Schizoïde persoonlijkheidsstoornis

De schizoïde persoonlijkheidsstoornis is een persoonlijkheidsstoornis die wordt gekenmerkt door een afstandelijkheid in sociale contacten en een beperkt bereik in emotionele expressie. De betrokkene heeft weinig behoefte aan hechte relaties en kiest vrijwel altijd activiteiten die hij alleen kan doen. Ook beleeft hij weinig plezier aan activiteiten met anderen, heeft nauwelijks intieme vrienden, lijkt onverschillig voor lof of kritiek en toont een kil afstandelijk affect. Ten opzichte van andere persoonlijkheidsstoornissen komt de schizoïde variant weinig voor: 0.4 - 0.9% van de bevolking heeft deze stoornis.

Of de stoornis eigenlijk wel een stoornis is, staat nog ter discussie, omdat de patiënt of zijn omgeving er niet noodzakelijk onder lijden. Veel mensen staan kritisch tegenover de neiging van de samenleving om afwijkend gedrag simpelweg af te doen als een ziekte of stoornis, enkel omdat dit gedrag onconventioneel is. Ze zijn van mening dat die neiging niet in overeenstemming is met de vrijheid die iedereen heeft om zijn eigen levensstijl te bepalen (zolang de sociale verhoudingen hierdoor niet ernstig worden verstoord). Anderen menen dat ernstige symptomen van de schizoïde persoonlijkheidsstoornis het resultaat zijn van een saai en onbevredigend leven. Volgens hen is de aandoening dus wel degelijk een persoonlijkheidsstoornis. Er bestaan (symptomatische) overeenkomsten tussen de schizoïde persoonlijkheidsstoornis en het Aspergersyndroom, maar de schizoïde persoonlijkheidsstoornis wordt niet tot het autistisch spectrum gerekend.

Het DSM-IV omschrijft de schizoïde persoonlijkheidsstoornis als volgt:

• A. Een pervasief patroon van ontwijking van sociale contacten en een beperkt bereik van expressie of emoties in het persoonlijk verkeer. De stoornis begint in de puberteit of jonge volwassenheid en doet zich voor als sprake is van vier of meer van de volgende gevallen:
  • De persoon heeft geen behoefte aan of genoegen in diepgaande relaties, inclusief het gezinsleven.
  • De persoon geeft bijna altijd de voorkeur aan activiteiten waarin hij of zij alleen is.
  • De persoon heeft weinig of geen interesse in seksuele ervaringen met anderen.
  • De persoon heeft weinig of geen interesse in activiteiten.
  • De persoon heeft geen goede vrienden of vertrouwelingen behalve de naaste familieleden.
  • De persoon reageert onverschillig op complimenten of kritiek van anderen.
  • De persoon vertoont emotionele kilte, afzondering of oppervlakkige affectiviteit.
• B. De stoornis treedt niet uitsluitend op als onderdeel van schizofrenie, een stemmingsstoornis met psychotische kenmerken, een andere psychotische stoornis of een pervasieve ontwikkelingsstoornis en is geen gevolg van directe fysiologische omstandigheden of algemeen medische aandoening.