Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Klaus Störtebeker
Klaus Störtebeker, ook bekend als Claas Störtebeker, Klaas Störtebecker of Nikolaus Storzenbecher, (mogelijk Wismar, omstreeks 1360 – Hamburg, vermoedelijk 21 oktober 1401) was een zeerover en een leider van de Victualiënbroeders, die in het Nederduits ook bekendstonden als de Likedeeler (gelijkdelers).
Er onstonden talrijke legenden rondom hem, die weinig te maken hebben met de historische persoon van Störtebeker.
Leven
Geboorteplaats
Over Störtebekers geboorteplaats bestaan enkel vermoedens. Er wordt gedacht dat hij mogelijk afkomstig was uit de streek van Rotenburg (Wümme) en Verden (Aller). In Nederland vertelt men dat hij mogelijk afkomstig was uit Termunten (nu in de provincie Groningen). Volgens andere opinies kwam hij uit Wismar. In Wismar bestaan aantekeningen over een gevecht in 1380, waarbij een slachtoffer, genaamd Nikolao Stortebeker, verschillende breuken opliep. Dit zou dezelfde Klaus Störtebeker kunnen zijn.
Naam
Er wordt verteld dat Störtebeker deze naam kreeg omdat hij zo stevig kon drinken. Störtebeker zou afgeleid zijn van het Nederduitse stort de beker. Naar men zegt zou hij een beker van wel een el hoog, met een inhoud van zowat vier liter, in één teug hebben kunnen leegdrinken. Maar de familienaam Störtebeker komt in Noord-Duitsland wel meer voor, en tot op heden leven er personen met de naam Störtebeker in verschillende spellingsvarianten. Het is niet duidelijk of de familienaam begon bij Klaus Störtebeker of dat hij misschien deze naam al erfde.
Geschiedenis
Aanvankelijk werkten Störtebeker en de Victualiënbroeders als kapers voor Zweden: zij steunden koning Albrecht van Zweden in de strijd tegen de Deense koningin Margarethe I. Zij zouden hun basis gehad hebben op Gotland en ook op Bornholm en kaapten schepen uit Denemarken en uit Lübeck, omdat Lübeck aan de zijde van Denemarken stond. Dankzij de kaperbrieven konden zij de buitgemaakte waren officieel op de markt verkopen. Hun hoofdkwartier bevond zich in het dorp Visby op het eiland Gotland, tot zij daar in 1398 werden verdreven. Sinds ongeveer 1396 hadden zij ook een basis in Marienhafe in Oost-Friesland. Daar trouwde Störtebeker met een dochter van Keno ten Broke (ca. 1310–1376), een Oostfries leider.
Weldra overvielen Störtebeker en zijn medekapiteins Gödeke Michels, Hennig Wichmann en Magister Wigbold andere schepen van de hanze, ongeacht hun nationaliteit.
In 1401 stuurde de hanzestad Hamburg een vloot op weg onder leiding van Simon van Utrecht. Er vielen heel wat doden, maar Störtebeker en 72 zeerovers konden bij Helgoland gevangen genomen worden.
Volgens een legende zou hij geprobeerd hebben om zich vrij te kopen door een gouden ketting aan te bieden die zo lang was dat ze de hele stad Hamburg kon omvatten, maar de Hamburgse senaat wees het voorstel af.
Executie
Klaus Störtebeker en 72 medezeerovers werden op 21 oktober 1401 door beul Rosenfeld uit Buxtehude onthoofd op de Grasbrook, voor de ingang van de Hamburgse haven.
Het bekendste verhaal over Störtebeker staat in verband met zijn executie. Hij zou burgemeester Kersten Miles hebben laten beloven dat hij de veroordeelden, aan wie hij na zijn onthoofding nog voorbij zou lopen, zou vrijlaten. Störtebeker zou nog aan elf personen voorbij zijn gestapt, waarna de beul het hakblok voor Störtebekers voeten gooide (of hem volgens andere versies van het verhaal een beentje lichtte) om hem te laten struikelen. De burgemeester hield vervolgens zijn belofte niet en liet alle zeerovers onthoofden. De hoofden werden als afschrikking op palen langs de Elbe geplaatst.
Nadat de scherprechter de 73 executies met eigen hand had uitgevoerd, zou iemand van de Hamburgse stadsraad hem volgens een verdere legende gevraagd hebben of hij niet moe was van al dat werk. Hij zou daarop hebben geantwoord dat hij indien gewenst met gemak ook nog de hele stadsraad zou kunnen executeren. Voor deze uitspraak werd hij echter zelf gevangen gezet en ter dood veroordeeld, waarna het jongste lid van de stadsraad de executie uitvoerde.[1]
Later werden ook Magister Wigbold en Gödeke Michels gevangen genomen. Zij werden in de lente van 1402 in Hamburg ter dood gebracht.
Onderzoek
De historicus Gregor Rohmann concludeert dat het bronmateriaal betrekking heeft op Johann Stortebeker, een koopman en kapitein uit Danzig. Johann Stortebeker werd samen met 114 Victualiënbroeders op 15 augustus 1400 aangeworven door Albrecht van Holland, om de hanze, zijn grootste handelsconcurrent, te verzwakken. In de overeenkomst is uitdrukkelijk sprake van een Johan Stortebeker.
Hermann Korner gebruikte in zijn Chronica novella van 1435 de voornaam Clawes, waaruit in modernere versies Klaus werd.
Erfgoed
Voorwerpen die aan Störtebeker hadden toebehoord, waaronder een drinkbeker, werden in de grote brand te Hamburg in 1842 vernietigd.
Nu staat er in Hamburg op de Grasbrook (moderne naam: HafenCity) een standbeeld van Klaus Störtebeker, gemaakt door Hansjörg Wagner.
Literatuur
- (de) Günter Bräuer, Klaus Püschel, Ralf Wiechmann, Klaus Störtebeker: Ein Mythos wird entschlüsselt, Wilhelm Fink, ISBN 978-3770538379
Weblinks
(de) hoaxilla.com, Hoaxilla, der skeptische Podcast aus Hamburg. Aflevering 97: Klaus Störtebeker
Intertaalkoppelingen via Wikidata (via reasonator)
Verwijzingen
- º (de) Klaus Störtebeker op stoertebekers-teestube.de
Hulp genealogie en geschiedenis (Nederland)Deepl vertaler • Schrijfassistent VRT] • ChatGPT (Opgepast! Altijd verifiëren!)] • Claude.ai (Opgepast! Altijd verifiëren!)] • Bing Copilot (Opgepast! Altijd verifiëren!)] • tekst herschrijven met scribbr.io •