Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Pouwel Slurink
Pouwel Slurink (Heerlen, 1958) is een Nederlandse filosoof. Hij verdedigt een evolutionair naturalistische benadering, die hij ook wel aanduidt als ‘evolutiefilosofie’.
Levensloop
Pouwel Slurink was tijdens zijn jeugd in Heerlen, Lelystad en Ede al vogel- en insectenliefhebber en raakte vertrouwd met de gedragsbiologie. Tijdens zijn studie filosofie in Nijmegen realiseerde hij zich het belang van de evolutiebiologie voor de filosofie. Hij voerde in de jaren ’80 campagne voor een evolutionaire benadering van de filosofie in het faculteitsblad Splijtstof van de Faculteit der Wijsbegeerte van de Radboud Universiteit (toen Katholieke Universiteit Nijmegen). Hij studeerde cum laude af met een scriptie over evolutie en ethiek, een jaar later gepubliceerd als Natuurlijke selectie en de tragiek van de menselijke idealen (Eburon, 1989).
In de jaren ’90 werkte hij vijf jaar als onderzoeker in opleiding bij de toenmalige afdeling Algemene Wetenschapsleer aan een door NWO gefinancierd project over de evolutie van cultuur. In die hoedanigheid publiceerde hij een reeks papers over evolutie en filosofie, deels in internationale wetenschappelijke tijdschriften. In 2002 verscheen zijn proefschrift Why some apes became humans; competition, consciousness, and culture. In 1992-1993 werkte hij een half jaar in Canada en Amerika bij Prof. M. Ruse (toen U. of Guelph) en Prof. S. Itzkoff (Smith college).
Sinds 1996 heeft hij aan diverse universiteiten gewerkt als tijdelijk docent. Sinds 2004 werkte hij in het bijzonder voor de H.O.V.O’s van diverse universiteiten (vooral Brabant, Leiden en Groningen). Behalve voor enkele internationale tijdschriften, schreef hij artikelen voor o.a. het Algemeen Nederlands Tijdschrift voor Wijsbegeerte, Krisis, Filosofie Magazine, Camera Magazine, Kunst en wetenschap, Filosofie en diverse kranten. In 2014 verscheen van zijn hand Aap zoekt zin; waarom we bewustzijn, vrije wil, bewustzijn en religie hebben (ISVW, Leusden).
Evolutionair naturalisme, evolutiefilosofie
Evolutionary Naturalism is de titel van een boek van de Amerikaanse filosoof Roy Wood Sellars uit 1922. Sellars verdedigt hierin een niet reductionistisch naturalisme. In 1941 en 1973 legde Konrad Lorenz de basis voor een evolutionaire benadering van kennis, door Vollmer ‘evolutionaire kenleer’ genoemd. Sociobiologen en gedragsbiologen als Trivers (1971), Alexander (1987) en de Waal (2007) wierpen later ook licht op de evolutie van de moraal. Ondertussen verhelderde filosofie van de biologie diverse punten die relevant zijn voor de metafysica (Mayr, 1988). Volgens Slurink moeten al deze inzichten samengebracht worden in een overkoepelende ‘evolutiefilosofie’, waarin wordt nagedacht over de functie van kennis, bewustzijn, vrijheid, cultuur en religie (Slurink, 2000, 2002, 2014).
Voor de Philosophy of Mind is het inzicht dat bewustzijn een functie heeft cruciaal. Het functionele gezichtspunt verheldert bijvoorbeeld waarom we ons slechts bewust zijn van een beperkt aantal factoren die voor beslissingen relevant zijn. Het bewustzijn lijkt daarom op een dashboard, ook al gaat de vergelijking in veel opzichten mank. Bewustzijn lijkt ook niet louter het gevolg van informatieverwerking, maar vooral het gevolg van de noodzaak informatie verschillend te waarderen door middel van emoties. Emoties zijn ‘aangeboren belevingsstructuren’ die waarden toekennen aan informatie. De mate waarin dieren bewustzijn hebben kan wellicht opgehelderd worden door te komen tot een ‘emotieboom’, een stamboom van emoties, zoals die correleren met gedrag (Slurink, 2016).
Een evolutionaire ethiek (Slurink, 2002) houdt niet in dat je een moraal af kunt leiden uit aanleg. In de eerste plaats is het een onderzoek naar de evolutie, functie en reikwijdte van de moraal. De moraal komt voort uit de noodzaak om samen te werken en deze samenwerking te stimuleren en te richten met taal. Het goede verwijst naar het domein van de gemeenschappelijke belangen van meerdere betrokken partijen. Moraal bevordert solidariteit en samenwerking. Wat goed gevonden wordt hangt dan natuurlijk ook deels af van omstandigheden en de koers van een samenleving, waarbij bij voorkeur de belangen van alle betrokken partijen mee worden gewogen. In die zin is het resultaat van een evolutionaire benadering van de moraal uiteindelijk ook een versterkt ecologisch bewustzijn (Slurink, 2014).
Publicaties
- 2016. Consciousness as an adaptation. What animals feel and why. In: Animals, New Essays, Andreas Blank (herausg.), Basic Philosophical Concepts, Philosophia, München, pp. 303-332.
- 2014. Aap zoekt zin. Waarom wij bewustzijn, vrije wil, moraal en religie hebben. ISVW-uitgevers, 2014.
- 2006. Wat is menselijk? Wat is wenselijk? Evolutionaire ethiek en het ecologisch humanisme. Krisis, Tijdschrift voor actuele filosofie, 7, 1: 26-41.1991.
- 2002. Why some apes became humans; competition, consciousness & culture. Nijmegen: Dissertatie, digitaal bereikbaar UBN (promotie: 18 dec. 2002).
- 2000. Evolutionaire ethiek: kan dat? Algemeen Nederlands Tijdschrift voor Wijsbegeerte (voortaan A.N.T.W.), 92, 1: 63-84.
- 1999. Culture and the Evolution of the Human Mating System. J.M.G. van der Dennen, D. Smillie & D.R. Wilson (eds.), The Darwinian Heritage and Sociobiology, Westport & London: Praeger, 135-161.
- 1996. Back to Roy Wood Sellars: Why His Evolutionary Naturalism Is Still Worthwhile. Journal of the History of Philosophy. 34, 3: 425-449.
- 1996. Was Homo erectus an ecological dominant species? In: John R.F. Bower & S. Sartono (eds.), Human Evolution in its Ecological Context, chapter 17. Leiden: Pithecanthropus Centennial Foundation, DSWO Press, 169-176.
- 1994. Paradox and Tragedy in Human Morality. International Political Science Review, 15, 4: 347-378.
- 1994. Causes of our Complete Dependence on Culture. In: B. & A. Gardner, et. al., The Ethological Roots of culture, Dordrecht: Kluwer Academic Publishers, 461-474.
- 1993. Ecological dominance and the final sprint in hominid evolution. Human Evolution, 8, 4: 265-273.
- 1993. Het ontstaan van de sociobiologie. Een revolutie door integratie. Tijdschrift voor Sociale Wetenschappen, (Gent), 38, 3: 237-274.
- 1993. De Kloof tussen Zin en Zijn. Darwinisme, Doelen en ons Zoeken naar Zin. In: R. van den Brandt (red.), Het Heil van de Filosofie, Ambo, Baarn, 116-147.
- 1992. De Dierlijke Rede, of: Kennen om te Overleven. A.N.T.W., 84, 2: 121-142.
- 1992. Friedrich Nietzsche's Flirt met Paradoxen en Chaos. Of: Waarom Nietzsche een Relativist bleef. In: P. Wouters & E. Heijerman (red.), Crisis van de Rede. Perspectieven op Cultuur. Assen: Van Gorcum, 239-249.
- 1991. Van Grasspriet naar Eindpunt, Kant en de Richting van het Causale Proces. In: G. Debrock (ed.), Rationaliteit kan ook Redelijk zijn. Bijdragen over het Probleem van de Teleologie. Assen: Van Gorcum, 1991, 87-99.
- 1989. Natuurlijke Selectie en de Tragiek van de Menselijke Idealen. Een Naturalistische Rechtvaardigingen Kritiek van Ethische Noties. Delft, Eburon.