Johannes de Doper

De voornaamste informatiebronnen over het leven en de bediening van Johannes de Doper zijn de canonieke evangeliën. Lucas is het meest compleet, omdat hij de omstandigheden van de geboorte van Johannes de Doper en details over zijn bediening en dood geeft. Het evangelie van Johannes sluit nauw aan bij dat Lucas, wat betreft de openbare bediening van Johannes betreft, maar bevat niets over zijn vroege leven. De beschrijving in het evangelie volgens Markus is erg beknopt en bevat geen bijkomende gegevens. Het vierde Evangelie heeft als bijzonderheid dat het het getuigenis van Johannes na de doop van Jezus Christus geeft. Daarnaast zijn er nog enkele weinige en slechts indirecte verwijzingen in andere nieuwtestamentische teksten zoals Handelingen 13:24; en 19:1-6.

Josephus vermeldt in zijn Joodse Oudheid (XVIII, v, 2) naar Johannes de Doper. Josephus is niet altijd even nauwkeurig, maar zijn bemerkingen over de populariteit van Johannes de Doper zijn de aandacht van de historicus waard. Dat kan niet worden gezegd over de apocriefe evangeliën: de schaarse informatie die daarin wordt gegeven over Johannes de Doper, is ofwel afkomstig uit de canonieke evangeliën of bestaat uit vaagheden.

Zacharias, de vader van Johannes de Doper, was een priester van de afdeling van Abia, de achtste van de vierentwintig afdelingen waarin de priesters waren ingedeeld (1 Kronieken 24:7-19); Elizabeth, de moeder vaan Johannes, „behoorde tot de dochters van Aäron”, volgens de evangelieschrijver (1:5); enkele verzen verder (1:36), noemt hij Maria een ’nicht’ (syggenis) van Elizabeth.

Johannes de Doper werd door de menigte beschouwd als een grote profeet (Matt. xiv. 5; Mark xi. 32). Zijn krachtige aantrekkingskracht (zie Matt. xi. 12) en zijn hele verschijning deden de mensen met geweld denken aan Elia de profeet;"hij droeg raiment van kamelenhaar, en een leatherne gordel over zijn lendenen; en zijn vlees was sprinkhaan en wilde honing" (Matt. iii. 4; comp. xi. 7-8). Hij legde zich in de buurt van een waterfontein om het volk te dopen, in Bethabara (Johannes i. 28) of Ænon (Johannes iii. 23). Terwijl hij "goede tijdingen verkondigde aan het volk" (Lukas iii. 18), dat wil zeggen, aan hen verkondigde dat de verlossing bij de hand was, liet hij zijn discipelen zich daarop voorbereiden door vasten (Matt. ix. 14, xi. 18, en parallelle passages). Het gebed dat hij zijn discipelen onderwees was waarschijnlijk vergelijkbaar met het zogenaamde Heer Gebed (Lukas xi. 1). Johannes echter, provoceerde de toorn van koning Herodes, omdat hij in zijn toespraken de koning verwijt dat hij met Herodias getrouwd was, de vrouw van zijn broer Philip, en voor alle kwade dingen die hij had gedaan. Herodes zond hem daarom voor zich uit en legde hem in de gevangenis. Het was in de gevangenis dat Johannes hoorde van het werk van prediking of genezing door Jezus (Matt. xi. xi. 2-19; Lucas vii. 18-35). Herodes was bang voor de menigte en zou John niet dood zetten; maar Herodias, zegt de legende (Matt. xiv. 6; Mark vi. 19 et seq.), had wraak gepland, en toen op Herodes verjaardag een feest werd gegeven waarop de dochter van Herodias zich door haar dans in zijn gunst schoot, vroeg zij op instigatie van haar moeder, dat het hoofd van Johannes de Doper haar op een lader zou krijgen en de wrede petitie werd verleend. Johannes's discipelen kwamen en begraven zijn lichaam.

  (en) St. John the Baptist, in: Catholic Encyclopedia, New York, Robert Appleton Company, 1907-1912. (vertaal via: )

  (en) John the Baptist, in: Jewish Encyclopedia, New York: Funk & Wagnalls, 1901-1906. (vertaal via: )