Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Henry Einspruch
Henry Einspruch (Khayem Yekhiel Aynshprukh 27 december 1892 – januari 1977)[1] werd geboren in Tarnow, Galicië, als zoon van een chassidische ijzerhandelaar die omschreven wordt als een geleerde man. Zijn moeder was de dochter van de chazan van de belangrijkste synagoge in Jaroslaw, Polen.[2]
Einspruch kreeg zowel traditioneel joods als seculier onderwijs. In zijn jeugd voelde hij zich aangetrokken tot en was actief in Poale Zion (de zionistische arbeidsersbeweging).
Hij begon zijn literaire activiteiten als correspondent voor het blad van de zionistische arbeidersbeweging, Der yidisher arbeter, in de jaren 1908–1909.
In 1909 emigreerde hij naar Israël, waar hij ging wonen in de landbouwkolonie van Merhavia. Later vertrok hij naar Egypte en emigreerde in 1913 naar de Verenigde Staten (Cleveland en New York City). Hij werkte als arbeider in restaurants en ijzergieterijen. Hij verhuisde later naar Chicago, en studeerde daar aan het McCormick Theologisch seminarie. Daarna vestigde hij zich in Baltimore, schreef zich in aan de Johns Hopkins Universiteit promoveerde in 1920 aan het Gettysburg College.
In Baltimore gaf Einspruch regelmatig op sabbat vanop een zeepkist toespraken vóór de synagogen.
Hoewel hij zich ’niet officieel’ tot het christendom bekeerde, had hij de leiding van de ’Lutherse Joodse Missie’. Na 1915 schreef hij in zendingstijdschriften en schreef hij pamfletten in het Hebreeuws, Jiddisch, Pools, Pools, Russisch en Engels. In 1941 verscheen de eerste editie van zijn vertaling van het Jiddische Nieuw Testament. Hij werd geprezen voor zijn goede beheersing en correcte gebruik van modern Jiddisch. Einspruch leerde ook letterzetten. Mogelijk zette en drukte hij zijn eigen vertaling.
Hij trouwde in 1941 met Marie Gerlach (3 april 1909 – 17 maart 2012). Zij was van Pennsylvania Dutch afstamming, en had geen moeite met het leren van het Jiddisj.[3] Na zijn overlijden, volgde zij hem op als directeur van het missiegenootschap, dat nu de naam heeft van Lederer/Messianic Jewish Resources Intl.[3]
Werken
- Jewish Confessors of the Faith, 1925
- The Good News According to Matthew, (eerste editie 1938; 18 edities)
- Der Bris Chadosje, Baltimore, Maryland, 1941, 590 p.
- When Jews Face Christ, 1932 – 1939, 7 edities
- Hymns of faith, 1935 – 1945
- Raisins and Almonds, 1967
- The Most Noted Jewish Book in the World
- Would I? Would you?, 1970
- The ox, the ass, the oyster, 1975
Bronnen
- http://www.ugotchutzpah.com/einspruch.html
- Leksikon fun der nayer yiddisher literatur, vol 1, kolommen 77-78
- Yiddish Leksikon, http://yleksikon.blogspot.com/2014/06/khayem-yekhiel-aynshprukh-henry.html
- Melech Ravitch, in Der veg (Mexico) (2 september 1943); Sh. Saymon, in Tsukunft (New York) (november 1951).
Verwijzingen
