Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Paradise Lost
Paradise Lost is een episch gedicht in blank vers door de 17e-eeuwse Engelse dichter John Milton. Hoewel Milton het bijna tien jaar eerder schreef, werd het pas in 1667 gepubliceerd.
Deze publicatie bestond uit tien boekdelen met in totaal meer dan tienduizend versregels. Een tweede editie volgde in 1674, met een herverdeling over twaalf boeken (in navolging van de wijze van verdelen bij Vergilius' Aeneis). Bij die gelegenheid werden enkele kleine herzieningen doorgevoerd. Het grootste deel van het gedicht schreef Milton toen hij al blind was, zodat hij het moest dicteren.
Thematiek
Het gedicht heeft als onderwerp het christelijke verhaal van de zondeval van de mens: de verleiding van Adam en Eva door de gevallen engel Satan en hun verdrijving uit de Hof van Eden. Miltons doel, vermeld in Boek I, was "de wegen van God te rechtvaardigen tegenover de mensen" en "opheldering verschaffen over het conflict tussen de eeuwige vooruitziende blik van God en de vrije wil". Hoewel het epos in de eerste plaats gaat over de val van de mens, werkt het personage van Satan als een anti-held en als een drijvende kracht in de plot. De manier waarop Milton hem had uitgebeeld fascineerde de critici. Sommigen interpreteerden Paradise Lost als een gedicht dat vraagtekens zette bij de macht van de kerk in plaats van slechts een beschrijving te zijn van de val van Adam en Eva.
Klassieke conventies
In het gedicht volgde Milton een aantal van de klassieke epische conventies zoals teruggevonden wordt in Homerus' Ilias en Odyssee, en Vergilius' Aeneis. Zo begint Paradise Lost net als vele klassieke heldendichten met een aanroepingstoop, een invocatie van de Muze, aan wie gevraagd wordt zich met het ontstaan van het werk te belasten. De 'Heav'nly Muse' in het gedicht is de Heilige geest; 'That shepherd' is Mozes; met 'chosen seed' wordt verwezen naar de menselijke wezens die Mozes' boodschap ontvangen:
- Sing Heav'nly Muse, that on the secret top
- Of Horeb, or of Sinai, didst inspire
- That shepherd, who first taught the chosen seed,
- In the beginning how the heav'ns and earth
- Rose out of chaos; or if Sion hill
- Delight thee more, and Siloa's brook that flowed
- Fast by the oracle of God: I thence
- Invoke thy aid to my advent'rous song,
- That with no middle flight intends to soar
- Above the Aonian mount, while it pursues
- Things unattempted yet in prose or rhyme.
- vertaling
-
- Bezing dit, Muze, die op de heilige top
- van Choreb of Sinaï een herder bezielde
- die 't uitverkoren zaad voor 't eerst onthulde
- hoe uit de chaos van het begin de hemel
- en de aarde oprees, of, zo u wil,
- op Sions heuvel, en hoe Sions beek
- op Gods bevel daar sneller vloeide; aldaar
- roep ik uw hulp in voor mijn gedurfde lied:
- Een zang die boven Pindus' top zal stijgen
- en daar zijn lied in boude vlucht laat klinken,
- in alles overtreffend rijm of proza.
- (vertaling: Jules Grandgagnage)[1]
Andere conventies van de klassieken die Milton (soms in enigszins aangepaste vorm) volgt, zijn:
- Een nadruk op de 'verheven onderwerpen' van oorlog, liefde en heldendom.
- Het beginnen van een actie in medias res. Zo vertelt Boek 1 over de nasleep van de oorlog in de hemel, die pas later beschreven zal worden.
- Miltons epos begint in de helse onderwereld. In overeenstemming met de klassieke beschrijvingen van de onderwereld benadrukt Milton de duisternis en de helse branden die slechts pijn en geen licht geven.
- Milton maakt ook veelvuldig gebruik van de homerische (grootse, overdreven) vergelijking: Satans schild is "als de Maan" en zijn speer "als de mast van een vlaggenschip".
Nederlandse vertalingen
- Recentste vertalingen
De recentste vertaling is die Jules Grandgagnage uit 2023, die zich net als de vertaling van Peter Verstegen uit 2003, en die van Van Zanten uit 1728 houdt aan Miltons jambische pentameter (vijf heffingen per versregel) en de lengte van het werk (10.000 versregels) respecteert. Een andere moderne, maar helaas onvoltooide vertaling is die van Wim Jonker, die bij zijn dood in 2000 tienenhalf van de twaalf boeken had vertaald. Fragmenten ervan werden gepubliceerd in De Tweede Ronde (1993, 1997, 2000).[2]De nazaten van Jonker vroegen aan Verstegen om Jonkers werk te voltooien, maar die gaf uiteindelijk de voorkeur aan een eigen vertaling.[3]
- Oudere vertalingen
Verder zijn er de onvoltooide vertaling van Alex Gutteling uit 1911 (Zang I-VI, later voltooid door Albert Verwey: Zang VII-XII) en de volledige vertaling van Ten Kate uit 1875, waarin Miltons vijfvoetige blanke verzen, net als bij Lambert Paludanus (1730), zijn vervangen door rijmende alexandrijnen.[4][5]
Enkele oudere vertalingen zijn online te vinden, onder meer via de Digitale Bijzondere Collecties van de Universiteitsbibliotheek Utrecht:
- 't Paradys verlooren: Heldendicht in tien boeken door J. van Zanten (1728)
- Het paradys verlooren, vertaling in berijmde alexandrijnen door Lambert Paludanus (1730), op basis van Van Zantens vertaling.
- Het verloren paradijs, prozavertaling door J. H. Reisig (1791)
- Het verloren paradijs, prozavertaling door J.F. Schimsheimer (1856)
Zie ook
Nederlandse geannoteerde vertaling van de twaalfdelige versie van 1674 door Jules Grandgagnage
Bronnen, noten en/of referenties
|
Zie ook de categorie met mediabestanden in verband met John Milton op Wikimedia Commons.