Mobilisatie

Mobilisatie is het in staat van paraatheid brengen van de krijgsmacht van een land: landmacht, en indien van toepassing ook marine en luchtmacht.

Betekenis

De term mobilisatie wordt gebruikt om de overgangssituatie tussen vrede en oorlog aan te duiden. Hiertoe behoort ook het oproepen van de militairen die met verlof zijn, het veiligstellen van strategische plekken en het vorderen van voertuigen en voorraden. Ook landen die geen deel hebben aan het conflict van hun buurlanden of volgens verdragen, zoals het Verdrag van Parijs (1815), verplicht neutraal zijn en dus als bufferstaat dienen, zullen tot mobilisatie overgaan, om niet als makkelijke doorgang of voornaamste strijdtoneel van de strijdende partijen te dienen. Een neutraal land stelt troepen op aan alle landsgrenzen en kusten en mag geen grensoverschrijdingen van strijdende partijen toestaan.

België 1914

Door de steeds toenemende oorlogsdreiging, na de moord op de Oostenrijk-Hongaarse troonopvolger, Frans Ferdinand op 28 juni 1914 in Sarajevo, wordt het Belgisch leger op 29 juli 1914 op versterkte vredesvoet geplaatst. De klassen dienstplichtigen 1910, 1911 en 1912 worden weer onder de wapens geroepen.

Op 31 juli 1914 wordt de Algemene Mobilisatie uitgeroepen. De klassen van 1901 tot 1909 worden opgeroepen. Na de mobilisatie zijn 13 klassen actief. Klas 13 valt reeds onder de wet op de algemene dienstplicht van 30 augustus 1913.

Op 4 augustus 1914 (Duitse inval in België) worden ook nog de klassen 1900 en 1899 opgeroepen. De oudste dienstplichtigen onder de wapens zijn dus tot 35 jaar oud.

In september 1914 roept men ook nog de klas 1914 op, die slechts ten dele kan worden ingelijfd, omdat dan een groot gedeelte van België al door Duitsland is bezet.

België 1939 - 1940

Op 26 augustus 1939 werd gestart met het op oorlogsvoet brengen van de actieve regimenten (1ste tot de 6de Infanteriedivisie, eerste divisie Ardense Jagers, Cavaleriecorps, Grenswielrijders, het vliegwezen, de luchtdoelartillerie en de vestingtroepen). Op 28 augustus 1939 volgt de wederoproeping van de divisies van eerste reserve, bestemd voor het oosten van België. Op 1 september 1939 roept men de andere divisies van eerste reserve op, samen met twee lichte regimenten en transporteenheden. Tussen 11 september 1939 en 13 januari 1940 roept men de divisies van tweede reserve op. De Algemene Mobilisatie zou plaatsvinden op 10 mei 1940.

Koning Leopold III van België vervult zijn rol als opperbevelhebber van de strijdkrachten en neemt op 3 september 1939 zijn intrek in het Groot Hoofdkwartier in het Fort van Breendonk. De meeste troepen staan tegenover Nazi-Duitsland opgesteld, maar ook tegenover Frankrijk staan legereenheden. Met de gebeurtenissen van de Eerste Wereldoorlog redelijk vers in het geheugen, neigde men aan Waalse kant om, bij een Franse inval, het vuur niet te openen op Franse troepen. Na de Duitse inval in Polen, verminderde men het aantal manschappen tegenover Frankrijk tot drie divisies.

Tijdens de hele schemeroorlog ging België verder met het versterken en uitbouwen van verdedigingslinies met daarin betonnen bunkers, anti-tankgrachten, Cointet-elementen en prikkeldraadversperringen om voorbereid te zijn op de tactieken die de Wehrmacht gebruikte in Polen.

Nederland

In Nederland werd in 1870, in 1914 en ook op 28 augustus 1939 de mobilisatie afgekondigd.

De (gedeeltelijke) mobilisatie van 1870, ten tijde van de Frans-Duitse oorlog, verliep zo chaotisch dat de minister van Oorlog, generaal Van Mulken moest aftreden.

In 1914 en 1939 ging het om een algehele mobilisatie, in het laatste geval door het kabinet-De Geer II, vanwege de toegenomen internationale spanningen voorafgaand aan de Tweede Wereldoorlog.

Nederland werd door de NAVO tijdens de Koude Oorlog gewaardeerd vanwege het grote aantal mannen dat gemobiliseerd kon worden.

Externe links

• De Nederlandse militair in de mobilisatietijd

  Zie ook de categorie met mediabestanden in verband met Mobilisatie op Wikimedia Commons.