Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Spriet (bruinkool)
Spriet oftewel ligniet oftewel prits is een soort bruinkool. Het heeft een hoog zwavelgehalte en is een goede en goedkope brandstof. Spriet heeft een kastanjebruine kleur en is samengesteld uit 'brokken grond' en niet geheel vergane prehistorische stukken takken en boomstammen. Deze takken kunnen een gemiddelde lengte bereiken van 20 tot 50 centimeter. De plantengroei die uiteindelijk tot spriet werd omgezet dateert uit het boven-Plioceen (Tertiair) of onder-Pleistoceen (Kwartair). Bij de verbranding van spriet komt vanwege het hoge zwavelgehalte een doorgaans als onaangenaam omschreven rookgeur vrij.
Sprietwinning in België
In 1928 werden bij de verbreding en verdieping van het Maas-Scheldekanaal, onder andere in het gehucht Rauw, gemeente Mol, bruine brokken aarde naar boven gehaald, die geschikt bleek als brandstof. De dikte van de sprietlaag varieerde tussen 75 centimeter en 3 meter, met daarboven een zandlaag van gemiddeld 2 à 3 meter, met pieken van wel 8 à 12,5 meter in het noordoosten van het winningsgebied.
De gemeente Mol gaf pas in 1942 toestemming tot de sprietontginning vanwege de aanhoudende kolenschaarste tijdens de Tweede Wereldoorlog. Vanwege de lage prijs (de gemeente vroeg slechts 20 Belgische frank per 500 kg gewonnen spriet[1]) en de kolenschaarste werd spriet een populaire grondstof. In de barre oorlogswinter van 1942 staken veel inwoners van het gebied spriet en namen het in kruiwagens mee naar hun huis[2].
Na de Tweede Wereldoorlog werd de sprietwinning geprofessionaliseerd, waarbij vijf bedrijven een exploitatieconcessie kregen. Op het toppunt van de winning werd tot wel 800 kubieke meter aarde per dag verplaatst, wat resulteerde in de winning van 100.000 ton spriet op maandbasis.
Door de activiteiten die gepaard gingen met de winning van deze brandstof werd de ontwikkeling van vegetatie langs de oevers sterk beperkt. Tegenwoordig zijn in het gebied rond Mol als gevolg van de sprietdelving vele waterplassen en kanalen ontstaan, waarin een ruimere fauna tot ontwikkeling gekomen is.
Trivia
- De sprietatoom is een stripverhaal uit de reeks van Suske en Wiske, dat werd gepubliceerd in De Nieuwe Standaard van 15 mei 1946 tot en met 27 september 1946. De eerste albumuitgave was in 1948. In dit avonturenalbum staat spriet en de streek rond Mol (in het album Moll genoemd) centraal.
Bronnen
- º website van de Kultuurhistorisch Ecologisch Maatschappelijk Project (KEMP) vereniging laatst benaderd op 8 februari 2007
- º website gemeente Mol, laatst benaderd op 11 februari 2007