Synoniem (plantkunde)

In botanische nomenclatuur is een synoniem van een botanische naam een andere naam die betrekking heeft op hetzelfde taxon. Soms wordt wel de afkorting "syn." gebruikt.

Voor elk taxon, in de rang van familie of lager, is er één correcte naam: alle andere namen zijn synoniemen. Er is een uitzondering gemaakt voor negen families en één onderfamilie waar er, per geval, twee namen zijn die gelijkelijk gebruikt mogen worden, onder voorgeschreven omstandigheden.

In de botanische nomenclatuur zijn er de volgende soorten synoniemen:

• Homotypisch (of nomenclatureel) synoniem: Dit heeft hetzelfde type als de correcte naam. De Linnaeaanse naam Pinus abies L. heeft hetzelfde type als Picea abies (L.) H.Karst. Als deze laatste beschouwd wordt als de correcte naam (iedereen is het daar eigenlijk wel mee eens) dan is Pinus abies een homotypisch synoniem van Picea abies. Mocht echter ooit de soort weer ingedeeld worden in Pinus (dat zal wel niet gebeuren) dan zou de relatie omdraaien en zou Picea abies een homotypisch synoniem worden van Pinus abies.

• Heterotypisch (of taxonomisch) synoniem: Dit heeft een ander type. Sommige botanici splitsen de paardenbloem in vele, heel kleine soorten. De naam van elke dergelijke soort heeft een eigen type. Als de paardenbloem wordt beschouwd al die kleine soorten te omvatten, dan worden al de namen van deze soorten heterotypische synoniemen van Taraxacum officinale F.H.Wigg.

Merk op dat in de plantkunde het niet vereist is dat een synoniem een formele status heeft (een "wetenschappelijke naam" is): een opsomming van synoniemen bevat vaak namen die om een of andere reden niet "geldig gepubliceerd" zijn. Een dergelijk synoniem moet wel de vorm hebben van een formele naam, en moet eruit zien als een echte 'Latijnse naam'.

Merk ook op dat een homotypisch synoniem niet een epitheton hoeft te delen met de correcte naam, maar alleen het type. Zo heeft bijvoorbeeld de bovengenoemde naam Taraxacum officinale hetzelfde type als Leontodon taraxacum L. Deze laatste is daarom een homotypisch synoniem van Taraxacum officinale. De combinatie "Taraxacum taraxacum" is niet acceptabel, een tautoniem.

Heel anders dan in de botanische nomenclatuur, ten minste in details en terminologie, zijn de synoniemen in de zoölogie. In de zoölogische nomenclatuur is de correcte naam één van de synoniemen, maar dan als eerste tussen gelijken: het is het senior synoniem. De plantkundige synoniemen heten junior synoniemen in de zoölogie.

De plantkundige homotypische of nomenclaturele synoniemen heten "objectieve synoniemen" in de zoölogie. De plantkundige heterotypische of taxonomische synoniemen zijn "subjectieve synoniemen" in de zoölogie.