Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Lymfevatenstelsel
Het lymfevatenstelsel oftewel lymfestelsel oftewel lymfatisch stelsel oftewel lymfatisch systeem is het geheel van organen, vaten en weefsels in het lichaam van gewervelde dieren waarin zich hoofdzakelijk lymfe en lymfocyten bevinden en getransporteerd worden.
Het stelsel maakt onderdeel uit van de veneuze bloedsomloop en fungeert als een drainagesysteem van het lichaam dat begint in de lymfevaten en eindigt in grote aders. Het stelsel is van groot belang bij de afweer in het menselijk lichaam, voorkoming van een auto-immuunrespons, transport van bloedcellen, afbraak en rijping van lymfocyten alsmede het reinigen van het bloed. Het stelsel vervult een immuunafweerfunctie van het lichaam door de aanwezigheid van lymfocyten in lymfeknopen en die via de lymfe en de grote borstbuis in de bloedsomloop recirculeren.
Het lymfevatenstelsel ligt nagenoeg parallel aan de bloedvaten en is een open systeem, in tegenstelling tot de bloedsomloop. Het bestaat uit lymfevaten, lymfebanen en lymfeklieren. Lymfe wordt vanuit de extracellulaire ruimte, nadat het de bloedbaan heeft verlaten, opgezogen door de lymfevaten. Vanuit daar vindt transport plaats via de lymfevaten naar de lymfeknopen. De milt behoort niet tot het lymfestelsel, maar voert wel een soortgelijke functie uit maar dan in het bloedvatenstelsel.
Het lymfe bestaat onder andere uit lymfocyten die weer tot de groep leukocyten (=witte bloedcellen) behoren. De lymfocyten zijn betrokken bij de humorale afweer in het menselijk lichaam. Er zijn T-lymfocyten (die danken hun naam aan de thymus), B-lymfocyten en cytotoxische T-cellen. Deze cellen detecteren bepaalde antigenen (lichaamsvreemde stoffen). B-cellen kunnen zich bijvoorbeeld via het MHC-complex presenteren na de opsonisatie (het "opeten") van lichaamsvreemde stoffen zoals een bacterie of virus.
De T-lymfocyten gelijk de betreffende cel doden en/of geven informatie door aan de B-lymfocyten die daarop
weer veranderen in plasma-cellen. Deze plasmacellen maken immunoglobulinen aan die weer specifiek hechten op lichaamsvreemde stoffen.
Tevens kunnen de B-lymfocyten zelf al de lichaamsvreemde stoffen herkennen en tot productie van immunoglobulinen overgaan. Daardoor worden de lichaamsvreemde cellen (of virus bevattende cellen) weer herkend door T-cellen die ze onschadelijk maken. Dit proces van herkenning en onderwijzen van de B-cellen gebeurt in de lymfeklieren via complexe signaleringssystemen. Om een aanval van de lymfocyten op lichaamseigen cellen te voorkomen vindt in de thymus een proces plaats waarbij T-lymfocyten die lichaamsantigenen herkennen direct sterven, voordat ze uitgerijpt zijn. Voor B-lymfocyten geldt een vergelijkbaar proces van herkenning. Immuungestoorde ziekten kunnen optreden wanneer dit proces zich niet goed voltrekt.
De lymfeklieren kunnen van belang zijn bij het diagnosticeren van bepaalde infectieziekten. Verder zijn de lymfeklieren plekken waar uitzaaiingen van kanker kunnen ontstaan. Kankercellen kunnen zich soms via de lymfebanen verspreiden, en uitzaaiingen veroorzaken in de lymfeklier. Het eerste station waar een maligniteit naar toe verspreidt wordt de schildwachtklier genoemd. Indien een biopt (stuk weefsel verwijderd door middel van naald of iets dergelijks) uit een schildwachtklier "negatief" is, betekent dit dat er geen maligne (ongeremd delende) cellen zijn aangetroffen. De kans dat de kanker in zo'n geval ergens anders naar toe is uitgezaaid is erg klein.
Daarnaast zijn er tal van andere afwijkingen aan een lymfeklier of lymfevat mogelijk. Bij sommige ontstekingen van hand of voet ziet men wel eens een rode streep over de hand of het onderbeen naar boven lopen doordat een lymfevat is gaan ontsteken; dit heet lymfangitis. Na een operatie voor diverse soorten van kanker, waaronder borstkanker, waarbij soms een groot aantal lymfeklieren uit de oksel of lies wordt weggenomen, kan de lymfeafvoer verstoord zijn met als gevolg een permanent dikke arm of been aan die kant; dit veroorzaakt een ophoping die een lymfoedeem wordt genoemd.
In het lymfevatenstelsen zelf kan ook kanker ontstaan (lymfeklierkanker). Hierbij wordt onderscheid gemaakt tussen ziekte van Hodgkin en non-Hodgkinlymfoom (NHL).
Zie ook
- Stelsel (doorverwijzing).
- Lymphatic System
- Lymphatic System Overview (innerbody.com)
Zie ook de categorie met mediabestanden in verband met Lymphatic system op Wikimedia Commons.