Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Kinetische kunst
Kinetische kunst oftewel kinetic art is een stroming in de kunst waarin beweging en/of verandering centraal staat. Dit kunnen kunstobjecten zijn die vanuit een ander perspectief van aanschouwing een totaal ander schouwspel vertonen, of kunstobjecten die voortdurend veranderen van vorm (ook geluid of licht enz.) of stand door de wind, door een motor of door de aanschouwers zelf.
Ontstaan
Tijd en Beweging uitbeelden in het kunstgebeuren zijn aloude motiveringen. Rogier Van der Weyden had er al mee te maken in zijn Kruisafneming, midden de 15e eeuw, tussen de statische mystici van de Vlaamse Primitieven. William Turner liet zijn trein uit de mist stormen in zijn Regen, stoom en snelheid van 1844.
We moeten echter op de komedie Le Roi Bombance van Filippo Marinetti wachten, te Parijs in 1909 en op de daaropvolgende futuristische manifesten, met Carra, Russolo, Balla en Severini, om kennis te maken met de eerste theoretische grondslagen van een statisch dynamisme en de creaties ervan.
Robert Delaunay en Piet Mondriaan bevestigen, na 1913, de puur dynamische mobiliteit van de kleur, elk op hun eigen manier, maar het is Marcel Duchamp die in dat jaar het eerste echt mobiele werk creëert met zijn Fietswiel. De kinetische kunst is geboren.
Dadaïsme en optische illusies uit de Op-art spelen hun rol in het kinetisme en Man Ray realiseert, in 1920, zijn eerste mobiele prestaties Abat-jour en Object of obstruction. Vladimir Tatlin creëert zijn gigantisch Monument voor de Derde Internationale, in Rusland, en Naum Gabo presenteert zijn Construction cinétique ook al in datzelfde jaar. Ook Aleksandr Rodtsjenko, Alexei Kloutsis en Ivan Klioun dienen geciteerd, terwijl Alexandre Archipenko met zijn machine Archipentura, in 1924, de illusie van beweging schept met diverse picturale composities die simultaan bewegen.
Merken we terloops op, dat schilders en beeldhouwers op eenzelfde veld spelen. Twee- en driedimensionale kunst worden inderdaad door dezelfde motivering van tijd en beweging bevangen.
In Duitsland speelt Bauhaus zijn promoverende rol met Oskar Schlemmer, Herbert Bayer, Josef Albers en Laszlo Moholy-Nagy, die van 1922 tot 1930 aan zijn Modulateur espace-lumière werkt. Viking Eggeling en Hans Richter provoceren beweging alleen binnen puur optische middelen met hun rouleaux-collages.
De Amerikaan Alexander Calder, beroemd omwille van zijn Mobiles, sinds 1932, realiseert zijn eerste Bocal de poissons rouges à manivelle in 1929.
Vanaf 1950
Na een zekere stagnatie komt de kinetische kunst opnieuw tot bloei, na de oorlog, vanaf de vijftiger jaren, met Victor Vasarely als onbetwist opmerkelijke figuur. Zijn esthetiek vindt adepten in Joël Stein, François Morellet, Garcia Rossi, Julio Le Parc en Francisco Sobrino. Ook Garcia Miranda, Lily Greenham, Helge Sommerrock, Walter Zehringer en Miroslav Sute treden op de voorgrond omheen 1970.
Tenslotte brengt de grote expositie The Responsive Eye, van 1965, in het Museum of Modern Art (MoMa) van New York, de Amerikanen Richard Anuszkiewicz, Benjamin Cunningham, Larry Poons en de Britse Bridget Riley in de schijnwerpers.
Na 1965 zijn optische en kinetische elementen hoe langer hoe moeilijker te scheiden. Andere mobiele kunstwerken zijn bekend van Jesús Rafael Soto, Eusebio Sempere, Yaacov Agam, Narciso Debourg, Walter Leblanc, Ludwig Wilding, Christian Megert, Gabriële de Vecchi, Heinz Mack, Karl Gerstner, Getulio Alviani, Youri Messen-Jaschin, Enzo Mari, Uli Pohl, Luis Tomasello, Carlos Cruz-Díez, Pol Bury, Martha Boto, Bernard Lassus, Gerrit van Bakel, Gijs van Bon en Nicolas Schöffer.
De Nederlander Theo Jansen ontwierp skeletten van PVC die op windenergie over het strand kunnen wandelen. Joost Conijn bouwde onder andere een auto van hout die op hout reed.
Diverse sound art artiesten maken ook kinetische sculpturen, waarbij de beweging zorgt voor een klankopwekking. Een bekende artiesten die kinetische kunst toepasten in installaties zijn Frederic Le Junter en Pierre Bastien. Deze laatste ontwierp met behulp van onder meer Meccano allerlei mechanische geluidsmachines maakt. Ook Remko Scha en Paul Panhuysen maakten ten tijde van het Apollohuis veel grootschalige installaties waarin bewegende objecten een centrale rol hadden. Scha ontwierp onder andere the Machines.
Zie ook
- Yaacov Agam
- Jean Tinguely
- Kinetica (doorverwijzing).
Externe links
- Kineticus: Een lijst van nieuwe kinetische kunstenaars
- Kugelbahn.ch: Kinetische kunstenaars hoofdzakelijk kogelbanen
- Website met werken van Jesus Rafael Soto
- Website met werken van Cruz Diez
- Website met werken van Youri Messen-Jaschin Op art
- Website met werken van Julio Le Parc
- Website met werken van Ralfonso - Kinetic and Light Sculptures for Public Places
- Website met werken van Gijs van Bon - Moving Abstract Timepieces and Autonomous Theatrical Objects
Zie ook de categorie met mediabestanden in verband met Kinetic art op Wikimedia Commons.
