Gesp

Een Angelsaksiche gouden gesp van een riem.

Een gesp is een sluiting in de vorm van een metalen stift, de tong genoemd, die in een metalen beugel past en waarmee een kledingstuk, een riem of schoen kan worden gesloten. Gespen in de vorm van fibulæ werden in de oudheid gebruikt om kledingstukken te sluiten, later kwamen de knopen, uit been, ivoor of metaal in gebruik.

Tot in het eerste kwart van de 19e eeuw was het gebruikelijk om schoenen, vooral herenschoenen, met een gesp te sluiten. De gespen van edellieden werden soms van edelmetaal als goud of zilver vervaardigd. Ook gespen met strassstenen komen voor.

Het was in de 18e eeuw niet gebruikelijk om echte edelstenen in schoengespen te verwerken. Ook als men zich dat kon veroorloven werd het gezien als een uiting van slechte smaak. Tot heden ten dage wordt onder gesp ook een sieraad, in de vorm van een gesp, verstaan.

Gespen op onderscheidingen

Op de oudste onderscheidingstekens van de Orde van Sint-Michaël en Sint-George komen gespen voor die geen functie hebben. Zij waren wel bedoeld om het lint bij elkaar te houden maar de fabrikant had er een puur decoratief element van gemaakt.

In Duitsland kende men in de 19e eeuw de zogenaamde "schnalle", een metalen gesp met een jaartal die op een klein stukje lint op de borst werd gedragen. Een dergelijke schnalle is meestal een ereteken voor langdurige dienst, een "Dienstauszeichnung" of een onderscheiding van de brandweer.

Gespen in Nederland

Op Nederlandse onderscheidingen komen gespen voor om herhalingen van de toekenning aan te duiden.

Op het in 1869 ingestelde Ereteken voor Belangrijke Krijgsbedrijven, het zogenaamde "Expeditiekruis" komen 33 verschillende gespen voor om de tientallen koloniale conflicten in de 19e en 20e eeuw en het gevecht tegen de Japanners op Timor in 1942 aan te duiden.

Op het Oorlogsherinneringskruis uit 1944 duiden de vijf gespen voor "algemene krijgsverrichtingen" en zeven gespen voor "bijzondere krijgsverrichtingen" de wapenfeiten en aanwezigheid op slagvelden aan, op het Kruis voor Recht en Vrijheid draagt men een gesp in de vorm van een zwaard met lauwertak voor de jaren die men in Korea doorbracht en op het Ereteken voor Orde en Vrede komen gespen met de jaartallen 1945 tot en met 1951 voor.

• Op de in 1980 ingestelde Herinneringsmedaille VN-vredesoperaties kan de gesp "LIBANON 1979" worden gedragen.
• Op de in 1982 ingestelde Herinneringsmedaille Multinationale Vredesoperaties kunnen de gespen SINAÏ en GOLF worden gedragen.
• Op de in 1971 als Herinneringsmedaille Rampenbrigade ingestelde Herinneringsmedaille voor Humanitaire Hulpverlening bij Rampen kunnen de gespen TUNESIË 1969 1970, SOEDAN 1974, RWANDA 1994, ALBANIË 1999 worden gedragen.

Ook op de Onderscheidingen van het Nederlandse Rode Kruis komen gespen voor.

Het is gebruikelijk om de gespen op het baton aan te geven met sterretjes.

Medailles '

De Ruyter-medaille-Broederschap van de Nederlandse Leeuw- Museum-medaille-Medaille van den Oorlog op Java 1825-1830-Onderscheidingsteken ter erkenning van uitstekende daden, bij watersnoood verricht- Regeringsmedaille-Erkentelijkheidsmedaille-Herinneringsmedaille VN-Vredesoperaties-Herinneringsmedaille Multinationale Vredesoperaties-Herinneringsmedaille voor Humanitaire Hulpverlening bij Rampen-Kosovo Medaille-Draaginsigne Gewonden-Onderscheidingsteken voor Langdurige Trouwe Dienst-Vrijwilligersmedaille-Onderscheidingsteken voor trouwe dienst bij de Militaire (Marine) Kustwacht-Medaille van het Carnegie-Heldenfonds-Vrijwilligersmedaille Openbare Orde en Veiligheid-Inhuldigingsmedaille 1898-Huwelijksmedaille 1901-Herinneringsmedaille 1926-Herinneringsmedaille van de Erewacht 1933-Huwelijksmedaille 1937-Inhuldigingsmedaille 1948-Zilveren Huwelijksmedaille 1962-Huwelijksmedaille 1966-Inhuldigingsmedaille 1980-Medaille bezoek aan de Nederlandse Antillen-Herinneringsmedaille Buitenlandse Bezoeken-Zilveren Anjer-Herdenkingsmedaille komst Ambonezen naar Nederland-Marinemedaille-Herinneringsmedaille Vrijwillige Politie-Vaardigheidsmedaille-Medaille van Verdienste van het Nederlandse Rode Kruis -Medaille voor Trouwe Dienst van het Nederlandse Rode Kruis-Herinneringskruis 1940/1945 van het Nederlandse Rode Kruis-Vierdaagse Kruis-Militaire Vijfkamp medaille-Medaille van de Koninklijke Nederlandse Vereniging voor Luchtvaart-Medaille van de Koninklijk Nederlands-Indische Vereniging voor Luchtvaart-Medaille voor bijzondere toewijding van van de Nederlandse Bond van Vrijwillige Burgerwachten-Draagpenning van de Rijkscommissie voor graadmeting en waterpassing-Prins Maurits-Medaille-Herinneringsmedaille Luchtbescherming 1940-1945-Herinneringsmedaille Vrijwillige Politie Zie ook:Lijst van Nederlandse onderscheidingen