Nassaubioscoop

Nassaubioscoop Thalia
De Nassaubioscoop op de Lijnbaansgracht (onder het groene doek) November 2013
De Nassaubioscoop op de Lijnbaansgracht (onder het groene doek) November 2013
Algemene gegevens
Locatie	Amsterdam
Coördinaten	52°22′N 4°52′E
Opening	1912
Sluiting	1933
Adres	Lijnbaansgracht 31
Aantal zalen	1
Ontworpen door	P.A.J. Scheelbeek
Nassaubioscoop

De Nassaubioscoop (was ook bekend onder de namen Centrum Bioscoop en Thalia Theater) was een Amsterdamse bioscoop op de Lijnbaansgracht 31-32 bij de Willemsstraat. De bioscoop werd op 27 april 1913 geopend als Nassau-Bioscoop en Variété Theater. De Nassaubioscoop werd in 1933 gesloten. De ontwerptekeningen zijn van P.A.J. Scheelbeek en het werd gebouwd in opdracht van de kooplieden S. Nort en J. Alengs.

Gebouw

Scheelbeek tekende in de gevel drie Moors aandoende bogen, aan weerszijden daarvan twee blinde ramen. De entree was open, ter afsluiting waren inschuifbare hekken gepland en boven de middelste boog een smeedijzeren gevelbekroning. Achter de gevel was een hal, een driehoekige ruimte, met rechts de kassa. De zaal was bereikbaar door twee deuren. De zaal was 4,8 meter hoog, 19 meter diep en 8,5 meter breed. Er moeten ongeveer honderd stoelen hebben gestaan, in drie delen gegroepeerd. Achter in de zaal was in het midden de piano gepland, met daarboven de projectiecabine. Links van de piano was de nooduitgang: een dubbele deur naar een plaatsje. Vanaf dat plaatsje liep een smalle doorgang naar de Berengang, die weer uitkwam op de Willemsstraat. Veel later, toen supermarkt Dirk van den Broek in het bioscoopgebouw was gevestigd, werd de gang gebruikt om de winkel te bevoorraden.

Geschiedenis

Zangeres Rika Jansen (ook bekend als Zwarte Riek), in 1924 geboren, ging als kind al naar de Nassaubioscoop op de Lijnbaansgracht. Zij vertelde hieover: "Ik heb daar ook nog wel filmpjes gezien met een explicateur. Een film kostte vijf centen. Als er geen explicateur was, kostte het drie centen. Explicateurs of insprekers traden op bij stomme films en brachten hun tekst met vrij luide stem vaak lopend door de zaal met op de achtergrond de tonen van een begeleidende piano. De piano maakte bij het zien van een waterval als intro hevige bruisende akkoorden maar zodra de waterval een stroompje werd kabbelde de piano mee. Dan begint de film met het verhaal over een onmenselijke vader die aan de drank is. Het aanwezige kind roept, aldus de explicateur Ach vader drink niet meer ! In de beginjaren waren dit nogal korte films, zoals de komische films van Max Linder en Rifadin of een van de eerste tekenfilms van Mélies. Wanneer er een film van Asta Nielsen te zien zou zijn, dan gingen de vrouwen naar de bioscoop om eens lekker te kunnen huilen. De reclame voor de films in deze beginperiode werden, gedrukt op veelkleurige folders, aan het publiek uitgedeeld. Pas rond 1927 werden geluidsfilms in omloop gebracht.

Explicateurs in de Jordaan moesten bovendien nog over het talent en de vaardigheid beschikken om de rap gebekte Jordanezen van repliek te dienen. Naar verluidt waren Mie en Ko in die tijd zeer geliefd bij het overwegend vrouwelijke publiek. Als dat mannenduo optrad, won de dialoog met het publiek het vaak van de filmvoorstelling. De familienaam van Mie was Munnik, zijn ouders hadden een kruidenierswinkel in de Vinkenstraat. Ook Max Goldberg was in de Nassaubioscoop regelmatig als explicateur actief. In de bioscoop zaten vrouwen aardappelen te schillen of boontjes af te halen en de kinderen die aanwezig waren dopten pinda's.

Huidige situatie

Het gebouw staat sedert het vertrek van de supermarkt al jaren leeg, een projectontwikkelaar wilde het gebouw in 2009 slopen. In 2013 staat het gebouw (in erbarmelijke staat) er nog steeds.

• [1]

52°22′50″N, 4°52′52″E