Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Hunahpu en Ixbalanqué
De Heldentweeling Hunahpu en Ixbalanqué komen voor in de Popol Vuh, het heilige boek van de Maya's. Daarin wordt eerst verteld hoe Hunahpu en Ixbalanqué Zevenpapegaai en zijn twee zonen doden en dan hoe zij zijn geboren, de Heren van Xibalba overwinnen en veranderen in zon en maan.
Popol Vuh
De Popol Vuh werd in de 18e eeuw door padre Francisco Ximenez gekopieerd en aan de Maya's teruggegeven. Opmerkelijk, omdat het Spaanse Katholieke beleid er altijd op was gericht 'de ziel van de Indio uit te doven' ('Acabar con el alma del Indio', zoals verwoord door Cortés, die het land in bezit nam voor de Spaanse kroon)[1] In de Popol Vuh staat in het eerste deel de schepping en het heldenleven en in het tweede deel de geschiedenis van de Maya's. In het verhaal over het heldenleven komt de Heldentweeling Hunahpu en Ixbalanqué voor.
Zevenpapegaai
De heldentweeling Hunahpu en Ixbalanqué komt voor in het verhaal van Vucub Caquix (Zevenpapegaai of Zeven Ara, de arrogante oplichter)[2] en zijn twee zonen Zipacná en Cabracán in het boek Popol Vuh. Zevenpapegaai was heel trots op zichzelf en werd gedreven door zelfoverschatting en heerszucht.[3] De heldentweeling wilde hem en zijn twee zonen straffen. Zipacná was de sterke, die met de bergen speelde als met een bal. Cabracán was de aardeschokker. Zevenpapegaai, Zipacná en Cabracán vonden zichzelf geweldig. Toen Zevenpapegaai van nancevruchten at, wat zijn dagelijkse gewoonte was, schoot Hunahpuh hem met de blaaspijp uit zijn grote nanceboom. Zevenpapegaai draaide hem daarop een arm uit. Hij nam de arm mee naar zijn hut en naar zijn vrouw Chimalmát. De tweeling ging naar Grote Witte Ever en Grote Witte Das om hen raad te vragen. Ze deden zich voor als grootouders van de tweeling en gingen naar Zevenpapegaai, die sinds het schot ontzettend aan kiespijn leed. De grootouders stelden zich voor als tandarts en trokken Zevenpapegaai alle tanden en kiezen en plaatsten er witte maïs voor in de plaats. Ze doorboorden ook zijn ogen en beroofden hem zo van al de rijkdommen, waarop hij zo trots was. De arm van Hunahpu zetten ze weer op z'n plaats.
- 'Alleen om Zevenpapegaai ter dood te brengen, deden zij dat alles, want zijn trots dunkte hun uit den boze. En daarop gingen de beide jongelingen weg nadat zij op deze wijze het bevel van het Hart van de hemel hadden uitgevoerd.
Nadat Zipacná vierhonderd jongelingen heeft omgebracht wacht hem hetzelfde lot als zijn vader. Als hij hongerig naar een kreeft duikt, op aanraden van de tweeling, glijdt een berg op zijn borst. Bergenschudder Cabracán komt op andere wijze aan zijn einde. Hunahpu en Ixbalanqué schieten vogels neer met hun blaaspijpen en bedekken er één met witte kalk, die ze Cabracán te eten geven. Hij wordt er slap van en de tweeling kan hem boeien en levend begraven. Na deze episode wordt in de Popol Vuh over de geboorte van Hunahpu en Ixbalanqué verteld.
Een Eenjager en Zeven Eenjager
De tweeling Een Eenjager en Zeven Eenjager (Hun Hunahpu en Vucub Hunahpu) was aan het balspelen, toen een bode van de Heren van Xibalba (de onderwereld) hen uitnodigde met hen te komen spelen.[4] Ze verloren en het lichaam van Een Eenjager (Hun Hunahpu) werd in een jicaraboom gehangen, waarna deze wonderlijke vruchten begon te geven. Direct werd verboden er in de buurt te komen of er van te eten. Maar Ixquic, de dochter van Cuchumaquic,[5] één van de Heren van Xibalba, ging toch naar de wonderlijke boom. Ze sprak met de schedel van Een Eenjager, die tussen de jicaravruchten hing en op zijn vraag of zij werkelijk hiervan wilde proeven, antwoordde zij bevestigend. Toen spuugde hij op haar hand en terstond was Ixquic zwanger. Ze werd toen uit de onderwereld verdreven door de boze Heren van Xibalba en kwam te wonen bij de moeder van Een Eenjager en haar kleinzonen Eenaap en Eenmeester.[6] Daar beviel ze van de heldentweeling Hunahpu en Ixbalanqué.
Overwinning op de Heren van Xibalba
Hunahpu en Ixbalanqué overwonnen hun halfbroers Eenaap en Eenmeester door hen in apen te veranderen. Als ze er achter komen wat er met hun vader en oom in Xibalba is gebeurd en ook zij worden uitgenodigd voor het balspel in de onderwereld, gaan ze er naar toe. De Heren van Xibalba bestaan uit 7 paren en door een mug hen allen te laten prikken komt de tweeling er achter wat hun namen zijn.
- ' 'Oh!' riep hij. 'Wie, Ahalganá?' vroeg Ahalpú aan hem. 'Wie steekt er hier? riep de negende bijzitter, toen hij gestoken werd.'[7] etc.
Daardoor worden de Heren overwonnen. Want nu weet de tweeling nauwkeurig met wie ze te maken heeft. Hunahpu en Ixbalanqué weten alle beproevingen glansrijk te doorstaan. Dan wordt er in een grote stenen kuip water verhit en moet de tweeling zich er in storten. Hun beenderen worden vermalen en in de rivier geworpen, maar op de bodem veranderen zij zich in mensvissen en keren terug naar de Heren van Xibalba. Die zijn daarover verwonderd en willen meer wonderen zien. Dan snijdt Ixbalanqué Hunahpu de borst open en laat hem vervolgens uit de dood herrijzen. Dat willen de Heren ook meemaken.
- Doe het! Open onze borst!' Zo riepen zij (Eendood en Zevendood).(..) En zij werden niet weer opgewekt (..) Zo werd de macht van Xibalba gebroken. Alleen door wonderen, door hun gedaanteverwisselingen hadden zij het volbracht.'[8]
De andere Heren vluchten en geven zich over. De tweeling oordeelt:
- Alleen de schepsels uit het kreupelhout en uit de woestijn zullen jullie gegeven worden. Maar de dochters van het licht, de zonen van het licht zullen niet voor jullie zijn: jullie aanblik zullen zij mijden. Bij de zondaren, de gewelddadigen, de ellendigen, de verleiders tot smerige ondeugden, daarbij zullen jullie je aansluiten.[9]
De tweeling heeft de dood van haar vader en oom gewroken, maar kan hen niet tot leven wekken. Ze moeten voor altijd onder de grafheuvel blijven. Dan stijgen Hunahpu en Ixbalanqué op naar de hemel en worden zon en maan, vierhonderd jongelingen verzamelen zich als sterren om hen heen.
Zie ook de categorie met mediabestanden in verband met Hero Twins op Wikimedia Commons.
Bronnen, noten en/of referenties
|
