André de Kerchove de Denterghem

Graaf André de Kerchove de Denterghem (Gent, 16 oktober 1885 - Brussel, 24 april 1945) was een Belgisch diplomaat, provinciegouverneur en liberaal senator .

Levensloop

André Charles Eugène Oswald Rodolphe Auguste Louis Marie Ghislain, graaf de Kerchove de Denterghem, was de jongste zoon van graaf Oswald de Kerchove de Denterghem (1844-1906) en Maria Lippens (1850-1918). Oswald was achtereenvolgens advocaat, gouverneur van de provincie Henegouwen, volksvertegenwoordiger en senator. De drie zussen van André waren respectievelijk getrouwd met diplomaat Leon Feyerick, wetenschapper graaf Alexander de Hemptinne en baron Pol Boël.

Hijzelf was getrouwd met Marguerite Maskens (1888-1966). Ze kregen drie zoons.

Diplomatie

De Kerchove werd doctor in de rechten en begon onmiddellijk aan een diplomatieke carrière:

• 1908: attaché in Tokio
• 1909: attaché in Londen
• in 1911-1912 slaagde hij in de diplomatieke examens
• 1912: ambassadesecretaris in Berlijn
• 191': ambassadesecretaris in Boekarest
• 1916: ambassadesecretaris in Den Haag
• 1919: ambassaderaad in Londen
• 1920: ambassaderaad in Berlijn

Gouverneur

Kort na zijn aankomst in Berlijn, vroeg de Kerchove in disponibiliteit te worden gesteld. Daarop werd hij benoemd tot gouverneur van Oost-Vlaanderen, ambt dat hij tot in 1929 bekleedde. Zijn benoeming kwam er nadat zijn neef, gouverneur Maurice Lippens, tot gouverneur-generaal van Belgisch-Kongo was benoemd, maar de benoeming slechts had aanvaard op voorwaarde dat hij door een liberaal als gouverneur zou worden opgevolgd.

In 1929 nam de Kerchove ontslag uit protest voor het feit dat de katholieke partij een minderheidsdeputatie had gevormd, met gedoogsteun van de Vlaams-nationalisten. Daar wilde hij niets mee te maken hebben.

De familietraditie getrouw, was hij ook voorzitter van de koninklijke vereniging die de Gentse Floralieën organiseerde. Dit liet hem toe de koning en de koningin en talrijke andere personaliteiten met grote plechtigheid te ontvangen.

Opnieuw diplomatie

In 1929 wenste de Kerchove dus terug te keren naar de diplomatie, maar het ministerie van Buitenlandse zaken kon hem voorlopig geen passende post aanbieden. In juli 1929 werd hij dan maar provinciaal senator en bleef dit tot in januari 1932. Hij nam ontslag toen een passende post gevonden was en hij zijn diplomatieke carrière hernam:

• december 1931: gevolmachtigd minister in Berlijn
• oktober 1935: ambassadeur in Parijs
• maart 1938: ambassadeur in Rome

In juli 1940, de oorlog aan België door Italië verklaard zijnde, ging de Kerchove voorlopig schuilen in Lausanne. Van de regering in Londen kreeg hij de opdracht de voedselbevoorrading in het voordeel van het bezette België te organiseren. Hij stichtte het Comité de coordination du ravitaillement de la Belgique par l'Europe', dat gefinancierd werd door de Belgische regering in Londen. Honderdduizenden voedselpakketten werden naar de krijgsgevangenen verstuurd, terwijl containers mrt voedsel België bereikten.

De Kerchove beeïndigde de activiteiten van het Comité op 23 maart 1945. Hij was ondertussen ernstig ziek geworden. Op 24 april 1945 kwam hij aan in België en overleed nog diezelfde dag.

Controverses

Het diplomatieke curriculum van de Kerchove verliep niet rimpelloos. Na het overlijden van de Belgische ambassadeur in Parijs Edmond de Gaiffier d'Hestroy in 1934, stelde hij zich kandidaat. Hij had baron Pierre van Zuylen, directeur generaal van de Politiek binnen het departement, als hevige concurrent, maar won het pleit

Weldra zorgde hij voor problemen door in Parijs controversiële uitspraken te doen over de Belgische zelfstandigheidspolitiek. Hij vertolkte daarbij eerder het afwijkende standpunt van de Waalse liberalen die de banden met Frankrijk nauwer wilden aanhalen, dan van dat van de Belgische regering en van koning Leopold III. Minister van Buitenlandse Zaken Paul-Henri Spaak wilde de Kerchove in 1936 daarom overplaatsen naar de vrijgekomen post Rome. De Kerchove wilde aanvankelijk niet naar Rome en dreigde met een politiek schandaal indien hij ontslagen zou worden. Tijdens een koninklijke audiëntie werd hij echter streng aangepakt, waarna hij toch Rome aanvaardde.

Het duurde echter tot maart 1938 vooraleer het gezantschap vrijkwam. De Belgische ambassadeur Prins Albert de Ligne was begin mei 1936 met pensioen gegaan, maar enkele dagen later had Benito Mussolini de overwinning van Italië op Ethiopië uitgeroepen. De Italiaanse koning Victor Emanuel III van Italië werd daardoor Keizer van Ethiopië. De accreditatie van de Belgische ambassadeur werd dan ook op de lange baan geschoven, teneinde niet de indruk te geven dat België de machtsgreep van Italië goedkeurde. In de context van de Spaanse Burgeroorlog, van de onrustwekkende berichten uit nazi-Duitsland, van de herdefiniëring van het Belgisch buitenlands beleid en van onderhandelingen over een regeling die het Verdrag van Locarno moest vervangen, konden minister van Buitenlandse Zaken Paul-Henri Spaak Spaak en de regering zich niet met de Italiaanse koloniale veroveringen verzoenen. In 1938 geraakte de Kerchove alsnog in Rome benoemd, nadat de Volkenbond de sancties tegen Italië had opgeheven.

De Kerchove speelde vanuit Rome een rol door de informaties over een nakende oorlog, die hij kreeg van prinses Marie-José van België en van de Italiaanse minister van Buitenlandse Zaken Galeazzo Ciano, aan de Belgische overheid over te maken.

Literatuur

• Paul VAN MOLLE, Het Belgisch Parlement, 1894-1972, Antwerpen, 1972.
• Fernand VANLANGENHOVE, André de Kerchove de Denterghem, in: Biographie national de Belgique, Tome XXXIX, Brussel, 1976, col. 511-521.
• Chr. KONINCKX, Chr., Koning Leopold III. Diplomaat voor de vrede. Sint-Niklaas, 1987, pp. 63-64
• Oscar COOMANS DE BRACHÈNE, État présent de la noblesse belge, Annuaire 1³991, Brussel, 1991.
• Tony VALCKE, De gouverneurs in Oost-Vlaanderen tijdens het Interbellum. Instabiele functie of instabiele provincie?, in : Docendo Discimus. Liber amicorum Romain Van Eenoo, Band II, Gent, 1999, p. 797-828.
• H. VAN GOETHEM & J.VELAERS, Leopold III: de Koning, het land, de oorlog, Tielt, 2001.
• Jean STENGERS, Léopold III et le Gouvernement: les deux politiques Belges de 1940, Brussel, 2002.
• Mathieu MAGERMAN, "L’homme noir". Pierre van Zuylen en het Belgisch Buitenlands Beleid 1930-1945, licentiaatsthesis (onuitgegeven), Katholieke Universiteit Leuven, 2005

Voorganger: Maurice August Lippens

Provinciegouverneur in Oost-Vlaanderen 1921-1929

Opvolger: Karel Weyler