Essay:Over belangen

Dit is een gebruikersessay geschreven door Tjako 26 aug 2008 21:29 (UTC)

Over belangen

Deze pagina tracht uit te leggen hoe individuele belangen van diverse auteurs zich kunnen vertalen in goede lemma's die van belang kunnen zijn voor een wiki-systeem. Het betoog tracht een antwoord te geven op vaak gehoorde beschuldigingen van 'zelfpromotie', een slecht gedefinieerde term die vaak ten onrechte wordt toegepast, 'autobiografie' en 'vermeende belangenverstrengeling'.

• Deze pagina eindigt met een voorstel-richtlijn, die wellicht in peiling of stemming kan worden gebracht op deze Wikisage.
• Wilt u meedenken doe dat dan svp op de overlegpagina bij dit essay.

Wat te denken van belangenverstrengelingen?

Stelling

Een belang van welke aard dan ook of een speciale interesse in een bepaald onderwerp is voor vele wiki-auteurs een motivatie om edits te doen en lemma's te verbeteren of te starten. Taak van een wiki-gemeenschap als geheel dient te zijn om deze edits en nieuwe lemma's inhoudelijk te bewaken en controleren op juistheid, encyclopediewaardigheid, objectiviteit, verifieerbaarheid en relevantie, en om aperte 'reclame-uitingen' of geklieder en vandalisme (want die uitingen zijn POV en niet-encyclopedisch) er uit te halen.

Onderbouwing

• Het belang van Wikisage is informatie in brede zin te verzamelen en te ordenen en gestructureerd beschikbaar te stellen aan lezers. Wikisage kent slechts bijdragers die onder GFDL-licentie meewerken. Het belang van individuen die aan lemma's bijdragen is dus (en dit is inherent aan het wiki-model) per definitie ondergeschikt aan het grotere informerende belang van een wiki zelf.
• Een taak van gebruikers is controleren en verifiëren van inhoud van lemma's, en niet het beoordelen van auteurs als (al dan niet levende) personen. Om dit proces te stroomlijnen is er op veel wiki's behoefte aan richtlijnen, relevantiecriteria, regels en conventies, waarover de gemeenschap het eens moet worden om een werkbaar kader te genereren waarbinnen gebruikers kunnen bijdragen.

Promotie

• Sommige begrippen zijn wellicht onvoldoende of onduidelijk gedefinieerd, zoals wat 'promotie' inhoudt.
  • Wat is nu precies promotie? Promotie is het bevorderen van de populariteit van een product of activiteit. Zo kan bijvoorbeeld een boer zijn melk promoten, een schrijver zijn boek, of een bedrijf zijn merknaam.
  • Vanuit het wiki-belang gezien 'promoot' in principe elk lemma dat gelezen wordt de inhoud van dat lemma (en zo behoort het te zijn!), immers als het lemma inhoudsloos of niet goed geschreven zou zijn zou het non-informatie of onzin zijn.
  • Dat een vanuit eigenbelang van een auteur opgestelde bijdrage promotioneel is, hoeft dan ook geenszins te conflicteren met het wikibelang, zolang de bijdrage informatief, neutraal en objectief gesteld is, en dus een encyclopediewaardige inhoud heeft. Voorbeelden zijn: lemma's over bedrijven of bedrijfsnamen, lemma's over automerken, stichtingen, verenigingen, bands of musici, schrijvers, kunstenaars en acteurs. Elke keer dat een dergelijk lemma gelezen wordt treedt automatisch en wellicht onbedoeld promotie van de betreffende band, musicus, schrijver etc. op. Is dit een probleem? Nee, want de lezer die informatie zoekt in een encyclopedie wil meer weten over zijn onderwerp van interesse. De lezer heeft dus ook belang bij juiste en neutrale en feitelijke informatie.
  • Zolang een lemma neutraal, objectief, verifieerbaar en juist opgesteld is, maakt het eigenlijk feitelijk niet uit dat de aanmaker of bijdrager aan dat lemma wellicht enig promotioneel doel voor ogen had, of betrokken is bij waar het de inhoud betreft.

Autobiografie

• Op veel wiki's (conform de huidige praktijk en richtlijnen en regels) wordt autobiografie geweerd, omdat auteurs in dat geval wellicht minder objectief zouden kunnen zijn en vanuit een promotioneel bedoeld eigenbelang zouden kunnen schrijven, doch in principe is autobiografie (op de meeste wiki's) meestal niet verboden, en hoeft niet schadelijk te zijn voor een wiki, mits de inhoud kritisch wordt bekeken.
• Indien er echter in zulke gevallen extra scherp gekeken wordt naar de inhoud (is het encyclopedisch, neutraal gesteld en feitelijk juist) en relevantie en verifieerbaarheid, maakt dat, dat het mogelijke eigenbelang van een auteur volkomen onbelangrijk voor de wiki in kwestie wordt. Aangezien gebruikers op een wiki doorgaans uitgaan van 'goede wil' en zich 'vrij' dienen te voelen zou een verbod op autobiografie geen opbouwende insteek zijn. Immers:

1. In gevallen waarin gebruikers belangen hebben van directe aard (zoals mensen die over hun bedrijf schrijven of over hun sportclubs of beroep of hobbies) dient dus gewoon net als bij andere lemma's gekeken te worden naar inhoud (verifieerbaarheid, bronnen etc.).
2. Wie de auteur is van het uiteindelijke lemma is niet relevant (het belang van een wiki zelf is dat de informatie zelf encyclopedisch is, feitelijk juist en verifieerbaar)

Gepubliceerd eigen werk

Verwijzen naar eigen publicaties is op veel wiki's niet toegestaan. Dit is feitelijk vreemd, omdat publicaties bedoeld zijn om te informeren. Eenmaal gepubliceerd kan een werk ook dienen als bron van een lemma, ter nadere studie of directe verifieerbare referentie. Het belang van zo'n verwijzing voor de lezer kan dus zijn: achtergrondinformatie kunnen opzoeken, een oordeel kunnen afwegen over de relevantie van de bron, en verdere verdieping van de geboden informatie kunnen zoeken.

Altijd belangen

Een kleine uitleg bij de stelling dat er altijd belangen spelen wanneer gebruikers bijdragen, aan de hand van wat voorbeelden:

Als iemand een lemma start over wegnummer x in land y dan kunnen er ook diverse belangen en motivaties spelen. De auteur is misschien wegengek, en wil dat elke straat op aarde in de encyclopedie komt. (Hij heeft er dus belang bij dat alles over zijn wegengektehobbie in de wiki komt). Misschien is een auteur altruïstisch en vindt hij het van belang dat er veel pokemonlemma's zijn omdat hij graag een hele grote en uitgebreide wiki wil. Hetzelfde geldt voor mensen die geschiedenis als hobby hebben. Die hebben er belang bij dat er goede geschiedenislemma's zijn. Het woord belangrijk is verwant aan het woord relevantie.

• Als een gebruiker dus zelf iets belang-rijk genoeg vindt gaat hij er een lemma over starten of een bestaand lemma verbeteren. Of dit belang door de wiki-gemeenschap gedeeld wordt volgt dan uit de bestaande procedures die in het wiki-model leiden tot al dan niet verwijderen of aanvullen van het lemma. Als de wiki-gemeenschap een lemma belang-rijk genoeg vindt is het belang van de wiki er dus als vanzelf mee gediend. Aangezien alle nieuwe lemma's en edits doorgaans gecontroleerd worden zal 'eigen visie' (POV) of gebrek aan neutraliteit zeer snel uit dit soort uit eigenbelang gestarte lemma's verdwijnen, zodat de lezer uiteindelijk informatie van waarde aantreft.

Conclusie

• Belangenverstrengeling tegengaan is onzinnig: er is zoals gezegd altijd belangenverstrengeling, en dat is de motor van elke wiki. De vele individuele belangen van gebruikers leiden door hun gezamenlijke inspanning tot een belangwekkende encyclopedie!
• Bij groei van de gemeenschap neemt zodoende ook de betrokkenheid van de gebruikers die hun belangen zien transformeren in het algemene wikibelang alleen maar toe.
• Krampachtig weren van autobiografische lemma's is derhalve onnodig.

---

Voorstel richtlijn

Om te komen tot een richtlijn die deze zaken bruikbaar beschrijft is onderstaand voorstel bedoeld, waarbij bovenstaand betoog als uitlegpagina of toelichting kan dienen.

 voorstel - de tekst hieronder is nog niet geaccoordeerd door de gemeenschap

Richtlijn: Wikisage:Belangen

Dit is een richtlijn waarover de gemeenschap consensus tracht te bereiken.

• Weeg uw persoonlijke belang in al uw bijdragen altijd af tegen het meer algemene wikibelang.
• Bedenk of uw bijdragen opbouwend en verrijkend voor de Wikisage kunnen zijn.
• Uw bijdragen dienen neutraal, encyclopediewaardig, zo objectief mogelijk gesteld, relevant, feitelijk juist, verifieerbaar en middels externe betrouwbare bronnen staafbaar te zijn.
• Eigen origineel en niet gepubliceerd onderzoek wordt inhoudelijk niet toegestaan als bron of inhoud van een lemma, maar kan in essayvorm gepubliceerd worden. Ook kan er naar gerefereerd worden in een artikel zodra dit onderzoek ergens gepubliceerd is.
• Wanneer de Wikisagegemeenschap van mening is dat uw bijdragen vanuit uw eigen persoonlijke belang inhoudelijk het algemene belang van de Wikisage schaden kan de gemeenschap uw bijdragen ongedaan maken of veranderen.
• De gemeenschap kijkt niet naar de persoon van de auteur, maar naar de inhoud van lemma's en bijdragen van een auteur.
• Indien er conflicten ontstaan over uw bijdragen, zoek dan op rustige toon het overleg met mede-wiki-gebruikers. Onthoud: het belang van de Wikisage als geheel gaat altijd boven het individuele eigenbelang.

(einde voorstel)