Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Corso Valkenswaard
| Corso Valkenswaard | ||
| Bestand:Corso Valkenswaard logo.png | ||
| Evenement | ||
| Plaats | Valkenswaard | |
| Sinds | 1953 | |
| Data | Iedere 2e zondag van september | |
| Edities | ||
| Vorige editie | 14 september 2014 | |
| Volgende editie | 13 september 2015 | |
| Links | ||
| Officiële website | ||
Corso Valkenswaard is een meerdaags evenement[1] in de Brabantse plaats Valkenswaard dat jaarlijks in september wordt georganiseerd. Het evenement is ontstaan uit, en draait nog steeds om, het herdenken van de bevrijding in 1944 en het vieren van de vrijheid. Centraal tijdens Corso Valkenswaard staat de dahliaparade, het eigenlijke Bloemencorso Valkenswaard, waarin veertien met dahlia's versierde wagens door de straten van Valkenswaard trekken. Deze parade vindt traditioneel plaats op de tweede zondag van september.
Geschiedenis
Het Bloemencorso Valkenswaard ontstond na de de bevrijding van Valkenswaard op 17 september 1944. De eerste jaren bestond het 'bloemencorso' uit optochten van en voor schoolgaande jeugd die hun fietsen en bolderwagens versierden met bloemen die in huiselijke kring werden gekweekt.
In 1953 wilde het Valkenswaardse Oranjecomité, onder voorzitterschap van de Valkenswaardse sigarenfabrikant Frans van Best, 'de bevrijding meer demonstratief dan voorheen' vieren. Er werd gekozen voor het organiseren van een grootschalig bloemencorso. De belangstelling bleek groot: maar liefst 68 individuele deelnemers en 63 groepen meldden zich aan. Bij de herdenking van 10 jaar bevrijding trok zodoende het eerste grote bloemencorso, zoals we dat tegenwoordig nog kennen, door de Valkenswaard straten.
1950 tot 1970
In 1956 verschoof het corso van bevrijdingsdag naar de zaterdagmiddag erna. Omdat de nationale bevrijding voortaan in mei werd gevierd, bestond er geen directe noodzaak meer om op de Valkenswaardse bevrijdingsdag zelf rond te trekken. Door de groei van het corso bleek het aantal thuisgekweekte bloemen niet langer meer voldoende. Er kwamen voortaan ook bloemen uit Zundert, waar al sinds 1936 het Bloemencorso Zundert door de straten trekt.
In 1958 werd het bloemencorso voor het eerst georganiseerd op de inmiddels traditionele tweede zondag in september. In 1960 kwam er opnieuw een belangrijke wijziging: het parcours werd voortaan afgesloten er kwam een heffing van entreegeld. In de periode tot 1962 legde het corsocomité met de oprichting van de buurtschappen een belangrijke basis voor alle corsojaren daarna.
1970 tot 1990
Tijdens het bloemencorso op zondag 9 september 1973 reed er voor de laatste keer een trein vanuit Eindhoven naar Valkenswaard[2]. De passagiers hadden een treinkaartje gecombineerd met een toegangskaartje voor het corso.
Lang was de dahliaparade het enige evenement op de tweede zondag van september, maar in 1974 nam het corsobestuur het besluit om ook nevenactiviteiten te organiseren. Het nevenprogramma moet altijd in het verlengde van het corso liggen, een culturele invulling kennen en van het corso een 'dagje Valkenswaard' maken.
De almaar uitdijende wagens stelden de bouwers niet alleen voor steeds grotere technische uitdagingen, maar leverden ook risico's op. Een gewicht per wagen van enkele tonnen is geen uitzondering en er kwamen steeds vaker mankementen aan de wagens. Vandaar dat midden jaren tachtig de Technische Commissie ontstond die voortaan de veiligheid van het corso moet bewaken.
Door de steeds grotere omvang van de wagens kwam de parade in de nauwe straten van het parcours letterlijk steeds meer klem te zitten. Sinds 1989 trekt de corsostoet, na goedkeuring in een gedenkwaardige raadsvergadering, voortaan vanaf het Kloosterplein via de Maastrichterweg en de Eindhovenseweg naar de Valkenierstraat en vervolgens via de Frans van Beststraat, Leenderweg en Bakker- en Peperstraat weer naar de Markt.
1990 tot 2000
In 1994 werd de 50-jarige bevrijding van Valkenswaard gevierd met een corso in het thema ‘Verhalen van Vrijheid’. De parade werd voorafgegaan door een optocht van kinderen in versierde vervoermiddelen (zoals in de beginjaren), gevolgd door samen met de gemeente georganiseerde activiteiten als een taptoe en de officiële ontsteking van de Valkenswaardse lichtjesroute.
Sindsdien heeft het bloemencorso een jaarlijks wisselend thema. Door het thema krijgt de corsostoet meer eenheid, zonder dat de diversiteit van de wagens er onder lijdt. Om deze eenheid te versterken bepaalde niet langer het lot de volgorde van de wagens, maar de Regiecommissie.
Halverwege de jaren negentig brak een periode aan waarin steeds meer nadruk kwam te liggen op de vormgeving en de aantrekkelijkheid van het corso als geheel. Het 'theatrale' van de parade komt tegenwoordig met name tot uiting in beweging op en rond de wagens, muzikale aankleding van de parade en verschillende vormen van figuratie.
Een andere verandering die in deze periode tot stand kwam, is de instelling van redelijk zelfstandige commissies die elk een deel van het vele corsowerk op de schouders nemen. Zij nemen het corsobestuur veel werk uit handen en zo ontstaat een 'bottom-up' organisatiestructuur en meer betrokkenheid.
Sinds 1996 vindt er een publieke presentatie plaats van alle corso-ontwerpen, op Hemelvaartsdag, tijdens het jaarlijkse evenement 'Valkenswaard in Hemelse Sferen'. Nieuw is ook de jaarlijkse D-day, Dahlia-dag. Deze dag, voor het eerst in het najaar van 1997 gehouden, dient als aftrap voor het nieuwe corsoseizoen. Het nieuwe corsothema wordt bekend gemaakt, maar ook wisselen buurtschappen hun ervaringen uit en geven deskundigen van buiten hun visie op het (voorbije) corso.
2000 tot nu
In 2009 vindt de prijsuitreiking weer na de optocht plaats, nadat deze, bij wijze van experiment, drie jaren op rij in de laatste ronde van de optocht plaatsvond. Was de uitreiking voorheen op het bordes van het raadhuis, sinds 2009 vindt deze plaats op een podium in de Frans van Beststraat. De straat die vernoemd is naar de geestelijk vader van het Corso Valkenswaard.
Na het corsojaar 2010 werd besloten dat het Collectief der Buurtschappen voortaan verantwoordelijk is voor de in– en verkoop van bloemen en de exploitatie van de Valkenswaardse Bloemenvelden.
Bij de aanvang van de optocht in 2013 is het huidige logo voor het Corso Valkenswaard onthuld waarin de veertien buurtschappen ieder met een eigen kleur zijn vertegenwoordigd. Het corso wordt dat jaar voor het eerst live uitgezonden door Omroep Brabant TV[3].
Om het maatschappelijk draagvlak rondom het corso te verbreden en Valkenswaard als toeristisch recreatieve gemeente te promoten, krijgt een meerdaags corso-evenement in 2014 gestalte. Naast het corso vinden er tal van andere activiteiten plaats van zaterdag tot en met woensdag, die dat jaar voornamelijk te maken hadden met de viering van de 70-jarige bevrijding. Voor de organisatie hiervan is een aparte stichting opgericht: de Stichting Valkenswaard Viert.
Met de jaren is het corso steeds groter en complexer geworden, met ingewikkelde constructies, beweegbare delen, theater en (live) muziek. Werden er in 1963 zo’n 150.000 dahlia’s gebruikt, nu zijn dat er 2,5 tot 3 miljoen. Tegenwoordig is het Corso Valkenswaard een dagje uit voor het hele gezin en trekt het jaarlijks 30.000 tot 40.000 bezoekers[4]. Met de themabraderie, jongerenpleinen, straattheater, live-muziek en ander cultureel vermaak biedt het corso iedereen zijn eigen vermaak.
Thema's
Sinds de viering van 50 jaar bevrijding in 1994, waarbij mede op verzoek van de Gemeente Valkenswaard het centrale thema 'Verhalen van vrijheid' werd ingesteld, wordt jaarlijks een thema gekozen voor de dahliaparade en alle nevenactiviteiten.
Historische thema's
Alle thema's van het Bloemencorso Valkenswaard sinds 1994[5]:
- 1994 Verhalen van vrijheid
- 1995 Exotica, of wat van ver komt
- 1996 Vreemde verschijnselen
- 1997 Een reis om de evenaar
- 1998 In beweging
- 1999 Een eeuw trekt voorbij
- 2000 Bach, burgers en buitenlui
- 2001 Het volk vermaakt
- 2002 Delicatessen
- 2003 Hits door kids
- 2004 Niet te filmen
- 2005 Denkend aan water
- 2006 Concert of continents
- 2007 Bloemencorso Valkenswaard ontmoet... Gerard van Maasakkers
- 2008 Il circo classico
- 2009 De mallemolen van het leven
- 2010 Expeditie dahlia
- 2011 Bloemencorso Valkenswaard ontmoet... Dichter des larielands
- 2012 Schuif maar aan!
- 2013 Made in Holland, Nederlanders in den vergetelheid
- 2014 Los
Thema 2015: 'Te mooi om weg te gooien'
Het thema voor het Corso Valkenswaard 2015 is 'Te mooi om weg te gooien'[6]. De buurtschappen gaan materialen hergebruiken op allerlei leuke, interessante, absurdistische en inventieve manieren. Het recyclen van materialen wordt uitgedrukt in dahlia's, maar de buurtschappen streven er ook naar om 1/3 minder dahlia's te gebruiken en in plaats daarvan de wagens aan te kleden met hergebruikte materialen. Simpelweg omdat het te mooi is om weg te gooien.
Corso als Immaterieel Cultureel Erfgoed
Nederland ratificeerde het Unesco-verdrag ter bescherming van Immaterieel Cultureel Erfgoed op 15 mei 2012[7]. Deze ratificatie werd publiekelijk bekendgemaakt tijdens het Zundertse corso op 2 september 2012 door staatssecretaris Halbe Zijlstra[8]. Plaatsing op de lijst betekent met name erkenning van het belang van de traditie en moet een stimulans zijn voor de betrokken organisaties om die door te geven aan jongere generaties.
Vlak voor de start van 60e bloemencorso in 2013 werd bekend dat het bloemencorso Valkenswaard ook werd toegevoegd aan de Nationale inventaris voor immaterieel cultureel erfgoed.[9].
Organisatie
Stichting Valkenswaard Viert
Donderdag 5 juni 2014 werd de intentieverklaring Valkenswaard Viert 2014 ondertekend[10] door vertegenwoordigers van de Stichting Valkenswaard Viert, Stichting Bloemencorso Valkenswaard en burgemeester Ederveen namens het college van burgemeester en wethouders Valkenswaard. De Stichting Valkenswaard Viert is in eerste instantie opgericht om in 2014 de week waarin de bevrijding in Valkenswaard werd herdacht aan te kleden met diverse evenementen, waaronder een stoet van militaire wagens ter herdenking van operatie Market Garden, een buitenbioscoop en een bevrijdingsconcert van het orkest van de Koninklijke Luchtmacht.[11]. De stichting stimuleert en bevordert lokale activiteiten en bevordert hiermee de samenwerking met het grootste al bestaande evenement in Valkenswaard, het Bloemencorso, en probeert de samenhang in de wijken te bevorderen door niet alleen een praalwagen te bouwen maar ook deel te nemen aan de diverse nieuwe activiteiten. Na een jaar waarin de stichting zelf veel activiteiten heeft georganiseerd, gaat de stichting vanaf 2015 een paraplufunctie krijgen waaronder verenigingen en organisaties in Valkenswaard hun eigen activiteiten kunnen ontplooien.[12]
Stichting Bloemencorso Valkenswaard
Op 1 augustus 1973 kwam de stichting Bloemencorso Valkenswaard tot stand. Het doel van de stichting is de jaarlijkse organisatie van het bloemencorso, zowel de dahliaparade als nevenactiviteiten op het corso-parcours tijdens de tweede zondag van september. De stichting wil met het bloemencorso, het grootste sociaal-culturele evenement van Valkenswaard, de inwoners (en bezoekers van buiten Valkenswaard) boeien en verbinden. De stichting beheert de erfenis en de traditie van het corso als viering van de bevrijding, met de kernwaarden 'duurzaam', 'vrijheid', 'verbindend' en 'vernieuwend'. Dit linkt zowel naar de traditie als bevrijdingscorso als naar een wens voor de toekomst en naar de innovatieve regio waar Valkenswaard deel van uitmaakt.
Buurtschappen
Sinds begin jaren 60 worden de corsowagens gebouwd door corsobuurtschappen. De structuur van buurtschappen biedt goede mogelijkheden tot het opbouwen en vasthouden van de voor het corso benodigde kennis en ervaring. Ook ontstaat door de buurtschappen consistentie in en betrokkenheid bij het bloemencorso, belangrijke bouwstenen voor het corso'gevoel'.
Ieder buurtschap is een rechtspersoonlijkheid en werkt in nauwe samenwerking met Stichting Bloemencorso Valkenswaard aan de realisatie van de dahliaparade. Om dat te symboliseren bestaat het logo van de stichting uit 14 gekleurde delen, waarbij ieder buurtschap zijn eigen kleur en tevens eigen (deel-)logo heeft. In de weken voorafgaande aan het bloemencorso verschijnen de vlaggen van de buurtschappen in het Valkenswaardse straatbeeld.
De dahliaparade wordt tegenwoordig mogelijk gemaakt door 14 buurtschappen:
- Buurtschap Borkel & Schaft
- Buurtschap Crescendo
- Buurtschap Dommeldal
- Buurtschap Dommelkant
- Buurtschap Graafschap
- Buurtschap Hazestraat
- Buurtschap Kerkakkers
- Buurtschap Kompas
- Buurtschap Leenderweg
- Buurtschap Oud Dommelen
- Buurtschap Reisvenne Oranje
- Buurtschap Stadsebergen
- Buurtschap Wilhelmina
Buurtschap Oruva maakte in juli 2015 bekend haar deelname aan het corso 2015 terug te trekken[13].
Tenten
Een Valkenswaardse corsowagen mag maximaal 6,5 meter hoog zijn en ongeveer 4,5 meter breed. Er zijn maar weinig vrije plekken waar zo'n wagen droog en veilig kan worden gebouwd. Daarom heeft ieder buurtschap zijn eigen tent, die wordt geplaats in de wijk op door de gemeente aangewezen plaatsen. Vanaf half juni worden de tenten door de buurtschappen neergezet.
Een tent wordt opgebouwd uit steigerpijpen en/of jukken. Met steigerplanken worden looproutes gemaakt, zodat de wagen vanaf verschillende hoogtes goed en veilig te bouwen is. Om droog te kunnen staan worden er over het ijzeren geraamte groene, witte of blauwe zeilen getrokken. Alle tenten zijn openbaar, mogen door iedereen worden gezocht en door de diversiteit van werkzaamheden in de tenten kan iedereen in de wijk, van jong tot oud, een steentje bijdragen.
Dahliateelt
In het Valkenswaardse bloemencorso is de dahlia eigenlijk alleen maar nodig voor de kleur, een functionele decoratie. De dahlia's komen immers als een dicht tapijt op de wagens. Daarom wordt met de 'pompondahlia' het strakste resultaat bereikt. De steeds grotere praalwagens zorgden ervoor dat het van jaar tot jaar moeilijker werd om voldoende bloemen ter beschikking te krijgen. Eind 1956 kon het corso een veldje van ruim 1.300 m² in gebruik nemen. Uiteindelijk ontstond er een dahliaveld van ruim drie hectare. Gaandeweg concentreerde het corso op deze plaats de hele dahliakweek. Omdat de eigen kweek desondanks onvoldoende oplevert voor het eigen corso, bestaat er van oudsher een uitwisseling met andere corsogemeenten.
Na 2010 is besloten de dahliakweek te decentraliseren. Naast het bouwen van een corsowagen beheert elk buurtschap tegenwoordig een eigen dahliaveld voor de kweek van de dahlia's die op de corsowagen komen.
Wagens
Zodra eind oktober het thema voor het volgende corso bekend is gemaakt, gaan de ontwerpers aan de slag. Samen met de technische commissie en de regiecommissie worden mogelijkheden afgetast en wordt er door ieder buurtschap een onderwerp gekozen. Dit proces resulteert in tekeningen en uiteindelijk een maquette, die op Hemelvaartsdag worden gepresenteerd.
Wanneer halverwege juni de tent staat, kan het onderstel naar binnen worden gereden. Dit zijn veelal DAF onderstellen, oorspronkelijk bedoeld voor de productie van vrachtwagens. Daarop wordt eerste de basisconstructie geplaatst, vaak met behulp van steigerpijpen, waaraan het skelet (de basisvormen) van staal kan worden gelast. Veel buurtschappen hebben in het voorjaar al de eerste onderdelen voorbereid, die vervolgens in hun geheel op de wagen kunnen worden geplaatst.
Op het skelet wordt vervolgens gaas en/of karton vastgemaakt voor de vormen, waarop vervolgens papier met behanglijm wordt aangebracht. Op deze manier ontstaat er een kale corsowagen waarop vlak voor de parade tienduizenden dahlia's met spelden zullen worden vastgeprikt.
De laatste vrijdagavond voordat het corso plaatsvindt, vindt rond zes uur de eerste bloemenverdeling plaats. De buurtschappen brengen hun 'oogst' naar het centrale verdeelpunt en daarbij worden de bloemen gevoegd die van andere corsoplaatsen zijn ingekocht. Ieder buurtschap krijgt vervolgens de eerste lading dahlia's mee om te gaan prikken.
In de tenten wordt vervolgens tot zondagochtend vroeg dag en nacht doorgewerkt. Terwijl er aan lange tafels dahlia's worden 'voorgeprikt', zijn er op de wagen tientallen mensen bezig de wagen 'dicht te prikken'. Met behulp van vele honderden kilo's naalden brengen de prikkers de dahlia's op de wagen aan. Vaak wordt er 'van boven naar beneden gewerkt', waardoor een ploeg steigerbouwers etage voor etage de loopplanken en steigerpijpen rondom de wagen kan afbreken. Zondagochtend verlaten de wagens hun tent en begeven ze zich naar het opstelterrein, vanwaar om 14.00 uur de parade vertrekt.
Tijdens de parade worden de wagens vergezeld door figuranten, terwijl tientallen onzichtbare duwers onder de wagens vele duizenden kilo's ijzer, papier en dahlia's met de kracht van armen en benen over de Valkenswaardse straten duwen.
Na de parade worden de wagens tentoongesteld op de Markt. Daar kan het publiek ze nog bewonderen tot en met maandagavond. Op dinsdag worden de wagens afgebroken en wordt het afval afgevoerd en verwerkt.
Afbeeldingen
-
Winnaar 2014 - Buurtschap Hazestraat - Ik vertrek
-
Winnaar 2013 - Buurtschap Reisvenne Oranje - Prince de Lignac, Baron du bateau D'or
-
Winnaar 2012 - Buurtschap Kerkakkers - De Branding
-
Winnaar 2011 - Buurtschap Hazestraat - Opgewonden, afgelopen...
-
Winnaar 2010 - Buurtschap Dommeldal - Onder stoom (een volk op zoek)
-
Winnaar 2009 - Buurtschap Hazestraat - Pendule van Vriendschap
-
Winnaar 2008 - Buurtschap Hazestraat - Flying pirates on music
-
Winnaar 2007 - Buurtschap Hazestraat - Hee gaode mee
-
Winnaar 2006 - Buurtschap Kerkakkers - Taiko
-
Winnaar 2005 - Buurtschap Oud Dommelen - Luctor et Emergo
-
Winnaar 2004 - Buurtschap Leenderweg - Face Fiction
-
Winnaar 2003 - Buurtschap Hazestraat - Vlucht uit de werkelijkheid
-
Winnaar 2002 - Buurtschap Stadsebergen - De Hapslik-WEG
-
Winnaar 2001 - Buurtschap Wilhelmina - Samba da Dahlia
-
Winnaar 2000 - Buurtschap Stadsebergen - Een frisse wind door Bach
.jpg){kind=link}
Externe links