Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Duitse militaire begraafplaats in Ysselsteyn
| Sjabloon:Pagename | ||
| Volksbund Deutsche Kriegsgräberfürsorge | ||
| Voor Voornamelijk Duitsers die zijn omgekomen in de strijd om Nederland | ||
| Bouwjaar | 1946 | |
| Inhuldiging | 1946 | |
| Locatie | Ysselsteyn, Nederland | |
| Totaal aantal slachtoffers | 31.598 | |
| Ongeïdentificeerde slachtoffers | 6.000 | |
| Slachtoffers per oorlog | ||
| Eerste Wereldoorlog: 85 gesneuvelden Tweede Wereldoorlog: 31.513 gesneuvelden | ||
De Duitse militaire begraafplaats in Ysselsteyn aan de Timmermannsweg 75 in Ysselsteyn (Limburg), op zo’n 20 km van de Duitse grens, is de enige Duitse militaire begraafplaats in Nederland en met 31.598 doden ook de grootste militaire begraafplaats in Nederland. Er liggen voornamelijk gesneuvelde Duitse soldaten uit de Tweede Wereldoorlog begraven. Ook liggen er Nederlanders die omkwamen terwijk zij collaboreerden met de nazi’s (met name de SS).
De begraafplaats
In totaal liggen er 31.598[1] soldaten en leden van paramilitaire of fascistische organisaties zoals de NSKK of de NSB begraven, waarvan de overgrote meerderheid is gesneuveld in de Tweede Wereldoorlog. Er liggen ook 87 soldaten die tijdens de Eerste Wereldoorlog zijn gesneuveld. Ongeveer 6.000 soldaten zijn ongeïdentificeerd.
Naast Duitse soldaten liggen er onder meer Polen, Nederlanders en Russen begraven die in de Duitse strijdkrachten dienden of in nazi-organisaties zoals de SS, NSKK of die lid waren van de NSB of haar aanverwante organisaties. Er liggen onder meer oorlogssmisdadigers zoals SD-ers die verzetsmensen martelden en executeerden, en Jodenjagers en kampbewaarders van concentratiekamp Westerbork. De grootste Nederlandse Jodenjager in Ysselsteyn is Anton van Dijk, voormalig politiecommissaris in Nijmegen.
Eveneens zijn hier graven te vinden van overleden mannen, vrouwen en kinderen uit Kamp Vught, het Duitse concentratiekamp nabij 's-Hertogenbosch dat vanaf september 1944 als interneringskamp voor Duitsers, collaborateurs en oorlogsmisdadigers werd gebruikt.
De oudste dode was 80 jaar oud, de jongste één dag. Er liggen tevens ongeveer 1.500 kindsoldaten van onder de 18 jaar. De meerderheid is rond 25 jaar, omdat jongere soldaten meestal aan het Oostfront dienden; er ligt onder meer een nazigeneraal, Kurt Schmidt, 53 jaar.
In het bezoekersgebouw, links van de toegangsweg, liggen namenlijsten ter inzage.
Jaarlijks vindt in november een herdenkingsplechtigheid plaats, op Volkstrauertag, onder leiding van de Duitse ambassadeur. In juli bezoekt de Bundeswehr de begraafplaats om de doden te eren en kransen te leggen. De begraafplaats trekt jaarlijks naar schatting 25.000 bezoekers.
Oorlogsmisdadigers
Op de begraafplaats liggen vele nazi-oorlogsmisdadigers, zoals de Nijmeegse NSB-politiecommissaris Anton van Dijk, die de leiding had over de deportatie van de Nijmeegse Joden. Op hem werd in 1943 een aanslag gepleegd waardoor hij enkele maanden later stierf. Ook de eerste Nederlander die vrijwillig lid van de SS werd, Willem Heubel uit Hilversum, ligt hier begraven, evenals een aantal bewakers van het deportatiekamp Westerbork en beruchte beulen van de Sicherheitsdienst als Ernst Knorr, Arthur Thomsen, Karl Ahrens en Ernst Wehner. De nazibeul Ernst Knorr was in dienst van de SD in Den Haag en daar berucht was om zijn uiterst gruwelijke martelmethoden. Hij vermoorde ook eigenhandig de verzetsvrouw Esmée van Eeghen.
Aangezien het dienst nemen bij de vijand of een vijandelijke organisatie volgens het Nederlands recht automatisch tot het verlies van het Nederlands staatsburgerschap leidt, kan men de Nederlandse SS’-ers ook ex-Nederlanders noemen.
Geschiedenis
Het voorstel van Nederland was, alle Duitse oorlogsdoden van verschillende begraafplaatsen over te brengen naar Duitsland. De Amerikanen uitten de wens om de Duitse gesneuvelden in Nederland te laten en vonden dat het landschap van De Peel geschikt was voor het aanleggen van een begraafplaats.[1]
De begraafplaats werd in 1946 aangelegd door de Nederlandse gravendienst, om de Duitse gesneuvelden een laatste rustplaats te geven. Graven van Duitse soldaten lagen toen nog door heel Nederland verspreid, van Maastricht tot Ameland. Zo liggen er 1.700 gesneuvelden uit het gebied rond Arnhem en zijn er ongeveer 3.000 doden overgebracht van de Amerikaanse Begraafplaats Margraten. De herbegravingen begonnen op 15 oktober 1946. De eerste die in Ysselsteyn werd begraven was Unteroffizier Johann Siegel.
De gravendienst heeft vanaf 1950 van 7.330 onbekenden de identiteit kunnen vaststellen, in samenwerking met de Volksbund Deutsche Kriegsgräberfürsorge en de Duitse Dienststelle in Berlijn. Dit heeft enkele jaren (ten minste tot en met 1968) geduurd.
Kapitein Lodewijk Johannes Timmermans beheerde de begraafplaats van 1948 tot 1976. Hij gold als ’vader van soldatenbegraafplaats Ysselsteyn’. Na zijn overlijden in 1995 is hij conform zijn laatste wens gecremeerd en zijn as is over de begraafplaats uitgestrooid. Er staat een gedenksteen voor hem nabij het centrale plein.
Deze begraafplaats wordt sinds 1 november 1976 door de Volksbund onderhouden. Tussen mei 1977 en oktober 1981 werden nieuwe grafkruisen geplaatst door soldaten van de Bundeswehr. In 1982/1983 werden de centrale gedenkplaats en de kameradengraven vernieuwd. Annex aan de begraafplaats ligt een 'Jeugd Ontmoetingscentrum' waar cursussen worden gegeven aan schoolkinderen en andere jongeren. Sommige van deze jongeren verrichten onderhoud aan de graven.
Algemene opzet
De grootte van de militaire begraafplaats is ongeveer 28 hectare. Het gebied waar de graven liggen bestaat uit 106 blokken met twaalf rijen van telkens 25 graven. Eromheen bevindt zich aan alle zijden een bos. Er loopt een 800 meter lange weg over de begraafplaats.
Het gedenkteken
Een betonnen kruis met een natuurstenen mantel vormt het middelpunt van de begraafplaats. Er staan korte grafzuilen van natuursteen omheen. Bij het kruis bevindt zich een steen met de tekst: ’Auf diesem Friedhof ruhen 31585 deutsche Soldaten’. Dat lijkt incorrect, gezien de niet-Duitsers die hier liggen.
Vlak bij de gedenkplaats is een beiaard van 25 klokken, die in vijf staalconstructies hangen. Deze beiaard is 4 meter hoog. Hij is gebouwd op initiatief van familieleden van gevallenen.
De graven
In totaal liggen stoffelijke resten van 31.585 soldaten begraven, van wie veruit de meesten zijn gesneuveld in de Tweede Wereldoorlog. De grijze betonnen grafstenen hebben allemaal de vorm van een staand Latijns Kruis, ongeacht welk geloof de gesneuvelde aanhing.
Op de grafstenen staan de naam, grafligging, geboorte- en sterfdatum en de rang (indien bekend) met witte kleur vermeld. In tegenstelling tot oorlogsgraven van andere nationaliteiten staat er op deze Duitse graven geen regiment of legeronderdeel. Hier is bewust voor gekozen vanwege de negatieve naam die sommige onderdelen van het Duitse leger hebben. Al bij de aanleg wilde men zowel de vernieling als de verheerlijking van sommige graven verhinderen. De grafstenen van ongeïdentificeerde soldaten dragen allemaal dezelfde tekst: EIN DEUTSCHER SOLDAT.
Direct bij de ingang van de begraafplaats bevindt zich aan de linkerkant een sarcofaag uit muschelkalk, opgericht in 1937 door de Volksbund als gedenkteken ter nagedachtenis aan de overleden soldaten in de Eerste Wereldoorlog. Onder de sarcofaag liggen dertien soldaten; hun namen staan er op vermeld. Daar omheen liggen 74 graven; allen kwamen om in de strijd in de Eerste Wereldoorlog. Ze zijn onder andere uit Maastricht hiernaartoe overgebracht.
Op een strook links en rechts van de centrale gedenkplaats ligt een aantal gemeenschappelijke graven, de zogenaamde ’kameradengraven’.
Japanse notenboom
Op 8 mei 1995 werd in de buurt van de ingang van de militaire begraafplaats, naar aanleiding van de herdenking van het eind van de Tweede Wereldoorlog, een Japanse notenboom geplant. Deze boom is een teken van hoop. Deze boomsoort begon namelijk, na de atoombomaanvallen op Hiroshima en Nagasaki in 1945, als eerste weer te bloeien. Na ongeveer een jaar droeg hij weer groene bladeren. Daarom is hij een teken geworden van hoop op vrede in een betere wereld.
Protesten
Sinds 2008 worden hier nazisoldaten met militaire eer begraven. De begraafplaats heeft dan ook de reputatie van nazibegraafplaats. Sinds 2010 brengt de Bundeswehr minstens twee maal per jaar bezoeken aan de begraafplaats, om er kransen te leggen en de doden te eren. Dit stuit bij diverse groepen in Nederland op ernstige bezwaren, zoals bij nakomelingen van verzetsmensen, bij Joden en andere groepen zoals het Comité van Waakzaamheid tegen Herlevend Fascisme en Federatief Joods Nederland. O.m. de AFVN-BvA voert enkele malen per jaar actie tegen het eren van deze nazidoden door ofwel de Bundeswehr ofwel de Duitse ambassadeur.[2] Ook paraderen hier onregelmatig neonazi’s. De protesterende organisatie wijzen erop, dat hier de daders van de naziterreur en de Holocaust liggen, niet de slachtoffers.
Sluiting
De AFVN/Bond van Antifascisten wil de begraafplaats sluiten. De graven moeten volgens de bond geruimd worden of de natuur moet het beheer overnemen.[3]
Zie ook
Literatuur
- Doeke J. Oostra (2009): Gesneuvelden in Steen – Oorlogsgraven in Nederland en het grensgebied, Leeuwarden, Penn Uitgeverij (hoofdstuk XXVI)
Externe links
- (de) Informatie begraafplaats Ysselsteyn op Volksbund Deutsche Kriegsgräberfürsorge
- (de) Duitse militaire begraafplaats in Ysselsteyn (Deutscher Soldatenfriedhof Ysselsteyn)
- Duitse militaire begraafplaats Ysselsteyn op tracesofwar
- Find a Grave: Deutscher Soldatenfriedhof Ysselsteyn
- JOC Ysselsteyn
- Stichting Kennispunt Mei 1940 – Duits Ereveld – Zuidfront
- Stichting Kennispunt Mei 1940 – Duits Ereveld – Maaslinie
- Meindert van der Kaaij, in: Trouw, 24 april 2016, Een kerkhof vol pijn en ongemak
Zie ook de categorie met mediabestanden in verband met Ysselsteyn War Cemetery op Wikimedia Commons.
Bronnen, noten en/of referenties
|
