Strafschop

Een strafschop is een strafmaatregel die tijdens een voetbalwedstrijd kan worden gegeven door de scheidsrechter.

Beschrijving

De maatregel houdt bij voetbal in dat een speler de bal vanaf de strafschopstip mag schieten, zonder dat er een verdediger tussen hem/haar en het doel staat. Een strafschop wordt ook penalty genoemd. Dit is de Engelse term (officieel: penalty kick). Indien de bal in het spel is, wordt een strafschop toegekend tegen de partij die binnen het eigen strafschopgebied een overtreding begaat waarvoor buiten dat gebied een directe vrije schop zou zijn toegekend.

Uitvoering

De bal wordt op de stip gelegd (11 meter van het doel; om precies te zijn: 12 yards) en alleen de strafschopnemer mag in de buurt staan. Alle andere spelers moeten zich buiten het strafschopgebied bevinden, op een afstand van minimaal 9,15 meter (10 yards). Deze afstand wordt aangegeven met een cirkelboog voor het strafschopgebied. De doelman moet op de doellijn staan en tussen de doelpalen, met zijn gezicht naar de strafschopnemer, en mag de lijn pas verlaten als de bal aangeraakt is. Als de doelman de bal terugkaatst mogen alle spelers proberen in het bezit van de bal te komen en te scoren, als het via de lat of paal gaat mag de strafschopnemer niet scoren (dat wil zeggen: hij telt niet). Als de doelman de bal vangt, of de bal wordt naast geschoten, mag hij de bal uitnemen. Uit een strafschop kan rechtstreeks worden gescoord. De nemer van de strafschop mag zijn aanloop niet onderbreken. Na het nemen van de strafschop wordt direct het spel hervat. Dat wil zeggen dat alle spelers de bal direct mogen spelen, mits deze in het veld blijft. De wedstrijd moet worden verlengd voor een strafschop die wordt genomen aan het einde van een helft of aan het einde van een verlenging.

Strafschoppenserie

Bij sommige wedstrijden van het knock-out-systeem wordt bij een gelijkspel de wedstrijd beslist door een strafschoppenserie. Dit gebeurt door het om en om nemen van vijf strafschoppen door elke partij. Er wordt geloot wie mag beginnen. Is na het nemen van vijf strafschoppen de uitkomst onbeslist, dan wordt er om en om door de spelers die niet bij de eerste vijf nemers zitten een enkele strafschop genomen om te bepalen wie wint. Met andere woorden: de zesde strafschop kan de beslissing brengen. Als alle effectieve spelers een strafschop hebben genomen en er nog geen beslissing is gevallen, begint de eerste strafschopnemer opnieuw.

De langste strafschoppenserie in de geschiedenis vond plaats in 2005 in het bekertoernooi van Namibië: KK Palace en Civics hadden er 48 nodig voor een beslissing. KK Palace won de serie met 17-16. De langste serie tijdens een internationaal toernooi vond plaats in de halve finale van het Europees kampioenschap voetbal onder 21 - 2007. Jong Oranje en Jong Engeland moesten er in totaal 32 nemen voor een beslissing: 13-12 voor Jong Oranje.

Bijzondere penalty's

• De Panenka-strafschop: voor het eerst uitgevoerd door Antonin Panenka in 1976. Het betreft een stiftertje, vaak gericht naar het midden, waarbij de bal tergend traag in het doel verdwijnt. Voor de keeper, die vaak een hoek kiest en duikt, een pijnlijke ervaring. Als het lukt, een staaltje van koelbloedigheid.
• De penalty in tweeën: het best bekend als de één-twee tussen Johan Cruijff en Jesper Olsen in de match Ajax en Helmond Sport op 5 december 1982. Beeldmateriaal van de VRT heeft echter bewezen dat Rik Coppens deze techniek al eerder toepaste, in een interland België-IJsland.

Penaltysyndroom

Dit betreft het verschijnsel dat een land vaak verliest na het nemen van een strafschoppenserie. Ook personen kunnen lijden aan het penaltysyndroom als ze vaak een strafschop missen. Het is een Nederlandse voetbaluitdrukking die gebruikt wordt als er in een knock-out fase van een toernooi via strafschoppen een winnaar moet komen omdat de stand na één of twee wedstrijden geen winnaar heeft opgeleverd. De term wordt voornamelijk gebruikt als een Nederlandse speler een strafschop moet nemen. De term raakte in zwang na afloop van de wedstrijd van het Nederlands voetbalelftal tegen Italië tijdens het EK2000 toen Nederland verloor na een strafschoppenserie waar drie spelers misten, terwijl Nederland in de reguliere speeltijd ook al twee strafschoppen had gemist. Na het WK98, EK96 en EK92 was het de vierde keer in acht jaar dat Nederland via strafschoppen verloor.

De term slaat niet alleen op Nederland. Bijvoorbeeld Engeland heeft anno 2008 een slechtere historie in strafschoppenreeksen dan Oranje.