, ongereguleerde en ongerapporteerde vangst van tonijn. Dit wordt ook door de ISSF erkend.
Referenties
- º Tuna: Physiology, Ecology, and Evolution. Fish Physiology Series Vol. 19 (Series editors: W. S. Hoar, D. J. Randall and A. P. Farrell).
- º Thunnus volgens ITIS
- º Maak Schoon Schap.
- º ISSF is: International Seafood Sustainability Foundation, een organisatie opgericht door tonijnproducent RioMare waarin wetenschappers en WWF vertegenwoordigd zijn.
- Steven Adolf (2009) Reuzentonijn. Opkomst en ondergang van een wereldvis. Prometheus / NRC Handelsblad. ISBN 9789044613674
- Richard Ellis (2009) Tuna: Love, Death, and Mercury, ISBN 978-0307387103