Toekomstonderzoek

Toekomstonderzoek of futurologie is de wetenschap die zich bezighoudt met het onderzoeken van de toekomst en vormt daarmee het tegenovergestelde van geschiedenis. Toekomstonderzoek (futurologie) wordt vaak bedreven door overheden en bedrijven in het kader van strategische beleidsvorming.

Werkwijze

Verschillende methoden om de toekomst te onderzoeken zijn:

• (kwantitatieve) modellen
• scenariostudies
• delphi-studies en overige participatieve methoden
• technologisch aspectenonderzoek
• dialectiek

Vervolgens kun je naar verschillende scenariostudies gaan met betrekking tot:

• geneeskunde
• voedselvoorziening
• klimaatwijzigingen
• energievoorziening
• ultieme toekomst
• samenleving
• wetgeving
• verplaatsingstechnieken
• communicatie
• relatie natuur en mens
• ruimtevaart
• relatie mens en techniek

Toekomstonderzoek in Nederland

Van oudsher heeft Nederland internationaal gezien een leidende positie gehad in de futurologie. Vlak na de 2e Wereldoorlog werd Prof Fred Polak (Fred Polak) (oud directeur onder meer van het CPB) een van de grondleggers van de wetenschappelijke benadering van toekomststudies. Ook buiten Nederland wordt hij nog steeds erkend als een van de grondleggers. Begin jaren 70 werden de scenario studies van de Royal Dutch Shell internationaal toonaangevend binnen het vakgebied.https://en.wikipedia.org/wiki/Scenario_planning Deze worden internationaal nog steeds geroemd, zowel vanwege hun gebruikswaarde als vanwege hun theoretische vernieuwende relevantie voor het vakgebied. Eind jaren 80 kreeg de Nederlandse Lidewij Edelkoort internationale bekendheid als Trendonderzoekster. 

Ondanks deze internationale erkenning werd het vak van toekomstverkenner, of futuroloog in Nederland zelf nog te vaak vereenzelvigd met 'glazen bolkijkerij' of met 'voorspellers' en showmensen die vanaf het podium de meest fantastische uitspraken deden.

In 2013 richtten een aantal Nederlandse toekomstverkenners daarop de Dutch Future Society op met als doelstellingen:

1- de verschillende disciplines binnen het toekomstverkennen beter met elkaar in contact te brengen en kennis en ervaringen uit te wisselen vanuit de gedachte dat deze disciplines elkaar aanvullen en van elkaar kunnen leren.

2- het beeld van het vak van toekomstverkennen meer in overeenstemming te brengen met de realiteit. Weinig mensen weten bijvoorbeeld dat toekomstverkennen, futurologie en trendonderzoek erkende wetenschappelijke opleidingen zijn die ook in Nederland kunnen worden gevolgd.   

3- het nut van toekomstverkennen duidelijker voor het voetlicht te brengen bij beleidsmakers bij beleidsmakers zowel bij overheid, bedrijfsleven als bij maatschappelijke middenveld. Om een voorbeeld te geven: de coronacrisis is door futurologen al lang geleden voorspeld. Kennis van deze voorspellingen had de crisis natuurlijk niet kunnen voorkomen, maar had de maatschappelijk kosten en problemen wel sterk kunnen verminderen.

De DFS gaat ervan uit dat meer en betere kennis van de toekomst geen luxe is, maar noodzaak om te komen tot een betere toekomst voor bedrijven, overheden en individuen. Dit komt terug in de missie van de DFS: 'better foresight for a better future'.

De DFS is opgezet als een netwerkorganisatie waarbinnen alle in Nederland werkzame futurologen, trendwatchers, scenariodenkers, innovatie-experts en strategen elkaar kunnen ontmoeten en van elkaar kunnen leren. Daartoe organiseert de DFS bijeenkomsten, onderhoudt een website (www.dutchfuturesociety.nl) en geeft een nieuwsbrief uit voor leden en geïnteresseerden. De DFS is aangesloten bij de https://www.worldfuture.org/ (WFS) en bij de Association of Professional Futurists (APF). Op dit moment (medio 2020) zijn er zo'n 250 personen aangesloten bij het netwerk.

  Zie ook de categorie met mediabestanden in verband met Futurology op Wikimedia Commons.