Hypothese

Een hypothese (Grieks: υπόθεση [upóthese]) is een voorlopig als waarheid aangenomen veronderstelling die nog bewezen moet worden. In een preciezere wetenschappelijke context is het een stelling die (nog) niet bewezen is en dient als het beginpunt van een theorie, een verklaring of een afleiding.

Bij een wetenschappelijk probleem vooronderstelt men oorzaken, wetten en dies meer als verklaringsgronden voor een te onderzoeken probleem. Een aanname moet daarbij wel enige waarschijnlijkheid hebben om te kunnen worden gebruikt als wetenschappelijke hypothese. Het is mogelijk zeer veel aanwijzingen te verzamelen die een hypothese steunen, maar één enkel negatief uitvallend experiment is voldoende om de hypothese te ontkrachten. Volgens onder andere Karl Popper moet een wetenschappelijke hypothese daarom falsificeerbaar zijn: er moeten experimenten denkbaar zijn die de hypothese onderuit zouden halen als de uitkomsten van dat experiment in strijd zijn met de hypothese. Voor heel wat hypothesen is de wetenschap niet ver genoeg gevorderd om experimenteel volledig uitsluitsel te kunnen geven over het waarheidsgehalte van de hypothesen. In feite moet een hypothese ook als waarschijnlijke gissing gezien worden.

De nulhypothese in de statistiek is een veronderstelling over (één of meer parameters van) een kansverdeling, waarvan men de juistheid betwijfelt. Door middel van een statistische toets wordt de juistheid onderzocht door te trachten met statistische gegevens in de vorm van een steekproef het tegendeel aan te tonen.