Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Gewichtenregeling
De gewichtenregeling is in financieel opzicht een van de belangrijkste instrumenten van het onderwijsachterstandenbeleid.[1] De regeling dateert uit 1985 en is daarmee ook de oudste maatregel die zich inzet voor het verbeteren van de prestaties van doelgroepleerlingen in het basisonderwijs en het verhogen van de doorstroom naar hogere vormen van het voortgezet onderwijs. [2] Scholen ontvangen extra financiële middelen wanneer een leerling een vergroot risico loopt op een onderwijsachterstand ten gevolge van factoren in de thuissituatie.[3] Deze leerlingen krijgen een ‘gewicht’ toegekend waardoor ze voor meer dan één leerling meewegen en op deze manier voor de school extra formatie opleveren.
Ontwikkelingen
De gewichtenregeling is in 1985 van start gegaan, maar de manier waarop de gewichten zijn berekend is enkele malen veranderd. Aanvankelijk werd op grond van een combinatie van de etniciteit, opleiding en het beroep van de ouders/verzorgers bepaald in hoeverre scholen in aanmerking kwamen voor extra bekostiging. Vervolgens is beroep als indicator losgelaten en werd het leerlingengewicht bepaald op basis van de etniciteit en de opleiding van de ouders/verzorgers. Vanaf het schooljaar 2006/2007 is het criterium etniciteit komen te vervallen en wordt alleen nog de opleiding van de ouders/verzorgers meegewogen. [4] Naast de gewichtenregeling is er extra budget voor scholen in impulsgebieden. Hierdoor zijn de negatieve gevolgen voor allochtone leerlingen beperkt gebleven.
Toekenning van gewichten
Het gewicht van een leerling wordt bepaald als de leerling voor het eerst naar school gaat. Als een leerling wisselt van school dan wordt het leerlingengewicht opnieuw bepaald. [5] Scholen berekenen het gewicht van een leerling aan de hand van de voorgeschreven ouderverklaring waarin de opleiding van de ouders/verzorgers wordt ingevuld. Op basis van het opleidingsniveau van de ouders/verzorgers worden de leerlingen ingedeeld in een van de drie categorieën:
- Categorie 1:Ouders/verzorgers die geen onderwijs hebben genoten of maximaal basisonderwijs hebben genoten. Ook ouders/verzorgers die speciaal onderwijs hebben gehad of ZMLK-onderwijsvallen onder deze categorie.
- Categorie 2:Ouders/verzorgers die maximaal lager beroepsonderwijs, voorbereidend beroepsonderwijs, vmbo basis, kaderberoepsgerichte leerweg, leerwegondersteunend beroepsonderwijs of vmbo basis hebben genoten. Ook ouders/verzorgers die maximaal twee klassen/leerjaren onderwijs in een andere schoolopleiding in het voortgezet onderwijs hebben gevolgd behoren tot deze categorie.
- Categorie 3: Ouders/verzorgers die meer dan twee klassen of leerjaren mavo (c of d niveau), vmbo gemengde leerweg, vmbo theoretische leerweg, havo of vwo. Of ouders/verzorgers die een mbo, hbo of wo opleiding hebben afgerond.
Afhankelijk van het opleidingsniveau van de ouders/verzorgers krijgt de leerling de gewichten 0, 0.3, of 1.2 toebedeeld. Deze gewichten zijn gekoppeld aan de opleidingscategorieën 1, 2 en 3.
- Het gewicht 1.2 wordt aan een leerling toegekend als één ouder/verzorger een opleiding heeft gevolgd uit categorie 1 en de andere ouder/verzorger een opleiding heeft gevolgd uit categorie 1 dan wel 2.
- Een gewicht van 0.3 wordt aan een leerling toegekend als beide ouders/verzorgers een opleiding uit categorie 2 hebben genoten.
- Het gewicht van 0 wordt toegekend als minimaal een van de ouders/verzorgers een opleiding uit categorie 3 heeft gevolgd.
De scholen verzamelen de informatie over de opleiding van de ouders en baseren op basis daarvan het schoolgewicht. [6] Het schoolgewicht wordt per schoolvestiging berekend: (het aantal leerlingen met het gewicht 0.3 x 0.3) + aantal leerlingen met gewicht 1.2 x 1.2). Op basis van het schoolgewicht wordt bepaald of een school recht heeft op extra financiële middelen en de hoogte daarvan. Er wordt echter een drempel van 6% gehanteerd, dit betekent dat de eerste 6% doelgroep leerlingen van een school niet meetellen in de berekening. De uitkomst van het schoolgewicht wordt verminderd met 0.06 x het totaal aantal leerlingen. Als de uitkomst 1 of lager is dan wordt het schoolgewicht 0. Daarnaast wordt er ook een bovengrens van 0.8 gehanteerd.
Kritiek
Doordat de scholen vrij zijn in het inzetten van de extra middelen is het niet mogelijk om te bepalen of het beleid effectief is. Uit de evaluatie van het Onderwijsvoorrangsbeleid bleek dat basisscholen vaak niet wisten dat ze extra middelen kregen en maar een gering deel van de scholen besteedde de middelen aan specifieke achterstand bestrijdende activiteiten. Vaak werden de extra financiële middelen ingezet voor klassenverkleining [7]
- º Driessen, G. (2014) Wat heeft het onderwijsachterstandenbeleid opgeleverd? Een review van empirisch onderzoek. Tijdschrift voor Orthopedagogiek, 53, 210-220.
- º Ledoux, G., Roeleveld, J., Driessen, G., Cuppen. J., & Meijer, J.(2011) Prestaties en loopbanen van doelgroepleerlingen in het onderwijsachterstandenbeleid.Stand van zaken en de ontwikkelingen in de periode 1994-2007. Amsterdam: Kohnstamm Instituut/Nijmegen:ITS.
- º Mulder, L. (2013) Allochtone leerlingen en onderwijsachterstand De ontwikkeling van specifiek naar generiek beleid. In L. Coello (Ed.), Het minderhedenbeleid voorbij (pp.91-111). Amsterdam:Amsterdam University Press.
- º Fettelaar, D.,& Smeets, E. (2013) Mogelijke indicatoren van schoolgewichten. Nijmegen:ITS.
- º https://www.duo.nl/zakelijk/primair-onderwijs/leerlingenadministratie/gewicht-leerling-bepalen/hoe-het-werkt.jsp.
- º https://duo.nl/open_onderwijsdata/images/Toelichting%2001.%20Leerlingen%20bo%20-%20leerlinggewicht%20en%20schoolgewicht.pdf.
- º Driessen, G. (2014) Wat heeft het onderwijsachterstandenbeleid opgeleverd? Een review van empirisch onderzoek. Tijdschrift voor Orthopedagogiek, 53, 210-220.