Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Grondwet
In het staatsrecht is een constitutie de grondslag van een staat. Deze is vaak, maar niet altijd, vastgelegd in een grondwet, een document waarin de grondrechten en/of de werking van het politieke stelsel in een bepaald land beschreven staan.
Constituties variëren van land tot land, maar toch zijn er enkele bijna-universele kenmerken. Constituties regelen de organisatie van de overheid, ze zeggen bijvoorbeeld of het een parlementair of presidentieël systeem is, welke mechanismen de wetgevende macht heeft om de uitvoerende macht te controleren, wat de rol is van de rechterlijke macht en op welke manier de macht verdeeld is tussen de nationale regering en de lokale organen.
Ze vermelden traditioneel ook een aantal rechten, hoewel die in sommige gevallen niet echt duidelijk zijn (hier bestaan diverse begrippen van recht door elkaar: zo is er "het recht op werk", dat echter géén recht kan zijn van dezelfde orde als bijvoorbeeld het "recht van vrijheid van meningsuiting", in die zin dat de ene burger eerbiediging of bewerkstelliging ervan aan elke andere burger of de overheid zou kunnen àfdwingen).
Vrijwel alle democratieën hebben een grondwet. Een voorbeeld van een land zonder geschreven grondwet is het Verenigd Koninkrijk. Het constitutioneel recht ligt daar vast in wetten, gewoontes en rechtspraak. De gangbare term voor dit type van grondwet is ongeschreven grondwet.
De grondwet wordt vastgesteld door de grondwetgever. Vaak is dit de gewone wetgever, die een speciale procedure volgt (bijvoorbeeld meerdere lezingen en een gekwalificeerde meerderheid nodig). In diverse landen heeft men een referendum voor grondwetswijziging. In andere landen is een tweede goedkeuring van 2/3 of de helft van de meerderheid vereist. Daarmee kan een wijzigingsproces jarenlang duren.
Constituties zijn in beginsel bedoeld om de macht van de vorst c.q. het staatshoofd en de staat te beperken en aldus de burgers te beschermen tegen machtsmisbruik.
In de diverse consitutionele rechtsstelsels is een belangrijke kwestie de vraag of de rechter bevoegd is wetten te toetsen aan de grondwet. In de Bondsrepubliek Duitsland bestaat hiervoor zelfs een speciaal college, het Constitutioneel Hof of Bundesverfassungsgericht.
In Nederland gold lange tijd dat wetten niet door de rechter mochten worden "getoetst" (beoordeeld) op hun grondwettelijkheid. Hierin kwam verandering door het aannemen door de Eerste Kamer van het wetsvoorstel Halsema, van andersluidende strekking, in december 2008 (zie Nederlandse Grondwet).
Zie ook
- Amerikaanse Grondwet
- Belgische Grondwet
- Britse Grondwet
- Duitse Grondwet
- Europese Grondwet
- Finse Grondwet
- Franse Grondwet
- Grondwetgevende vergadering
- Ierse Grondwet
- Italiaanse Grondwet
- Mexicaanse Grondwet
- Nederlandse Grondwet
- Noorse Grondwet
- Russische grondwet
- Spaanse Grondwet
- Zweedse Grondwet