Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Motorvermogen
met 325 pk vermogen (224 kilowatt),
van AMC (1970).
Het motorvermogen is de maximale energie die een motor per seconde kan produceren. Dit is afhankelijk van de cilinderinhoud van de motor, de constructie van de motor, de afstelling, de kwaliteit van de brandstof en andere factoren. Het vermogen werd traditioneel uitgedrukt in PK DIN (gemeten op het vliegwiel), maar tegenwoordig probeert men om het wereldwijd in (kilo)watt uit te drukken.
Paardenkracht (pk)
De paardenkracht (afgekort als pk) is een oude eenheid van arbeidsvermogen. Het was het arbeidsvermogen dat een gemiddeld paard langdurig kon leveren — bijvoorbeeld voor het aandrijven van een rosmolen. De naam paardenkracht is verwarrend, want het is niet een eenheid van kracht maar van vermogen. De Engelse naam horsepower (afgekort HP) heeft die verwarring niet.
Definitie
Engelse horsepower
De Schotse uitvinder James Watt definieerde de paardenkracht rond 1770 als 33000 foot-pounds per minute. Dit is het vermogen van een trekpaard om 150 kilogram in een minuut 30 meter op te hijsen.
De paardenkracht werd ook gedefinieerd als het vermogen dat nodig is om een last van 75 kilogram stapvoets te hijsen (dat wil zeggen met een snelheid van 1 meter per seconde, oftewel 3,6 kilometer per uur).
Het vermogen van stoommachines en later ook dat van motoren werd vroeger in pk's uitgedrukt. Maar de pk (en alle andere nationale aanduidingen voor paardenkracht, zoals HP (horse power), PS (Pferdestärke) en ch (cheval vapeur)) zijn tegenwoordig vervangen door de SI-eenheid kW (kilowatt), hoewel men in advertenties voor auto's en in het algemeen de term nog steeds gebruikt.
Internationaal
Een Nederlandse paardenkracht (pk) is exact dezelfde als de Duitse Pferdestärke (PS) en de Franse cheval-vapeur (ch), terwijl de Engelse horse power (hp) iets groter is: 1 horse-power = 1 HP = 550 ft.lbf/s ~ 745,7 watt met andere basiseenheden (1 ft = 1 foot = 0,3048 m en 1 lb = 1 pound = 0,4536 kg. lbf is de zwaartekracht op 1 pound. In Engeland werd dus een iets andere definitie toegepast.
Verschillende manieren van meten
Het vermogen van auto's en motorfietsen wordt vaak in pk uitgedrukt, maar de opgegeven getallen kunnen misleidend zijn. Als men het vermogen direct aan de krukas meet, zal het vermogen hoger uitvallen dan als men het aan de wielen meet. Motoren worden dan ontdaan van de dynamo, versnellingsbak, hydraulische pompen en andere zaken die extra door de motor worden aangedreven. Daarnaast wordt de motor op een zeer gunstige manier afgesteld. Op die manier wint men het meeste vermogen. Ook is het bij buitenboordmotoren achter boten in veel landen (inclusief Nederland) gebruikelijk om op de achterkant van de motor het vermogen ervan in pk aan te geven.
Verschillende methodes:
- DIN pk: DIN (Deutsches Institut für Normung)
- DIN pk wordt gemeten aan het vliegwiel
- SAE pk: SAE (Society of Automotive Engineers)
- SAE pk wordt gemeten in de Engelse definitie van pk aan het vliegwiel
Cheval fiscal
De paardenkracht moet niet worden verward met de CV (cheval fiscal), een eenheid die door de Franse fiscus wordt gebruikt om het vermogen van een voertuig aan te duiden en die in Nederland vooral bekend is uit de naam van de 2CV.
Vrije mediabestanden over Horsepower op Wikimedia Commons