Messianisme

Onder het begrip messianisme verstaat men de hoop op een messias: een redder of verlosser, die een uitweg verschaft uit de huidige als negatief ervaren situatie en een nieuwe toestand van rechtvaardigheid en geluk inluidt. In eerste instantie is messianisme een religieus begrip. Verder wordt ook de hoop op een politiek-sociale redderfiguur onder de noemer „messianisme” geplaatst.

Messianisme, de verwachting van een messias, is verwant aan het millenarisme, de verwachting van komende betere tijden.

Het begrip is afgeleid van het woord messias, afkomstig van het Hebreeuws masjiach, gezalfde. Op die joodse hoop was de activiteit van Jezus van Nazareth gebaseerd, die door zijn discipelen Christus werd genoemd. Christus, van het Grieks: christos, is een Griekse vertaling van het Hebreeuwse woord masjiach. In het christendom bleef de messiaanse hoop bewaard door de verwachting van een tweede komst van Christus.

Ook in de islam heeft Jezus (in het Arabisch Isa) de titel Mesih. Men keek in de islam ook uit naar de komst van de Mahdi.

Voorbeelden van messianisme in het jodendom

De beweging rond Jezus van Nazareth, waaruit het christendom voortkwam, was een uitdrukking van messianisme. De Joodse bevrijdingsbeweging onder Bar Kochba was ook een uiting van messianisme. In de achtste eeuw er in het Perzische rijk verschillende messias-kandidaten op: Abu Isa, Yudghan, Mushka en Serenus van Syrië. Toen de Joden tegen het einde van de 15e eeuw van het Iberisch schiereiland verdreven werden, zorgde dit voor een opleving van het messianisme, met name ook rond Isaac Luria (1534–1572) te Safed.

Sjabtai Tsvi kreeg heel wat volgelingen, maar veroorzaakte grote opschudding toen hij in 1666 onder druk van de sultan moslim werd. Ook Jakob Frank (1726-1791) een groep volgelingen, die hem deels volgde toen hij zich tot het katholicisme bekeerde.

Tegen het einde van de twintigste eeuw zagen de chassidim van de Chabad-Lubavitsj-beweging hun rabbi Menachem Mendel Schneerson (1902–1994) als de messias. Ook na zijn overlijden blijft een deel geloven in zijn messiasschap.

Messiasbelijdende joden

Met de term messianisme bedoelt men soms ook specifiek de beweging van Joodse christenen of Messiasbelijdende Joden. In de loop van de twintigste eeuw werden in deze beweging zelfstandige gemeenten georganiseerd.

Bronnen en weblinks

• (nl) Messianisme in de Christelijke Encyclopedie (protestant.nl)
• (fr) Messianisme in de Encyclopædia Universalis
• (fr) messianisme in de Larousse encyclopedie

  (en) Messiah, in: Jewish Encyclopedia, New York: Funk & Wagnalls, 1901-1906. (vertaal via: )

  (en) Messiah, in: Catholic Encyclopedia, New York, Robert Appleton Company, 1907-1912. (vertaal via: )