Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Kakkerlakken
| Kakkerlakken | |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Kakkerlakken uit Madagaskar, zoals deze Gromphadorhina portentosa, kunnen 8 cm lang worden. Kakkerlakken uit Madagaskar, zoals deze Gromphadorhina portentosa, kunnen 8 cm lang worden. | |||||||||||||||
| Taxonomische indeling | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
| Orde | |||||||||||||||
| Blattodea | |||||||||||||||
 Afbeeldingen Kakkerlakken |
De kakkerlakken oftewel Blattodea([1]) vormen een orde van de insecten, die oppervlakkig enigszins lijken op kevers maar hiervan toch sterk verschillen, onder andere door het ontbreken van een volledige gedaanteverwisseling. Bidsprinkhanen en termieten zijn sterker verwant aan de kakkerlakken dan andere insectenorden. Deze drie groepen behoren tot de superorde Dictyoptera. Er zijn 4690 soorten kakkerlakken beschreven, waarvan er slechts een twintigtal wel eens als plaag kunnen voorkomen.
Kenmerken
De lengte van diverse soorten kakkerlakken varieert van minder dan een centimeter tot wel 6 à 8 cm voor bepaalde reuzensoorten. In Nederland komen in huizen de Duitse kakkerlak en de Amerikaanse kakkerlak nog wel eens voor als plaag. In Nederlandse bossen vindt men de boskakkerlak Ectobius sylvestris en de noordse kakkerlak Ectobius lapponicusin het wild. Deze soorten leven in de bladstrooisellaag en zijn volstrekt onschadelijk.
Kakkerlakken hebben een op de rug gezien eironde en verticaal afgeplatte lichaamsvorm, en zijn meestal goed gecamoufleerd, meestal bruin tot zwart. Sommige tropische soorten zijn meer bont gekleurd zoals rood en geel, of ook wel groen. Kakkerlakken zijn alleseters. Ze kunnen vaak zeer snel lopen en vele soorten kunnen vliegen. Ze zijn taai en sommige soorten kunnen tien tot veertig dagen zonder eten. Er is bekend dat ze elkaars geursignalen oppikken en hierop reageren, al is dit niet te vergelijken met sociale insecten zoals mieren. De lange sprieten zijn ook bij een kakkerlak in rust meestal voortdurend in beweging.
Kakkerlakken staan bekend om hun snelle voortplanting, al hangt de hoeveelheid kakkerlakken in een eipakketje af van de soort. De snelheid van ontwikkeling hangt af van de omgeving, vooral de temperatuur en het voedselaanbod. Een vrouwelijke kakkerlak draagt ongeveer dertig kakkerlakken in een eipakket die na 3 á 5 weken van het lichaam worden afgezet.Het voorkomen van kakkerlakken in een huis kan een teken zijn van rondslingerende etensresten en te wensen overlatende hygiëne. Kakkerlakken kunnen bacteriën overbrengen door van voedsel te eten en er over heen te lopen.
Bestrijding
Kakkerlakkenplagen in huis kunnen moeilijk te bestrijden zijn, omdat de kakkerlakken in spleten wegkruipen en verbazend goed tegen de meest gebruikte gifstoffen kunnen. Door massaal en preventief gebruik van bestrijdingsmiddelen treedt namelijk resistentie op. Een andere, zeer efficiënte en niet-giftige methode is de zogenaamde "Vegas roach trap". Deze bestaat eenvoudigweg uit een glazen pot met nauwere opening (bijv. een groentepot), gedeeltelijk gevuld met koffiedrab (en evt. water). De buitenkant van de pot kan desnoods worden bedekt met plakband, zodat de kakkerlakken makkelijker naar binnen kunnen klimmen. De "Vegas roach trap" is in zoverre insectvriendelijk, dat andere insecten niet aangetrokken worden. In kassen en andere plaatsen met veel planten wordt tegenwoordig gebruik gemaakt van het kakkerlakkenlokdoosje.
Kakkerlakken als huisdier
Sommige tropische soorten (alleen soorten die bij ontsnappen op den duur niet in huis overleven en zo een plaag zouden kunnen worden) worden wel als huisdier in een terrarium gehouden, hetzij voor hun eigen charme dan wel om als voedseldieren te dienen voor andere terrariumdieren zoals grotere hagedissen. Dit zijn bijvoorbeeld de sissende reuzenkakkerlak van Madagaskar, (Gromphadorhina portentosa), de Surinaamse kakkerlak Pycnoscelus surinamensis, de doodshoofdkakkerlak Blaberus craniifer en Blaberus discoidalis en de kleine grottenkakkerlak Blaberus fusca (die niet klein is, maar wel kleiner dan de reuzengrottenkakkerlak, Blaberus giganteus).
Deze zijn niet moeilijk te houden als men de temperatuur voldoende hoog houdt (25-30 °C) en ze wat schuilplaatsen geeft (oude eierdozen zijn zeer geschikt). Als voedsel eten ze vrijwel alles wat mensen ook eten. Een dieet van een stukje appel of banaan, wat visvoervlokken, goedkope honden- of kattenbrokjes en havervlokken is voldoende rijk om ze op te laten gedijen. Drinkwater moet aanwezig zijn maar niet op zo'n manier dat ze erin kunnen verdrinken. De voortplantingssnelheid hangt nogal af van de temperatuur maar een generatietijd van enkele maanden tot één à twee jaar voor de grootste soorten is haalbaar. Kamertemperatuur is voor de meeste soorten net te koud en dat is maar goed ook in het geval van ontsnapping. Kakkerlakken gaan zeer zuinig met hun energie om: ze zitten liefst het grootste deel van de tijd verborgen en komen alleen tevoorschijn om even te eten en te paren.
Families
Anekdote
De kakkerlak staat reeds lang te boek als een ongewenste gast zoals blijkt uit Reize naar Surinamen van John Gabriël Stedman (1772):
| “ | De Kakkerlak is een soort van Kever, een duim en zomtyds twee duimen lang; derzelver gedaante is eirond en plat, en de kleur hoog rood: hy kruipt door het gat van 't slot der koffers en valiesen, en legt aldaar niet alleen zyne eijeren, maar hy doorknaagt ook het linnen, stoffen, zyde, en alles wat hy vind; hy dringt ook in eet- en drinkbaare waaren van allerleije zoort; het geen dezelve zeer walgelyk maakt, want hy laat aldaar eene leelyke reuk agter, vry veel gelykende naar die der wandluizen. Dewyl de meeste Oost-Indische 'Schepen, vooral die met suiker geladen zyn, altoos met deeze insecten besmet zyn, zal ik alleenlyk melden, dat men ze zelden ziet vliegen, maar dat ze zeer schielyk loopen. Het beste, en, zoo ik geloof, het eenige middel, om de koffers of kassen daar voor te beveiligen, bestaat hier in, dat men dezelve op vier groote wel schoon gemaakte glaase flessen plaatst, op dat derzelver gladheid aan deeze insecten de gelegenheid beneeme, om op te klauteren en daar binnen te komen, het zy door het gat van 't slot, het zy door de kleinste spleet. | „ |
Zie ook
Externe link
- Nederlandse site
- verzorgingstips (Engels)
- "Vegas roach trap" (Engels)
Referenties
Bronvermelding :
- º Blattaria dekt niet helemaal hetzelfde begrip en omvat tevens een aantal uitgestorven taxa die geen kakkerlakken zijn. Het is dus een polyfyletische groep, reden om Blattodea te prefereren.
Vrije mediabestanden over Blattodea op Wikimedia Commons