Jutka Rona

Jutka Rona (Judit Anna Róna) (Boedapest, Hongarije, 1 mei 1934 – Amsterdam, 5 maart 2016) was een Nederlands fotografe en fotojournaliste van Hongaarse afkomst. Van 1974 tot 2003 was Rona eigenares van het fotoagentschap ABC Press.

Biografie

Jutka Rona werd in Boedapest geboren. Zij was de tweede dochter van Imre Rona (1903-1974) en Erzsébet Kármán (1902-1997). Vader Rona was journalist en fotograaf. Haar moeder leidde een school voor gymnastiek en bewegingsleer. Jutka heeft een oudere zus Zsuzsanna (bijnaam Panny, 1930-1997).

Haar vader, Imre Rona, verliet Boedapest in 1934 om politieke redenen. Onder het dictatoriale bewind van Horthy kan Imre Rona zijn beroep niet vrij uitoefenen en hij besluit Hongarije te verlaten. Amerika heeft zijn voorkeur, maar hij komt via een bevriende journalist, Peter Moussault, in Amsterdam terecht. Zijn echtgenote en twee dochters volgden hem in 1936. Jutka Rona groeide op in Amsterdam. Tijdens de oorlogsjaren moest het gezin onderduiken. In 1951, op negentienjarige leeftijd, slaagt zij voor het eindexamen gymnasium bèta. Haar ouders willen haar een universitaire studie laten volgen, maar Jutka kiest ervoor om fotograaf te worden. In 1957 trouwt Rona met Rob Mol. In 1959 wordt het huwelijk van Jutka Rona en Rob Mol ontbonden. Rona had in de jaren zestig een acht jaar durende relatie met schrijver, acteur en regisseur Dimitri Frenkel Frank, met wie zij twee kinderen kreeg. Op 4 december 1963 wordt hun dochter Lili (Catharina) Frenkel Frank geboren en op 14 januari 1966 hun zoon Dimitri (Imre Michael) Frenkel Frank. Rona en Frenkel Frank hadden elkaar ontmoet op de set van de sinterklaasfilm Makkers, staakt uw wild geraas, van Fons Rademakers (1960). Toen Jutka Rona na haar scheiding van Dimitri Frenkel Frank de volledige zorg voor haar nog jonge kinderen op zich nam, moest zij dicht bij huis werken. Portret- en theaterfotografie boden daartoe de meest reële mogelijkheden. Zij had geen speciale voorkeur voor theaterfotografie, maar bleek er talent voor te hebben. Dankzij de repetitietijden was het gemakkelijk te combineren met het opvoeden van kinderen.

Fotografie

Rona deed de tweejarige schriftelijke cursus fotojournalistiek van de Fotovakschool in Den Haag.. Samen met Ed van der Elsken deed zij na één jaar in 1954 examen. Zij legde zich toe op sociale fotografie. Rona werkte als film- en theaterfotografe. De eerste productie waarvoor zij film stills maakte was Fanfare van Bert Haanstra (1958). Rona maakte daarnaast portretten, straatfoto’s en reisreportages. Zij fotografeerde acteurs, artiesten, schrijvers en politici, onder wie Jayne Mansfield, Kirk Douglas, Ellen Vogel, Jan Wolkers, Willem Frederik Hermans, Harry Mulisch en Dries van Agt. Rona publiceerde diverse fotoboeken. In 2000 publiceerde zij het boek Denkbeeldig leven. Hongaars fotoalbum (Amsterdam, Thomas Rap). Voor dit boek fotografeerde zij het dagelijks leven van acht vrouwen en mannen in Hongarije, als antwoord op de vraag hoe haar leven eruit zou kunnen hebben gezien als zij daar was blijven wonen. Rona was lid van de GKf en beroepsorganisatie DuPho.

Het archief van Jutka Rona is ondergebracht bij het Maria Austria Instituut. Een selectie van haar werk is te zien op de website van Hollandse Hoogte.

ABC Press

Imre Rona richtte in 1937 Fotobureau ABC Press op. Het Amsterdamse fotopersbureau vertegenwoordigde buitenlandse fotografen, onder wie Robert Capa en Henri Cartier-Bresson. Imre Rona leidde het fotoagentschap tot zijn overlijden in 1974. Na zijn overlijden nam Jutka Rona het fotoagentschap over. De dagelijkse leiding van ABC Press was in handen van directeur Ellen van de Graaf. ABC Press werd in 2003 opgeheven. Het archief is ondergebracht bij het Spaarnestad Fotoarchief in Haarlem. Austria

Bibliografie

Jutka Rona publiceerde onder meer de volgende fotoboeken:

• 1975 · Wolvenstraat 1974
• 1993 · Langs kloosters en abdijen
• 1999 · Op je tenen lopen, leven met de ziekte van Duchenne
• 2000 · Een denkbeeldig leven, Hongaars fotoalbum
• 2001 · Een wereld van stilte
• 2009 · Binnen Buiten
• 2010 · Hongaarse zigeuners

Fotocollecties

Collecties van Jutka Rona zijn te vinden in:

• Amsterdam, Filmmuseum.
• Amsterdam, Gemeentearchief.
• Amsterdam, Internationaal Informatiecentrum en Archief voor de Vrouwenbeweging (IIAV).
• Amsterdam, SBK.
• Amsterdam, Theater Instituut Nederland.
• Den Haag, Letterkundig Museum.
• Haarlem, Spaarnestad Photo (in 2009-2011 overgedragen aan het Nationaal Archief}.
• Leiden, Prentenkabinet Universiteitsbibliotheek Leiden.
• Maassluis, Gemeente Museum.
• Nieuwegein, PACE (Stichting Papua Cultureel Erfgoed).
• Rijswijk, Instituut Collectie Nederland.

Externe links

• www.jutkarona.com.
• Jutka Rona, in RKD.
• MAI Beeldbank, Jutka Rona.
• De teloorgang van ABC Press Erik van den Berg, De Volkskrant, 15 juli 2003.
• Op haar best als ze in rust kon gadeslaan, Rianne van Dijk, NRC Handelsblad 19 maart 2016.

Trivia

• Jona was van 1954-1987 lid van de NVF, (o.a. bestuurslid). Vanaf 1970 lid van de GKf, (o.a. bestuurslid).
• In 1970 fotografeert Rona de laatste show van Wim Sonneveld. Ook worden haar foto's gebruikt voor de platenhoes van deze show.

Bronnen, noten en/of referenties

Bronnen, noten en/of referenties