Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Mart Stam
Mart Stam (Purmerend, 5 augustus 1899 – Goldach, 23 februari 1986) was een Nederlands meubelontwerper en architect. Hij was communist en heeft gevangen gezeten wegens dienstweigering.
Stoel
Stam is de ontwerper van de eerste achterpootloze, verende, stalen buisstoel. Een schets daarvan maakte hij op 22 november 1926 tijdens het diner in het Stuttgarter hotel Marquart met blauwe stift op de achterkant van de huwelijksannonce van de schilder Willy Baumeister, in het bijzijn van onder anderen Ludwig Mies van der Rohe. Deze annonce zou zich nu bevinden in het Mies van der Rohe-archief van het MoMA te New York. De stoel werd in 1927 als eerste in productie genomen door de Duitse firma Lorenz.
In 1927 toonden zowel Mart Stam als Mies van der Rohe hun verschillende versies van dit idee in hun woningen in de Weißenhofsiedlung te Stuttgart. In die stad bouwde hij ook woningen.
Van Nellefabriek
In de Van Nellefabriek in Rotterdam klinkt de invloed van het Russische Constructivisme na. Stam, in 1926-28 medewerkend architect aan de fabriek, was 1922 in Berlijn in contact gekomen met de Russische Avantgarde. In 1926 organiseerde Mart Stam een architectuurreis in Nederland voor de Russische kunstenaar El Lissitzky en zijn vrouw Sophie Küppers, verzamelaarster van avantgarde-kunst. Zij bezochten onder andere Jacobus Oud, Cornelis van Eesteren en Gerrit Rietveld. Volgens Sophie Küppers sprak Mart Stam tijdens deze reis over zijn fabriek. Dit was de reden voor zijn ontslag op staande voet bij bureau Brinkman & van der Vlugt, de leidende architecten van de Van Nellefabriek. De grote letters op de daken, maar ook andere delen van de fabriek, lijken direct afkomstig te zijn uit de wereld van het Russische Constructivisme. Het constructivistische aspect is waarschijnlijk ingebracht door Mart Stam en de ronde architectuurvormen (o.a. het kantoorgebouw) door Leendert van der Vlugt.
Functionalisme
Stam was van mening dat de functionaliteit en de uitvoerbaarheid van een gebouw voorop stonden. Het gebouw moest de mens dienen. Met deze visie kon hij terecht in de Sovjet-Unie van Stalin, waar hij van 1930 tot 1934 werkte.
DDR
Als directeur van de Kunstnijverheidsschool te Amsterdam was hij weinig geliefd wegens zijn autoritaire optreden. Hij vertrok in 1948 naar de Sovjet-bezettingszone in Duitsland, waar hij een instituut voor industriële vormgeving stichtte en directeur was van de Kunsthochschule Weißensee. Maar de intenties van het regime werden steeds duidelijker: Stam moest helpen kunst en industrie te onderwerpen aan het gezag van de communistische partij. Zijn vrouw Kitty hielp hem lange tijd de partijlijn te volgen, maar het steeds rigider klimaat benauwde de bohemien Stam. Op Oudjaarsdag 1952 keerde hij gedesillusioneerd terug naar Nederland, waar hij echter met gemengde gevoelens werd ontvangen.
Hij trok zich terug in Zwitserland, waar hij zich op zijn oude dag bekeerde tot het rooms-katholicisme.
Zie ook
Bibliografie
- S. Lissitzky-Küppers, "El Lissitzky", Dresden 1976