Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Natriumsulfaat
Natriumsulfaat (Na2SO4) is een natriumzout van zwavelzuur en is samengesteld uit twee natrium kationen (Na+) en het sulfaatanion (SO42−). Dit dekahydraat (Na2SO4·10H2O) wordt, naar de Duitse chemicus Johann Rudolph Glauber, ook Glauberzout genoemd.
Geschiedenis
Natriumsulfaat werd in 1625 door de scheikundige en apotheker Johann Rudolph Glauber ontdekt als een bestanddeel van mineraalwater. Glauber beschreef de zoute smaak ervan, dat het op de tong smelt en in tegenstelling tot salpeter niet brandt wanneer men het in een vlam houdt. Hij stelde vast dat het natriumsulfaat dat hij verkreeg door water te laten verdampen, lichter werd wanneer men het verhit, omdat het kristalwater bevat. Ook de medische werking als laxeermiddel was hem al bekend.
Vanaf 1658 experimenteerde Glauber met zout en zwavelzuur en produceerde naast zoutzuur (dat Spiritus salis, zoutgeest, werd genoemd), ook natriumsulfaat, waardoor hij het nauwkeuriger kon gaan onderzoeken. Hij ontdekte 26 verschillende mogelijke medische toepassingen ervan, maar ook manieren om het in de alchemie en de kunst te gebruiken. Wegens de geneeskundige toepassingen werd het Sal mirabilis (wonderzout) genoemd. Later werd vaak de naam Glauberzout gebruikt.
Winning
Natriumsulfaat wordt meestal gewonnen uit het natuurlijke mineraal mirabiliet. China is de grootste producent ter wereld met meer dan 70% (vanaf 2011), Het komt echter ook voor als bijproduct in de chemische industrie bij reacties waarbij zwavelzuur wordt geneutraliseerd met natriumhydroxide. Een andere techniek om natriumsulfaat te produceren is steenzout te laten reageren met zwavelzuur om hieruit zoutzuur te winnen, met natriumsulfaat als bijproduct.
- 2 NaCl + H2SO4 → Na2SO4 + 2 HCl
- Natriumchloride en zwavelzuur reageren en vormen natriumsulfaat en waterstofchloride.
Een alternatief is het Hargreaves-proces:
- 4 NaCl + 2 SO2 + O2 + 2 H2O → 2 Na2SO4 + 4 HCl
- Natriumchloride, zwaveldioxide, zuurstof en water reageren tot natriumsulfaat en waterstofchloride.
Natriumsulfaat kan in het laboratorium worden verkregen door de volgende reacties:
- Na2CO3 + H2SO4 → Na2SO4 + H2O + CO2
- Natriumcarbonaat en zwavelzuur reageren en vormen natriumsulfaat, water en kooldioxide.
- 2 NaOH + H2SO4 → Na2SO4 + 2H2O
- Door natronloog met zwavelzuur te neutraliseren wordt natriumsulfaat en water gevormd.
Gebruik
Natriumsulfaat wordt gebruikt als vulstof in wasmiddelen, in de productie van cellulose (sulfaatproces) en in de glas-, textiel- en kleurstoffenindustrie. In het laboratorium wordt natriumsulfaat gebruikt organische oplosmiddelen te drogen. Het wordt ook gebruikt als een latent warmteopslagmateriaal.
In de geneeslunde wordt natriumsulfaat in de vorm van decahydraat gebruikt als laxeermiddel. Natriumsulfaatdecahydraat (Glauberzout) heeft een sterk laxerende werking omdat het de elektrolytenbalans in hert verteringsstelsel praktisch overhoop gooit.
In de levensmiddelentechnologie dient het als verstevigingsmiddel, zuurteregelaar en draagstof. Natriumsulfaat en natriumwaterstofsulfaat zijn in de EU goedgekeurd als levensmiddelenadditief nummer E 514 zonder maximumhoeveelheidsbeperking (quantum satis) voor levensmiddelen in het algemeen.
Natriumsulfaat wordt als homeopathisch geneesmiddel gebruikt onder de naam Natrium sulfuricum.
Glauberzout wordt ook gebruikt als minerale plantenmeststof.
