Joodse bestuurders in Amsterdam in de 20e eeuw

Vooral in de twintigste eeuw telde Amsterdam een aantal bestuurders zoals burgemeesters, wethouders en raadsleden die van van joodse bloede waren. Het waren voornamelijk personen die politiek gezien een socialistische of communistische achtergrond hadden. Ook na het jaar 2000 werd deze trend voortgezet. De hoofdstad van Nederland heeft na 1900 altijd een socialistische meerderheid in het gemeentebestuur gehad, hetgeen zich vertaalde in de keuzes van de burgemeesters, wethouders en raadsleden.

Burgemeesters met een joodse oorsprong in Amsterdam

Ivo Samkalden (Rotterdam, 10 augustus 1912 – Amsterdam, 11 mei 1995). Samkalden was in de periode 1956-1966 voor de Partij van de Arbeid, lid van de Tweede Kamer, lid van de Eerste Kamer, minister en van 1967 tot 1977 burgemeester van de gemeente Amsterdam. Hij werd op 22 januari 1985 benoemd tot Minister van Staat.

Willem Polak (Amsterdam, 14 september 1924 – Ilpendam, 1 oktober 1999). Hij was een PvdA-bestuurder die achtereenvolgens fungeerde als wethouder, staatssecretaris, burgemeester van de gemeente Amsterdam en staatsraad. Polak groeide op in een Joods middenstandsgezin in Amsterdam. Zijn ouders werden tijdens de oorlog vermoord en hijzelf zat ondergedoken. Na de oorlog was hij journalist bij Het Vrije Volk en wethouder van financiën van de gemeente Amsterdam.

Eduard (Ed) van Thijn (Amsterdam, 16 augustus 1934). Namens de Partij van de Arbeid was hij onder meer minister van Binnenlandse Zaken, lid van de Tweede Kamer, burgemeester van Amsterdam en lid van de Eerste Kamer.

Marius Job Cohen (Haarlem, 18 oktober 1947) is een Nederlandse jurist en hoogleraar. Hij was burgemeester van Amsterdam van 15 januari 2001 tot en met 12 maart 2010. Bij de Partij van de Arbeid was hij van 25 april 2010 tot en met 20 februari 2012 politiek leider. Hij was van 10 juni 2010 tot en met 28 februari 2012 lid van de Tweede Kamer en tot en met 20 februari 2012 PvdA-fractievoorzitter.

Wethouders met een joodse oorsprong in Amsterdam

Samuel Rodrigues de Miranda (overleden 1942)

Emanuel Boekman (Amsterdam, 15 augustus 1889 – aldaar, 15 mei 1940. Namens de S.D.A.P. was hij lid van de gemeenteraad van Amsterdam. In 1931 werd hij wethouder van onderwijs en kunstzaken tot 15 mei 1940.

Hans Gerson. Van 2009 tot 2010 was hij wethouder voor de portefeuille Verkeer, Vervoer en Infrastructuur, Volkshuisvesting en Monumenten, en Archeologie, voor de Partij van de Arbeid. Hij volgde Tjeerd Herrema op nadat deze was opgestapt vanwege aanhoudende problemen rond de aanleg van deNoord/Zuidlijn.

Benjamin Sally (Ben) Polak (Nijmegen, 12 september 1913 – Amsterdam, 24 juli 1993) was een Nederlands medicus, politicus en hoogleraar huisartsgeneeskunde van Joodse afkomst. Hij was namens de CPN wethouder in de Amsterdamse gemeenterraad.

Robert Herman (Rob) Oudkerk (Amsterdam, 20 maart 1955) is een voormalig Nederlands politicus. Hij was lid van de Tweede Kamer en wethouder in de gemeente Amsterdamnamens de Partij van de Arbeid. Tevens is Oudkerk huisarts, publicist en actief politiek commentator.

Lodewijk Frans Asscher (Amsterdam, 27 september 1974). Na een carrière in de Amsterdamse politiek is hij sinds 2012 minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid en vicepremier in het kabinet-Rutte II. Asscher is lid van de Partij van de Arbeid. Hij promoveerde in 2002 aan de Universiteit van Amsterdam en werd in datzelfde jaar lid van de gemeenteraad van Amsterdam. In 2006 verruilde hij het raadslidmaatschap voor het wethouderschap in de hoofdstad.

Raadsleden met een joodse oorsprong in Amsterdam

Floor Wibaut. In 1907 werd hij als lid van de S.D.A.P. lid van de gemeenteraad van Amsterdam. Hij was wethouder van 1914 tot 1927 en van 1929 tot 1931 en bracht als zodanig veel tot stand, onder andere op het gebied van de volkshuisvesting, waarbij hij arbeiderswoningen bouwde. Ook in zijn Amsterdamse periode publiceerde hij regelmatig. Hij was hij lid van Provinciale Staten van Noord-Holland (1907-1922) en van de Eerste Kamer (1922-1935).

David Wijnkoop (geboren 11 maart 1876 en overleden 7 mei 1941), was fractievoorzitter voor de CPH in de gemeenteraad van Amsterdam, van 1919 tot 1940 Benedictus Herschel (Ben) Sajet (Amsterdam, 17 maart 1887 – aldaar, 24 september 1986) was een joods arts. In 1923 werd hij voor de SDAP in de Amsterdamse gemeenteraad gekozen en hij bleef, met onderbreking door de periode van de Tweede Wereldoorlog, gemeenteraadslid tot 1962. Van 1928 tot 1958 was hij tevens Provinciaal Statenlid van Noord-Holland voor de SDAP en later PvdA.

Jacques Baruch (geboren 3 november 1917 en overleden 13 februari 1996) Van 1953 tot 1970 was hij gemeenteraadslid van Amsterdam, met een korte onderbreking in 1966. In 1969 stond hij op de PvdA-kandidatenlijst voor de Tweede Kamerverkiezingen, maar werd hij niet verkozen. In 1970 voegde hij zich bij de nieuwe partij Democratisch Socialisten '70 en van 1971 tot 1972 was hij lid van de Tweede Kamer der Staten-Generaal voor die partij.

Arie Pais (geboren in Den Haag op 16 april 1930) was hoogleraar en gemeenteraadslid in Amsterdam. Na zijn ministerschap was hij een klein jaar Eerste Kamerlid voor de VVD en vervolgens vicepresident van de Europese Investeringsbank.

Bernard van Tijn. Hij slaagde er in 1913 in de Tweede Kamerzetel voor district Amsterdam VIII voor de SDAP te veroveren (hij bleef Kamerlid tot 1931) en werd eveneens gekozen als lid van de Amsterdamse gemeenteraad (1913-1923), als lid van de Provinciale Staten van Noord-Holland (1914-1929) en als lid van het partijbestuur (1914-1931). Ook was hij federatievoorzitter te Amsterdam van de SDAP (1919-1921) en lid van het centraal bestuur (1924-1928) en van het dagelijks bestuur (1926-1928) van het Instituut voor Arbeidersontwikkeling. In de publieke functies hield hij zich voornamelijk bezig met onderwerpen betreffende justitie, politie en kunstzaken.

Z. Gulden was voor 1940 lid van de Amsterdamse Gemeenteraad, verdere gegevens ontbreken.

Asser Benjamin Kleerekoper werd op 22 september 1880 in Tiel geboren. Na in Utrecht rechten te hebben gestudeerd werkte hij als journalist voor De Telegraaf. Van 1905 tot 1909 was hij hoofredacteur van "De Joodsche Wachter". In 1913 werd hij SDAP-kamerlid en lid van de Amsterdamse gemeenteraad. Hij vervulde tal van andere bestuursfuncties. Zijn Oproerige Krabbels verschenen van 1915 tot 1940 bijna zonder onderbreking dagelijks in Het Volk. Kleerekoper overleed in Amsterdam op 14 april 1943.

Asscher, Benoit Emanuel (Benjamin Emanuel) 1859 – 1941, Ouders, Emanuel Benjamin Asscher (1825-1912), arts, en Betje de Vedder (1921). Hij was gemeenteraadslid in Amsterdam van 1909 tot 1919 voor de Liberale Unie.