Lerarenopleiding Zuidwest-Nederland

Lerarenopleiding Zuidwest-Nederland, destijds meestal aangeduid met de afkorting ZWN, was een zogeheten nieuwe lerarenopleiding (NLO).

Geschiedenis

De opleiding startte in de zomer van 1973 verspreid over meerdere, oude gebouwen in Den Haag, Delft en Rotterdam. In januari 1978 verhuisde de opleiding naar een nieuw en gezamenlijk gebouw aan de Brasserskade in Delft, op het voormalige terrein van machinefabriek Reineveld. Het instituutsblad werd vernoemd naar de voormalige fabriek.

Bij de start in het nieuwe gebouw huisvestte de opleiding 1800 studenten doch bood ruimte aan 2400 studenten. Maar directeur Roos verwachtte al bij de opening dat het aantal studenten zou afnemen vanwege de afnemende vraag naar leraren. Hij kreeg hierin gelijk: het aantal van 2200 studenten in het topjaar 1981 was omstreeks 1990 gehalveerd. De werkloosheid voor aankomend leraren was inderdaad groot, ondanks de dalende instroom op de arbeidsmarkt.

Per 1 januari 1988 werd ZWN opgeheven als zelfstandige opleiding en toegevoegd aan de Hogeschool Rotterdam & Omstreken (inmiddels de Hogeschool Rotterdam) onder de benaming Faculteit Educatieve Opleidingen. In de zomer van 1990 verhuisde de opleiding naar Rotterdam en moest het gaan doen met minder geld, minder personeel en minder ruimte. In diezelfde zomer betrok de Agrarische Hogeschool het gebouw. Vanaf 2010 werd het gebouw stapsgewijs afgebroken en vervangen voor nieuwbouw voor het Mondriaancollege.

De studie

De NLO’s waren opgericht om de studenten op te leiden in twee schoolvakken. ZWN bood 18 verschillende middelbare-schoolvakken aan, waaronder Nederlands, Engels, Frans, Duits, economie, maatschappijleer, geschiedenis, aardrijkskunde, wiskunde, natuurkunde, scheikunde, biologie, tekenen, handvaardigheid, gezondheidskunde en huishoudkunde. Lang niet alle vakken konden gecombineerd worden, voor ieder vak waren slechts enkele combinaties mogelijk. Daarnaast was het de uitdrukkelijke gedachte dat studenten naast vakdomeinkennis ook onderricht werden in didactiek en pedagogiek. Bovendien was voor ieder van de twee vakken een belangrijke plaats ingeruimd voor stages, schoolpractica genaamd.

Het gebouw

Het gebouw aan de Brasserskade was opgetrokken uit grijs beton en plaatmateriaal met geel en oranje als accentkleuren. Architect H. J. Tennekes en directeur J. C. Roos waren allerminst enthousiast. Het gebouw was naar hun zin met een krap budget gebouwd, te sterk gestandaardiseerd, slecht geïsoleerd en deels uitgevoerd met inferieure materialen. Toch was het gebouw juist uitermate geslaagd voor de organisatorische structuur van ZWN. Het was ontworpen volgens het structuralisme, een stroming in de architectuur die zich kenmerkte door ‘geometrische structuren, samengesteld uit kleine eenheden in de menselijke maat’. ZWN was een schoolvoorbeeld hiervan. Het complex bestond uit tien vierkante torentjes van drie verdiepingen hoog, van 27 meter in het vierkant, met inspringende hoeken van 5 meter. De torentjes stonden los van elkaar, en waren met korte gangen verbonden. Iedere verdieping van een torentje was als het ware een op zichzelf staand eilandje waar één vak gegeven werd of waar een faciliteit gevestigd was, zoals de bibliotheek, de mediatheek of de drukkerij. Voor de lerarenopleiding, met zijn vele vaksecties, was het gebouw perfect. Studenten trokken niet door lange gangen van het ene lokaal naar het andere, maar werkten en volgden voornamelijk colleges op de kleinschalige eilandjes van hun eigen vakken. Tegelijkertijd bood het gebouw ruimte om te dwalen, als ware het een dorp. Centraal tussen vier torentjes bevond zich een ontmoetingsplek, de Agora, een overdekt plein, tevens functionerend als vide.

Cultuur

De opleiding was gestart vanuit het culturele gedachtengoed van de jaren zeventig waarin docenten aangesproken dienden te worden bij de voornaam en tot lang in de jaren tachtig werd vastgehouden aan een alternatieve, fonetische spelling, zoals krities, histories, kolleges ekonomie.

Bronnen

• ZWN Een instituut in ontwikkeling. Uitgave ter gelegenheid van het tienjarig bestaan van de Lerarenopleiding Zuidwest-Nederland te Delft. 1983.
• www.nrc.nl/nieuws/1978/01/06/te-krappe-beurs-voor-gebouw-van-lerarenopleiding-kb_000025712-a3166865