Kritiek op Wikipedia

In de pers, maar ook bij ex-gebruikers is er kritiek op Wikipedia. Vaak genoemde punten zijn het gebrek aan betrouwbaarheid, gebrek aan expertise , conflicten tussen bijdragers onderling en de dominantie positie die Wikipedia inneemt op internet doordat zij via Google vaak hoog in de zoekresultaten opduikt.

Inleiding

Vandalisme

Iets waar Wikipedia, net zoals andere wiki's, mee te kampen heeft is vandalisme. De ervaring leert dat echte onzin (zoals "Wikpedia is een project van het NOS-journaal", "Zeekoeien zijn gek op pizza" (in een artikel over de basgitaar) of "Jantje is gek!!!!") vaak snel verwijderd wordt. Er komen geleidelijk aan steeds krachtiger hulpmiddelen beschikbaar om vandalisme te bestrijden.

HOAX

'Onzichtbaar vandalisme' en hoaxen blijken echter hardnekkiger te zijn. Door subtiele wijzigingen kan een heel andere draai aan een artikel worden gegeven. Ook kan iemand natuurlijk per ongeluk foutieve informatie toevoegen. Wanneer niemand door heeft dat de informatie onjuist is, kan die maandenlang op Wikipedia blijven staan. Zo zijn er gevallen bekend van artikelen over personen die in werkelijkheid niet bestaan, doch waar toch maandenlang een artikel over bestaan heeft. In het artikel Slag om Stalingrad heeft bijvoorbeeld van 17 april 2004 tot 9 maart 2007 (bijna 3 jaar) onafgebroken foutief gestaan dat deze slag op 28 juni begon, terwijl verderop in het artikel wel de goede datum vermeld stond!

De middelmaat van consensus

Het idee dat naarmate een artikel meer bewerkt wordt, het vanzelf beter wordt, is ook bekritiseerd. Veel van de bewerkingen zijn klein (spelfouten, opmaak). Verder is het volgens critici net zo waarschijnlijk dat een goed artikel zal verslechteren als veel mensen eraan gaan sleutelen als het tegenovergestelde. Criticus Robert McHenry geeft het voorbeeld van het Engelstalige lemma over Alexander Hamilton, dat (op 4 november 2004) interne inconsistenties bevatte, doordat Hamiltons geboortejaar onzeker was: sommige passages gingen uit van 1755, andere van 1757. McHenry merkt verder op dat eerdere versies van het lemma wél consistent waren en daarbij veel beter geschreven. Het lemma, aldus McHenry, was 'tot middelmatigheid bewerkt'.

Homogeniteit van informatie op internet

Inmiddels bestaan er veel klonen van Wikipedia, dat wil zeggen sites die de inhoud van Wikipedia letterlijk overnemen. Een belangrijk neveneffect van Wikipediaklonen is dat ze ervoor zorgen dat informatie op het internet steeds eenzijdiger wordt. Het is inmiddels geen zeldzaamheid dat vijf van de eerste tien zoekresultaten op Google allemaal hetzelfde artikel bevatten, op verschillende sites. Foutieve informatie kan op deze manier razendsnel over internet worden verspreid. Critici van Wikipedia zien dit als een zorgwekkende ontwikkeling.

Monopolie

Via Google komt vaak het wikipedia-artikel naar voren in de eerste zoekresultaten. Dat leidt ertoe dat kennis voornamelijk via wikipedia verworven wordt. Die monopolie is ongewenst, omdat wikipedia streeft naar een neutrale weergave van de feiten. Zij domineren echter deels de feiten vanwege hun hoge Google ranking. Een van de effecten is cirkelreferentie waarbij artikelen uit wikipedia overgenomen worden, herschreven worden en vervolgens aangevoerd worden als bron.

Systematische bias

Dale Hoiberg, voormalig hoofdredacteur van de Encyclopædia Britannica heeft opgemerkt dat er in Wikipedia sprake is van systematische bias. Sommige onderwerpen krijgen in relatie tot hun belang buitensporig grote artikelen. Daarbij speelt natuurlijk het probleem dat iedereen zelf mag uitmaken wat belangrijk is. Er bestaan zeer veel artikelen over informatica en populaire cultuur, terwijl onderwerpen als kunst en Afrika ondervertegenwoordigd zijn. Zo is ooit opgemerkt dat het artikel over stripfiguren Casper en Hobbes op de Engelse Wikipedia langer was dan het artikel over William Shakespeare. Dit is het gevolg van toevalligheden, die elk moment weer kunnen veranderen. Als een gebruiker met veel kennis over een bepaald onderwerp actief wordt, dan is er een gerede kans dat daar ook veel over geschreven wordt.

Onschuldige populaire cultuur is een kritiekpunt. Het loopt echter nog schever met de neutraliteit doordat veel gebruikers man zijn, Westers, in de leeftijd van 15-45 en andere specifieke kenmerken hebben, die niet overeenkomen met de kenmerken van een gemiddelde bevolking. De encyclopedie heeft daardoor een kleuring in berichtgeving over politiek, religie, experimentele wetenschap en subculturele onderwerpen.

Bronnen