Gerechtelijk vooronderzoek

Een gerechtelijk vooronderzoek oftewel instructie is in Nederland een strafrechtelijk onderzoek waarbij een rechter-commissaris inhoudelijk betrokken is. In België spreekt men van een opsporingsonderzoek, waarbij een substituut betrokken is. In beide landen gaat het om onderzoekshandelingen, die minder ver kunnen gaan dan bij een eigenlijke gerechtelijk onderzoek.

Het gerechtelijk vooronderzoek (Nederland)

Binnen een gerechtelijk vooronderzoek kunnen een aantal handelingen door de rechter-commissaris worden verricht. De rechter-commissaris kan getuigen horen, of deskundigen benoemen die een rapportage over de verdachte op moeten stellen.

Hoewel de Officier van Justitie ook aan de politie opdracht kan geven om getuigen te horen, heeft de politie geen dwangmiddelen om een getuige te dwingen om een verklaring af te komen leggen. Wanneer een getuige echter een oproep van de rechter-commissaris krijgt, en daar geen gehoor aan geeft, is dat een strafbaar feit en is de getuige dus strafbaar. Om zeker te weten dat de getuige de oproep heeft ontvangen, kan de rechter-commissaris de Officier van Justitie de opdracht geven om een getuige te dagvaarden. De akte dat die dagvaarding aan de getuige is uitgereikt vormt dan het bewijs dat de getuige ervan op de hoogte was dat hij bij de rechter-commissaris moest verschijnen.

Wettelijke vereisten

In de vordering tot gerechtelijk vooronderzoek moet duidelijk staan omschreven van welke strafbare feiten de verdachte wordt verdacht. De verdachte moet -nog voor de sluiting van het gerechtelijk vooronderzoek- in de gelegenheid worden gesteld om een kopie van die vordering in ontvangst te nemen.

Het opsporingsonderzoek (België)

Het opsporingsonderzoek moet misdrijven, hun daders en de bewijzen ervan opsporen en kan ook proactief gegevens registreren op grond van een redelijk vermoeden van te plegen of reeds gepleegde maar nog niet ontdekte feiten. In de regel mogen opsporingshandelingen geen enkele dwangmaatregel inhouden noch schending van individuele rechten en vrijheden. Inbeslagname van goederen is mogelijk. De procureur des Konings kan, indien het openbaar belang het vereist, aan de pers gegevens verstrekken, met inachtneming van het vermoeden van onschuld, de rechten van verdediging van de verdachte, het slachtoffer en derden, het privé-leven en de waardigheid van personen.

Zie ook

• Instructie (doorverwijzing).